آذر, ۱۴۰۱

 

استادیوم البیت قطر

61994684

استادیوم البیت از ورزشگاه‌های مدرن و جدید قطر در شهر الخور است . در طراحی این استادیوم ۶۰,۰۰۰ نفری نه‌تنها به گذشته و میراث قطر توجه شده است، بلکه ساخت آن مبتنی بر اصل پایداری بوده است و الگویی برای ساخت‌وساز سبز استادیوم‌ها در آینده خواهد بود. طراحی استادیوم به‌شکل چادر قبایل عرب، سقف تاشو و سیستم‌های خنک‌کننده، نقش مهمی در تنظیم دمای ورزشگاه برای بازیکنان و هواداران دارند و در نتیجه کسی حین تماشای بازی‌ها، احساس گرما نخواهد کرد. برای دسترسی به استادیوم البیت می‌توانید از خودرو، تاکسی و مترو استفاده کنید. با توجه به اینکه طبق پیش‌بینی‌ها متروی دوحه به جابه‌جایی بیش از یک میلیون نفر در جام جهانی ۲۰۲۲ کمک خواهد کرد، مترو بهترین حالت سفر برای تماشاگران بازی‌ها در البیت محسوب می‌شود. استادیوم البیت در حاشیه جنوب شرقی شهر کوچک الخور واقع شده و تنها استادیوم جام جهانی فوتبال است که در محدوده شهر دوحه قرار ندارد. از آنجا که الخور در شبکه مترو دوحه نیست، برای رویدادهای بزرگ فوتبالی، اتوبوس‌های شاتل معمولا مسافران را از ایستگاه متروی «لوسیل QNB» به استادیوم می‌برند که شمالی‌ترین ایستگاه در خط قرمز است. انتهای دیگر خط قرمز، بعد از گذر از مرکز دوحه، به فرودگاه بین‌المللی حمد می‌رسد. علاوه بر اینکه دسترسی آسان از فرودگاه بین‌المللی حمد قطر به ورزشگاه جدید الخور با مترو امکان‌پذیر است؛ تعداد زیادی اتوبوس‌ و تاکسی‌ نیز در این مسیر تردد می‌کنند.

استادیوم البیت که با نام استادیوم الخور نیز شناخته می ‌شود، مساحتی حدود ۲۰۰,۰۰۰ متر مربع دارد و توسط پارکی احاطه شده که اندازه آن برابر با مساحت ۳۰ زمین فوتبال است. البیت به‌معنای خانه است و به همین دلیل استادیوم مزبور به‌شکل یک چادر بادیه‌نشین سنتی (بیت الشعار) طراحی و ساخته شده است. این استادیوم نمادی از مهمان‌نوازی در صحرا به حساب می‌آید که به استقبال مهمانانی از نقاط دور و نزدیک می‌رود و آن‌ها را با بخشی از فرهنگ این کشور آشنا می‌کند. از آنجا که حفاظت از محیط زیست عامل اصلی در ساخت ورزشگاه البیت بوده، تسهیلاتی برای اتوبوس‌ها و سایر وسایل نقلیه فراهم شده است تا ترافیک کمتری در جاده‌های محلی وجود داشته باشد و از این طریق تاثیر منفی روی محیط زیست کاهش یابد. یکی از دغدغه‌های تماشاگران فوتبال در سفر به قطر، انتخاب هتل در نزدیکی استادیوم البیت است. «تفرجگاه ساحلی السلطان» (فندق السلطان) با ۱۸۴ سوییت و اتاق لوکس، در نزدیکی ساحل معروف الخور قرار دارد و مجهز به ساحل خصوصی، استخر روباز، رستوران، جکوزی، تجهیزات لازم برای ورزش‌های آبی و… است. «تفرجگاه مروب سیمسمه» (منتجع المروب في سُمَيسِمة) گزینه دیگر اقامت در الخور به حساب می‌آید که فقط ۱۵ دقیقه با خودرو با استادیوم البیت فاصله دارد و به‌عنوان هتلی پنج ستاره، ۵۲ ویلای لوکس با امکانات عالی دارد.

طرح استادیوم البیت در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۴ (۳۰ خرداد ۱۳۹۳) رونمایی و کارهای مقدماتی آغاز شد. با این حال امضای قرارداد با پیمانکار در ژوئیه ۲۰۱۵ صورت گرفت و ساخت‌وساز آن به‌طور رسمی در سپتامبر ۲۰۱۵ کلید خورد. ساخت این استادیوم پس از سه سال به پایان رسید تا الگوی درخشانی برای استادیوم‌های آینده باشد.۹۵ درصد کار فونداسیون و تمام دیوارهای طبقه پایین تا هشت نوامبر ۲۰۱۶ (۱۸ آبان ۱۳۹۵) تکمیل شد. استادیوم البیت در ابتدای سال ۲۰۱۹ آماده شده بود؛ اما تا سال ۲۰۲۱ افتتاح نشد و از دلایل این تاخیر انجام‌نشدن تست تهویه مطبوع و همه‌گیری ویروس کرونا بود. این ورزشگاه در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱ (۹ آذر ۱۴۰۰) برای بازی قطر و بحرین در عرب کاپ ۲۰۲۱ به بهره‌برداری رسید و فینال همین مسابقات نیز در این استادیوم برگزار شد. استادیوم البیت از روی چادر بادیه‌نشین عربی الگوبرداری شده و ابعاد آن ۳۷۲٫۵ متر در ۳۱۰ متر و ارتفاع ۳۷ متر است. در اصل، نما و سقف آن قرار بود به رنگ سیاه باشند که نوارهای سفیدرنگی در آن‌ها کار شده است؛ گرچه با شروع کار ساخت این ایده تغییر کرد و پوششی سفیدرنگ مزین به نوارهای سیاه با عرض‌های مختلف روی آن‌ قرار گرفت. این نوارهای راه‌راه نماد قبایلی هستند که در گذشته از چادرهای مشابه استفاده می‌کردند. طراحی استادیوم از روی این چادرهای سنتی علاوه بر نمای فوق‌العاده چشم‌نواز، بسیار کاربردی است و سایه ناشی از آن مکمل فناوری‌های خنک‌کننده ورزشگاه خواهد بود و میزان انرژی لازم برای خنک‌سازی محیط را به حداقل می‌رساند. استادیوم و میدان مستطیلی‌شکل اطراف آن روی سکوی مدوری به ارتفاع ۱۴ متر قرار دارند که به‌طور مصنوعی ایجاد شده است. رنگ غالب در فضای داخلی ورزشگاه البیت، قرمز است و برخی از صندلی‌ها به‌شکل طراحی سادو (طرح هندسی در دست‌بافته‌های عربی) چیده شده‌اند. ۱۰۰۰ صندلی برای نمایندگان مطبوعات در این محل وجود دارد. استادیوم البیت که با مشارکت بنیاد اسپایر ساخته شده، امتیاز کلاس A را از سیستم ارزیابی پایداری جهانی (GSAS) به دست آورده و از مصالح ساختمانی سبز و آخرین فناوری برای حفظ انرژی و آب استفاده کرده است. بخش بالایی استادیوم، ۲۸,۰۰۰ صندلی موقت دارد که پس از جام جهانی ۲۰۲۲ برچیده خواهد شد و به کشورهای در حال توسعه ارسال می‌شود که به زیرساخت‌های ورزشی نیاز دارند. به این ترتیب، اهداف پایداری مجموعه نیز محقق خواهد شد. بدنه ساختمان به‌گونه‌ای طراحی شده است که در تابستان، خنک و در زمستان، گرم باشد. سقف تاشوی این استادیوم که ۱۶۰۰ تن وزن دارد، به سیستم‌های تهویه متصل است و به این ترتیب، دمای مطلوبی برای تماشاگران و بازیکنان فراهم می‌شود. این سقف تقریبا در مدت‌زمان ۲۰ دقیقه باز و بسته می‌شود.

قلعه جنی کیش

b2849260-8078-48ae-bc3e-a055204a5964-840x560

قلعه جنی در استان هرمزگان قرار دارد و یکی از ترسناک‌ترین جاهای دیدنی کیش محسوب می‌شود. داستان‌ها و افسانه‌های بسیار ترسناکی درباره این جاذبه تاریخی گفته شده است که به باور بسیاری از افراد، این افسانه‌های محلی فقط داستان نیستند و ریشه در واقعیت دارند. این قلعه در گذشته به‌عنوان پاسگاه هنگ مرزی مورد استفاده بود؛ هرچند گزارش‌های مکرر درباره مشاهده جن و مرگ مشکوک چهار سرباز باعث تخلیه آن شد و دیگر کسی جرئت استفاده از قلعه را نداشت. اگر قصد سفر به کیش را دارید، یکی از ماجراجویی‌های شما می‌تواند بازدید از این مکان باشد. قلعه جنی از مقاصد و جاذبه های گردشگری هرمزگان است که در غرب جزیره کیش و نزدیک کشتی یونانی قرار دارد. پس برای بازدید از آن باید به غربی‌ترین نقطه جزیره بروید. سپس به‌سمت جاده جهان حرکت کنید و نرسیده به کشتی یونانی و قبل از آخرین میدان، قلعه جنی پیش روی شما قرار می‌گیرد.

داستان‌ها و روایات ترسناکی درباره قلعه جنی مطرح است که از آن جمله می‌توان به مرگ چهار سرباز اشاره کرد. در اوایل دهه ۴۰ هجری شمسی، از این قلعه به‌عنوان ژاندارمری و پاسگاه کیش استفاده می‌شد. علاوه بر داستان‌های ترسناکی که راجع به قلعه گفته می‌شد، در طول شب صدای خش‌خش و همهمه از داخل و اطراف قلعه به گوش سربازان و درجه‌داران می‌خورد که ترس و واهمه آن‌ها را در پی داشت و با این ادعا که قلعه تسخیر شده است، به فکر ترک‌ آن افتاده بودند. این همه ماجرا نبود؛ در همان دوره، چهار سرباز برای کشیک شبانه در پاسگاه مانده بودند. در ساعات اولیه صبح که نوبت تعویض شیفت نگهبانی بود، آن‌ها با بدنی بی‌جان، چشمان بهت‌زده و صورت کبود پیدا شدند. این اتفاق باعث شد که پاسگاه ژاندارمری به‌سرعت تخلیه شود. تا چندین سال کسی به سراغ قلعه جنی نرفته بود؛ تا اینکه حادثه دیگری در این قلعه اتفاق افتاد. گفته می‌شود که یکی از رانندگان تاکسی کیش مسافری را برای بازدید کشتی یونانی برده بود و از آنجا که قلعه در مسیر کشتی یونانی قرار دارد، راننده در زمان انتظار برای بازگشت مسافر، به قلعه جنی می‌رود. در حوالی غروب که به قلعه نزدیک می‌شود، گروهی را در یک مراسم عروسی مشاهده می‌کند که به‌جای پا، سم داشتند. او با ترس ماشین را خاموش می‌کند و در ماشین پنهان می‌شود تا عروسی تمام شود. با وجودی که داستان‌های ذکرشده مبنای مستندی ندارند، برخی افراد تصور می‌کنند که این افسانه‌ها ریشه در واقعیت دارند و بی‌دلیل مطرح نشده‌اند. قلعه جنی در دهه ۴۰ هجری شمسی به‌عنوان پاسگاه هنگ مرزی استفاده می‌شد و سربازان و درجه‌داران ژاندارمری در آن حضور داشتند؛ تا اینکه به‌خاطر گزارش‌ها درباره مشاهده جن، قلعه تخلیه می‌شود و تا به امروز متروکه می‌ماند. اطلاعات دقیقی درباره تاریخچه و قدمت قلعه جنی در دست نیست؛ با این حال، آن را به پرتغالی‌ها نسبت می‌دهند. در زمان اشغال جنوب ایران توسط پرتغالی‌ها، آن‌ها اقدام به ساخت قلعه‌هایی برای حفاظت از این منطقه کردند که به احتمال زیاد قلعه جنی یکی از این قلعه‌های تاریخی بوده است.

ساختمان قلعه جنی : ساختمان قلعه، پلانی مستطیلی شکل دارد و دو برج بزرگ در دو طرف آن خودنمایی می‌کنند که برای حفاظت از قلعه ساخته شده بودند. پنجره‌های کوچکی دورتادور این برج‌ها وجود دارد که برای دیده‌بانی در برابر حمله دشمنان به کار می‌رفتند. با توجه به دیوارهای بسیار ضخیمی قلعه، نفوذ به آن کار آسانی نبوده است. همچنین باغچه کوچکی در وسط قلعه به چشم می‌خورد. این قلعه با وجود فرازونشیب روزگار همچنان پابرجا مانده است. در حال حاضر، قلعه جنی کیش به‌دلیل عدم رسیدگی و بی‌توجهی، از نظر ظاهری شرایط خوبی ندارد و تا حدودی رو به ویرانی است. بسیاری از مردم بومی این محل را نفرین‌شده و جن‌زده می‌دانند و از همین رو، جرات نزدیک‌شدن به قلعه را ندارند. از آنجا که داستان‌ها و افسانه‌های زیادی درباره حضور جن در این قلعه وجود دارد؛ احتمالا به همین دلیل نام آن به قلعه جنی معروف شده است. ضمن اینکه در دهه‌ ۴۰ این قلعه برای ژاندارمری و دیدبانی مرزی استفاده می‌شد که به‌واسطه وقوع یک سری اتفاقات عجیب، فرماندار شهر دستور تخلیه پاسگاه را صادر کرد و در ادامه مردم بومی آن را قلعه جنی نامیدند. در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز می‌توانید به رایگان از این قلعه دیدن کنید. با این حال، بهتر است هنگام غروب آفتاب نزدیک این قلعه نشوید؛ زیرا داستان‌های ترسناکی درباره آن وجود دارد و همین موضوع می‌تواند باعث توهم و ایجاد تصاویر ناخواسته در ذهن شما شود. قلعه جنی هیچ نگهبانی ندارد و تنها ورودی آن مسدود شده است؛ گرچه می‌توان از میان بلوک‌ها رد شد و به داخل ساختمان رفت.

مسجد کوفه بوشهر

c707e98d-4db9-4af3-9017-97baebfbea38-840x560

در قرون ۱۲ و ۱۳ هجری قمری، بازرگان‌هایی از منطقه بهبهان به بوشهر مهاجرت کردند و در این شهر ساکن شدند. از آن زمان محله‌ مسکونی این بازرگانان، به محله بهبهانی شهرت یافت. این محله اهمیت تاریخی فراوانی برای شهر بوشهر دارد؛ زیرا آثار تاریخی ارزشمندی در آن جای گرفته‌اند که هرکدام به نوبه خود گوشه‌ای از تاریخ شهر را روایت می‌کنند. مسجد کوفه یکی از قدیمی‌ترین بناهای این محله محسوب می‌شود و قدمت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد. مسجد کوفه بوشهر یکی از بناهای مذهبی-تاریخی شاخص در بافت قدیم شهر است و در ۲۸ اسفند ماه سال ۱۳۸۵ هجری شمسی، به شماره ۱۸۷۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تاریخچه مسجد کوفه بوشهر : مسجد کوفه در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. این مسجد در کنار منزل آیت الله سید مهدی علم الهدی بوشهری قرار گرفته است. ریش‌سفیدان محله ادعا می‌کنند مسجد کوفه یکی از مساجدی بود که آیت الله علم الهدی بوشهری در گذشته در آن نماز جماعت برگزار می‌کرد. پس از جنگ جهانی اول، بافت قدیمی بوشهر رونق خود را از دست داد. برخی از مصالحی که از هند و آفریقا وارد می‌شدند و در ساخت بناهای بافت قدیمی از آن‌ها استفاده می‌کردند، کمیاب شدند. پس از جنگ جهانی دوم نیز این موضوع شدت بیشتری گرفت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اداره بندر بخشی از بافت تاریخی را تخریب کرد. البته مسجد کوفه همچنان پابرجاست و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و کهنسال‌ترین ساکنین محله بهبهانی بوشهر آغوش خود را به روی مردم گشوده است.

معماری مسجد کوفه بوشهر : مسجد کوفه را با طرح شبستانی ساخته‌اند و برعکس بسیاری از مساجد ایران، فاقد گنبد، دارای سقف مسطح و بدون گلدسته است. در ساخت مسجد از مصالحی مانند سنگ خلخال، گچ و چوب ساج استفاده کرده‌اند. چوب ساج از موادی است که در آن زمان از کشور هندوستان آورده می‌شد. معماری بنا چندان پیچیده نیست و در کمال سادگی ساخته شده است و اثری از تزیینات خاص در آن دیده نمی‌شود. این سادگی در معماری بنا می‌تواند نمادی برای تمام مساجد ساخته شده در قرون اولیه هجری باشد. حیاط مسجد کوفه به‌شکل مربع ساخته شده است و شبستان‌های آن دارای هشت عدد ستون هستند که به‌صورت هفت و پنج ابرویی ساخته شده‌اند تا استحکام بنا را تقویت کنند. مسجد کوفه دارای حدود ۲۲ متر طول، ۱۴ متر عرض و ۵ متر ارتفاع بنا است. همچنین اگر با دقت به این مسجد بنگرید، نکته‌ای توجه شما را به خود جلب خواهد کرد و آن وجود تعداد فراوان در و پنجره در این بناست که دلیل آن را می‌توان به شرایط اقلیمی و آب‌و‌هوای گرم شهر بوشهر مرتبط دانست. پنجره‌های بنا، بزرگ و طاق مانند هستند و از جنس چوب ساخته شده‌اند. همچنین این پنجره‌ها توسط حفاظ‌های فلزی عمودی، محافظت می‌شوند.

سنگ نبشته اورامان (کتیبه تنگی ور)

6865545c-610e-4c36-93cd-003e64ca060a-840x560

کتیبه‌ها اغلب روی سنگ ‌نوشته شده‌‌اند و اسنادی مهم در مورد گذشته تاریخی و باستانی ایران محسوب می‌شوند. کتیبه‌های سنگی توانسته‌اند گوشه‌هایی نادانسته و تاریک از تاریخ گذشته ایران را آشکار کنند. برخی از این کتیبه‌ها، به‌ویژه کتیبه‌های میخی، در گذشته قابل خواندن نبودند و گذشتگان تنها به‌عنوان آثاری تاریخی به آن‌ها می‌نگریستند. در دوران معاصر با رمزگشایی خطوط میخی و دیگر خطوط باستانی ایران، کتیبه‌های میخی بسیاری در ایران خوانده و با متون مکتوب مختلف تطبیق داده شدند. از این طریق زوایایی نو از تاریخ گذشته ایران کشف و تاریخ باستانی ایران بازخوانی شد. یکی از این کتیبه‌های ارزشمند، سنگ نبشته اورامان است که بر فراز کوه زینانه قرار دارد و به کتیبه تنگی ور و سنگ ‌نبشته میخی اورامانات نیز مشهور است. سابقه این کتیبه میخی به دوره امپراتوری آشور می‌رسد و از جاهای دیدنی کامیاران به شمار می‌رود. از کتیبه تنگی ور به‌عنوان یادگاری از دوره حاکمیت آشور در منطقه شمال غرب ایران یاد می‌شود، یادگاری که قدمت آن به حدود هزاره اول قبل از میلاد، یعنی عصر آهن بازمی‌گردد. در این مکان علاوه بر کتیبه، نقش برجسته‌ای دیده می‌شود. برخی تصویر نقش برجسته را از آن سارگون دوم و کتیبه را نیز متعلق به وی می‌دانند.

تاریخچه سنگ نبشته اورامان : در حال حاضر حدود ۲۷ قرن از نگارش این کتیبه می‌گذرد و گذر زمان سبب شده است این اثر تاریخی در اثر ساییدگی، یخبندان و… دچار آسیب شود. کتیبه زینانه اولین بار در سال ۱۳۴۷ شمسی توسط یک هیئت باستان‌شناسی به سرپرستی علی اکبر سرفراز مورد بررسی قرار گرفت. وی قدمت کتیبه را به هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور دانست. اولین مقاله به زبان انگلیسی در رابطه با سنگ‌ نبشته اورامان با عنوان «کتیبه سارگون دوم، کتیبه تنگی ور» به قلم گرانت فریم، استاد آشورشناسی در مجله شرق، چاپ شد که جامع‌ترین مطالعه در مورد این کتیبه است. این کتیبه و نقش‌ برجسته با دو کتیبه دیگر مربوط به زمان سارگون دوم در قبرس و کرمانشاه، قابل مقایسه هستند و موارد مشترک بسیاری دارند. سنگ نبشته اورامان در بین روستاهای تنگی ور و یوزیدر، روی کوه زینانه قرار دارد. این کوه تقریبا ۵۰۰ متری شمال غرب روستای تنگی ور واقع شده است و ۴۵ کیلومتر با کامیاران فاصله دارد. این منطقه دارای اهمیتی بسیار از لحاظ گردشگری است؛ زیرا علاوه بر قرارگیری کتیبه و نقش برجسته، دره‌ای سرسبز و جنگلی زیبا را در خود جای داده است. در این دره چشمه‌های دایمی واقع شده‌اند. همچنین آبشارهای طبیعی فراوان از جمله آبشار دره تنگی ور از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان در این منطقه هستند. به نظر می‌رسد در این محدوده قلعه‌ای وجود داشته است که با منابع آبی فراوان، مدتی طولانی می‌توانست در مقابل حملات مختلف مقاومت کند. رو‌به‌روی کتیبه در جانب دیگر دره شکافی وجود دارد که مردم منطقه آن را زینانه می‌نامند. زینانه به‌معنای زندان کوچک است و به احتمال بسیار زندان قلعه بوده است. در نزدیکی ورودی شمال غرب قلعه نیز سنگری از سنگ در مقابل معبری سخت قرار دارد که برای ورود به دژ از آن استفاده می‌شد.

نقش برجسته تنگی ور : نقش برجسته تنگی ور به احتمال بسیار شخص پادشاه آشور است که ریشی پرپشت دارد و می‌تواند یکی از نمادهای ویژه حاکمان آشور نیز باشد. این نقش‌ برجسته در تاق‌نمایی به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی‌متری در سال ۷۰۶ پیش از میلاد حجاری شده است. درون تاق‌نما نقش برجسته یک انسان به چشم می‌خورد که ۱۵۰ سانتی‌متر طول و ۳۵ سانتی‌متر عرض دارد. نقش انسانی اثر به‌صورت نیم‌رخ در لباس شاهی است که کلاهی استوانه‌ای بر سر و شلاقی در دست دارد. پای راست آن در جلو و پای چپ در عقب قرار گرفته و دست راستش به طرف بالا بلند شده است. دست چپ نیز روی شکم قرار داده شده است.

متن سنگ نبشته اورامان : این کتیبه به زبان آشوری باستان و خط میخی نگاشته شده است، ابعادی معادل ۱۲۰ در ۱۲۰ سانتی‌متر دارد و دربر گیرنده ۵۰ سطر است. در متن کتیبه، پس از ستایش خدایان آشوری مثل مردوخ، نابو، سین، شمش و ایشتار، به شرح پیروزی‌های آشوریان پرداخته می‌شود و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقی که در این جنگ تصرف و ویران شدند، اشاره می‌شود. با دقت در متن متوجه می‌شویم، محتوای کتیبه در پنج بخش تنظیم شده است:

  • ابتدای کتیبه با مدح و نیایش خدایان آغاز می‌شود؛
  • بعد از آن به نام و القاب سارگون اشاره می‌کند و به مدح و ستایش شاه و بیان خدمات وی می‌پردازد؛
  • سپس پیروزی‌های بزرگ سارگون و لشکرکشی وی به سرزمین کرل و دیگر پیروزی‌های وی شرح داده می‌شود؛
  • به شهرها، روستاها و مناطقی تصرف شده در حمله و جنگ اشاره می‌کند؛
  • در پایان کتیبه به کسی نفرین فرستاده شده است که کتیبه را از بین ببرد.

موزه ایران باستان (موزه ملی ایران)

558942

موزه ملی ایران (موزه ایران باستان) قدیمی‌ترین، مهم‌ترین، بزرگ‌ترین و از غنی‌ترین موزه های ایران است. این موزه به دو بخش ایران باستان و دوران اسلامی تقسیم می‌شود. در بخش ایران باستان اشیای تاریخی از دوران پارینه سنگی تا دوران ساسانی به نمایش گذاشته شده است. در بخش اسلامی هم آثار دوران پس از اسلام به نمایش در آمده است. موزه ملی ایران به‌عنوان اولین موزه رسمی کشور و موزه مادر، با زیربنای بیش از ۲۰ هزار متر مربع و مساحت ۱۸ هزار متر مربع، شامل دو بخش موزه ایران باستان و موزه باستان‌شناسی و هنر اسلامی است. بیش از ۳۰۰ هزار شی از ادوار مختلف فرهنگی ایران یعنی از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی در این موزه نگهداری و به نمایش گذاشته شده است. اگرچه فکر تأسیس و ایجاد موزه در ایران در زمان آغاز مشروطیت از طرف فردی به نام صنیع الدوله مطرح شد، این ایده در آن دوره به اجرا در نیامد تا اینکه در زمان احمد شاه قاجار به همت مرتضی خان ممتازالممالک؛ وزیر وزارت معارف وقت مجموعه‌ای از اشیا گردآوری و در یکی از اتاق‌های مدرسه دارالفنون با نام موزه ملی نگهداری شد. سپس در دروه پهلوی اول در سال ۱۳۰۴ موزه ملی به تالار آیینه عمارت مسعودیه در میدان بهارستان منتقل شد. آثاری که ابتدا در این موزه نگهداری می‌شد شامل اشیایی چون ۱۵ پارچه اشیای عتیقه مفرغی، ۱۵۸ قطعه کاشی، سفال و شیشه، ۹ سکه و ۵۴ قطعه سلاح قدیم، تفنگ، کلاه‌خود، زره، اشیای به‌دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی و آثار اهدایی مجموعه‌داران خصوصی بود.

در سال ۱۳۰۶ مجلس شورای ملی وقت امتیاز انحصاری فرانسوی‌ها برای کاوش‌های باستان‌شناسی در کشور را لغو کرد و در ازای آن امتیاز کاوش در شوش به آن‌ها داده شد و دولت وقت نیز ساخت یک موزه و کتابخانه را که ریاست آن تا پنج سال بر عهده فردی فرانسوی باشد پذیرفت و تعهد کرد این فرد تا سه بار و هر بار پنج سال در این سمت باقی بماند. بنابراین در این سال آندره‌ گدار؛ معمار معروف فرانسوی به ایران آمد و ساخت موزه ملی ایران یا در واقع موزه ایران باستان را در قسمت غربی میدان مشق به کمک دو معمار ایران به نام حاج عباسعلی معمارباشی و مراد تبریزی در سال ۱۳۱۲ شروع کرد. در مورد نام‌گذاری این موزه هم بهتر است بدانید که نخستین موزه در ایران؛ موزه ملی و بعد موزه معارف نام داشت که بعد از استقرار این موزه در ساختمان ایران باستان به موزه ایران باستان تغییر نام داد و تا سال ۱۳۷۵ به این نام شناخته شد. در این سال با راه‌اندازی موزه دوران اسلامی، نام آن به موزه ملی ایران تغییر یافت.

ساخت موزه ایران باستان از سال ۱۳۱۲ به‌مدت چهار سال و در طی چهار مرحله آغاز شد. آندره گدار مکان ساختمان موزه را در جهت شمالی- جنوبی به فاصله کمی از خیابان سی تیر یا قوام السلطنه در نظر گرفت. این موزه که با آجرهای قرمز رنگ تزیین شده؛ به‌شکل یک معکب مستطیل افقی خوابیده روی سطح زمین است که از سه بخش جدا از هم که در حجم به هم پیوسته‌اند تشکیل شده است. گدار در طراحی وردی موزه ایران باستان از کاخ ساسانی تیسفون و طاق معروف کسری الهام گرفته حتی نحوه چیدمان آجرها در سطوح داخلی ایوان و بدنه‌های اطراف آن از معماری ایرانی وام گرفته شده است. این ورودی شامل ایوانی با طاق هلالی شکل است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد ایوان موزه ایران باستان حذف تزیینات متعارفی است که در ایوان به کار می‌رود. و آنچه که زینت‌بخش آن است سایه روشن‌ها، پس نشستگی‌ها و جلو آمدگی‌های آجری است. در دو طرف ورودی هم دو ساختمان دو طبقه قرار دارد که برای کتابخانه، سالن‌های نمایشگاهی و کنفرانس است. بر بالای سر در نیز کتیبه‌ای از سنگ مرمر وجود دارد که در آن شعری از ملک الشعرای بهار و به خط ثلث امیرالکتاب ملک الکلامی نوشته شده است. اشیای موزه ایران باستان از دوران پارینه‌سنگی تا زمان ساسانیان در دو بخش پیش از تاریخ و دوران تاریخی ایران و در دو طبقه در معرض نمایش قرار دارد.

زمین اختصاص یافته به این موزه در مجموع ۵,۵۰۰ متر مربع بود که ۲,۷۴۴ متر مربع آن زیربنا و بنای موزه حدود ۱۱,۰۰۰ متر مربع است. ساختمان اصلی موزه در سه طبقه ایجاد شده‌ است. شاید در زمانی که این طرح به گدار واگذار شد، در جوی که در آن زمان وجود داشت و حتی عنوان موزه هم آن را تشدید می‌کرد، برای به نمایش گذاشتن اشیای باستانی ایران قدیم،‌ اولین ایده‌ای که در نظر او مجسم شد، همان برگشت به شکل و فرم‌های معماری در ایران باستان بود. در نهایت، آنچه که گدار در مورد ایده معماری موزه به مرحله عمل رسانیده است، بازتابی از معماری ساسانی است. معماری موزه در واقع مکعب مستطیلی است که از سه قسمت تشکیل شده، ورودی آن از یک طاق بزرگ ساسانی که فضای ورودی را مشخص می‌کند و یک آجر چینی مناسب به رنگ قرمز قصرهای فیروزآباد، که دیوارهای مرتفع و طویل خارجی را تزیین کرده، با ابهت و وقاری عظیم خود را در مجموعه شهری بیان می‌کند. تنها فضای جالب که در این حجم مکعبی بزرگ تعبیه شده، فرورفتگی ورودی موزه است که در این حجم ورودی اصلی، ورودی‌های فرعی جانبی قرار دارد که بازدید کننده را به سالن‌های بزرگ هدایت می‌کند و این باعث شده که مقیاس مقایسه‌ای نسبت به حجم عظیم و زیبای ورودی اصلی به وجود آورد. سپس پلکان‌های رسیدن به مدخل ورودی و ارتفاع صفه‌ای است که سطح سالن همکف موزه در آن قرار دارد. در این‌جا نحوه تمام شدن سقف سیلندر به دیواره روبه‌رو، بهترین و جالب‌ترین هنر گدار در طراحی این بنا است. آرگ‌های آجری برجسته که به صورت تسمه‌هایی از جرزها بالا رفته و شیارهایی در سطح سیلندری سقف به وجود می‌آورد، احساس بیشتری نسبت به ایستایی و نحوه توزیع و حرکت نیروها به دست می‌دهد که در واقع دیواره‌ها و سقف، کالبد واحدی را ایجاد می‌کنند که همبستگی بین فرم و فن‌آوری است. حجم بزرگ مستطیلی شکل موزه که دارای ابعاد ۳۴×۱۰۰ متر است از سه قسمت فضای ورودی، فضای نمایش اشیا و فضای اداری تشکیل می‌شود که با شکستگی‌هایی در نماهای جانبی، دراز بودن آن تعدیل شده است. سالن‌ اصلی موزه، که به طول ۶۱ متر و عرض ۳۴ متر است، سطحی را می‌سازد به مساحت دو هزار مترمربع که در آن دو نورگیر داخلی به ابعاد ۱۶×۱۶ متر تعبیه شده که نور مناسبی را به فضای سالن اصلی می‌دهد. در دیواره‌های جانبی شرقی و غربی، پنجره‌های باریک و بلند مناسبی تعبیه شده که ریتمی یکسان و تکراری در سطح دیوار ایجاد می‌کند، که در بین جرزهای اصلی که از ضخامت دیوار بیرون آمده و تا انتهای قرنیز پشت‌بام بالا می‌رود، قرار گرفته است. این پنجره‌ها باعث شده که با کمک نورگیر وسط، نور کافی برای نمایش اشیا فراهم آید. این سالن در دو طبقه ادامه می‌یابد که با دو راه‌پله‌ بزرگ به یکدیگر ارتباط دارند. در سطح بالا متاسفانه پنجره‌های شرقی و غربی وجود ندارد. شاید به خاطر زیبایی در نما، فضای مرده، بی‌روح و تاریکی را درست می‌کند که باعث دلتنگی و افسردگی بازدیدکنندگان می‌شود.