موقعيت فعلي :
در حال حاضر این بنا با نام موزه مردم شناسی ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی،شهرستان ارومیه و به نشانی میدان انقلاب مربوط به دوره پهلوی اول با مالکیت دولتی در تاریخ ۲۲/۰۴/۱۳۷۹ و با شماره ثبتی ۲۷۶۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبلاً مالك اين بنا نيروي انتظامي ناحيه آذربايجان غربي بوده که در اوايل سال ۱۳۸۵ از طرف سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان آذربايجان غربي خريداري شد و در حال حاضر در مالکیت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارومیه قرار دارد.
تاریخچه بنا :
اين ساختمان كه قدمتي ۷۰ ساله دارد در سالهاي آخر سلطنت پهلوي اول ۱۳۱۶-۱۳۱۵ به بعد به فاصله دو سه سال بعد از احداث ساختمان شهرداري، ساختمان شهرباني (نظميه سابق) توسط «ملا اوستا» (معمار ساختمان شهرداري) در ضلع شرقي ميدان ایالت اجرا شد.
مشخصات بنا :
اين بنا شامل ۲ طبقه همكف و اول و يك حجم كوچك در طبقه دوم به احتساب يك زيرزمين كوچك در بخش غربي بنا در زميني به مساحت ۲۳۲۸/۲۲ متر مربع و به زيربناي ۱۸۰۸/۶۹‌ متر مربع (زيرزمين ۷۷/۴۳ ، همكف ۸۰۳/۱۶ ، طبقه اول ۸۰۳/۶۳ و طبقه دوم ۱۲۴ متر مربع ) اجرا شده است.
بنا داراي يك ورودي اصلي در جبهه غربي و يك ورودي درجه دوم در جبهه شرقي است. در هريك از اين دو جبهه يك ورودي فرعي تر نيز وجود دارد. ورودي اصلي بنا از طريق عناصر خطي و صفحه اي معماري كه خود را به صورت ستون و بالكنهاي پيش آمده نشان داده اند و از طريق چند پله عريض در مركزي ترين نقطه نماي شمالي- غربي تعريف شده است. علاوه بر ورودي اصلي، اين بنا ارتباط خود را با خيابان امام در جبهه شرقي و خيابان اميني در جبهه غربي از طريق ورودي فرعي ديگري نيز ممكن ساخته است.
ساخت، مواد و مصالح :
مصالح عمده بكار رفته در اين بنا ، آجر، چوب و سنگ، و ملات بكار رفته در آن شفته آهك و استراكچر سقف آن نيز چوبي و پوشش بيروني سقف شيرواني مي باشد. داراي ظاهري ساده است و تزئينات آن عمدتاً در قالب قاب پنجره ها خلاصه مي شود. جنس درب و پنجره ها تماماً از چوب بوده و تناسبات پنجره ها در نما عمدتاً بصورت مستطيل كشيده است كه بصورت عمودي در نما قرار گرفته‌اند.
در پلان ساختمان شهرباني راهرويي با عرض ۳ متر دسترسي به تمام فضاهاي كوچك را امكان ‌پذير مي‌سازد و يك شكست متقارن ۱۱۵ درجه در هندسه پلان باعث ايجاد تنوع در اين راهرو يكدست شده است. گستردگي پلان در طول يك محور باعث شده تمام فضاها بتوانند از نور مستقيم استفاده نمايند.
نماها :
قبل از مرمت اين بنا در سال ۱۳۸۵، بيشترين سطح مصالح نما را سيمان سفيد شكل مي داد و قابهاي اطراف پنجره ها با رنگ سبز رنگ آميزي شده بود ولي در مرمتهاي اخير اين پوشش حذف و به فرم اوليه بازسازي شد.
نماي شمالي- غربي كه سطح قابل توجهي از ميدان انقلاب را به خود اختصاص داده نماي اصلي بنا محسوب مي‌شود. نماي غربي و نماي شرقي به طور كل در يك موقعيت نسبتاً مساوي قرار دارند ولي قرارگيري جداره شرقي در خيابان امام كه از مهمترين شريانهاي شهري مي باشد برتريهاي نماي شرقي را به غربي مشخص مي‌سازد.