استان شناسی
استان شناسی
ساختمان سابق شهربانی ارومیه
موقعيت فعلي :
در حال حاضر این بنا با نام موزه مردم شناسی ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی،شهرستان ارومیه و به نشانی میدان انقلاب مربوط به دوره پهلوی اول با مالکیت دولتی در تاریخ ۲۲/۰۴/۱۳۷۹ و با شماره ثبتی ۲۷۶۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبلاً مالك اين بنا نيروي انتظامي ناحيه آذربايجان غربي بوده که در اوايل سال ۱۳۸۵ از طرف سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان آذربايجان غربي خريداري شد و در حال حاضر در مالکیت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارومیه قرار دارد.
تاریخچه بنا :
اين ساختمان كه قدمتي ۷۰ ساله دارد در سالهاي آخر سلطنت پهلوي اول ۱۳۱۶-۱۳۱۵ به بعد به فاصله دو سه سال بعد از احداث ساختمان شهرداري، ساختمان شهرباني (نظميه سابق) توسط «ملا اوستا» (معمار ساختمان شهرداري) در ضلع شرقي ميدان ایالت اجرا شد.
مشخصات بنا :
اين بنا شامل ۲ طبقه همكف و اول و يك حجم كوچك در طبقه دوم به احتساب يك زيرزمين كوچك در بخش غربي بنا در زميني به مساحت ۲۳۲۸/۲۲ متر مربع و به زيربناي ۱۸۰۸/۶۹ متر مربع (زيرزمين ۷۷/۴۳ ، همكف ۸۰۳/۱۶ ، طبقه اول ۸۰۳/۶۳ و طبقه دوم ۱۲۴ متر مربع ) اجرا شده است.
بنا داراي يك ورودي اصلي در جبهه غربي و يك ورودي درجه دوم در جبهه شرقي است. در هريك از اين دو جبهه يك ورودي فرعي تر نيز وجود دارد. ورودي اصلي بنا از طريق عناصر خطي و صفحه اي معماري كه خود را به صورت ستون و بالكنهاي پيش آمده نشان داده اند و از طريق چند پله عريض در مركزي ترين نقطه نماي شمالي- غربي تعريف شده است. علاوه بر ورودي اصلي، اين بنا ارتباط خود را با خيابان امام در جبهه شرقي و خيابان اميني در جبهه غربي از طريق ورودي فرعي ديگري نيز ممكن ساخته است.
ساخت، مواد و مصالح :
مصالح عمده بكار رفته در اين بنا ، آجر، چوب و سنگ، و ملات بكار رفته در آن شفته آهك و استراكچر سقف آن نيز چوبي و پوشش بيروني سقف شيرواني مي باشد. داراي ظاهري ساده است و تزئينات آن عمدتاً در قالب قاب پنجره ها خلاصه مي شود. جنس درب و پنجره ها تماماً از چوب بوده و تناسبات پنجره ها در نما عمدتاً بصورت مستطيل كشيده است كه بصورت عمودي در نما قرار گرفتهاند.
در پلان ساختمان شهرباني راهرويي با عرض ۳ متر دسترسي به تمام فضاهاي كوچك را امكان پذير ميسازد و يك شكست متقارن ۱۱۵ درجه در هندسه پلان باعث ايجاد تنوع در اين راهرو يكدست شده است. گستردگي پلان در طول يك محور باعث شده تمام فضاها بتوانند از نور مستقيم استفاده نمايند.
نماها :
قبل از مرمت اين بنا در سال ۱۳۸۵، بيشترين سطح مصالح نما را سيمان سفيد شكل مي داد و قابهاي اطراف پنجره ها با رنگ سبز رنگ آميزي شده بود ولي در مرمتهاي اخير اين پوشش حذف و به فرم اوليه بازسازي شد.
نماي شمالي- غربي كه سطح قابل توجهي از ميدان انقلاب را به خود اختصاص داده نماي اصلي بنا محسوب ميشود. نماي غربي و نماي شرقي به طور كل در يك موقعيت نسبتاً مساوي قرار دارند ولي قرارگيري جداره شرقي در خيابان امام كه از مهمترين شريانهاي شهري مي باشد برتريهاي نماي شرقي را به غربي مشخص ميسازد.
آبشار سوله دوکل
آبشار سوله دوکل یا دیزج اروميه-مرگور در موقعیت جغرافیایی E445213 N371023 در استان آذربایجان غربی واقع است. سوله دوکل در دامنهٔ کوه دالانپر در منطقه مرگور واقع است. روستایی نیز به همین نام در جوار آبشار قرار دارد. آبشار دیزج با چمنزارهای اطراف در نزدیکی روستای دیزج از توابع زیوه در جنوب غربی شهرستان ارومیه واقع گردیده است. این آبشار یکی از سرشاخههای رودخانهٔ باراندوزچای محسوب میگردد.مسير دسترسي به اين آبشار از بخش زيوه و روستاي ديزج، کسيان، کولبي و سوله دوگل مي باشد.
کوه دالانپر در نوار مرزی ایران ترکیه و عراق کوه دالانپر با ارتفاع ۳۴۸۷ و موقعیت جغرافیایی N: 37-12.380 ) و E :44-47.395 ) دقیقاً در نقطه مرزی سه کشور ایران ، ترکیه و عراق واقع است به طوریکه قله ی این کوه متعلق به این سه کشور است . این کوه در منطقه ای به نام سیلوانا واقع گردیده است و به معنی محل پرواز عقابهاست و جزء بکر ترین مناطق کشور محسوب می شود . نزدیک ترین شهرستان به آن شهرستان اشنویه در استان آذربایجان غربی است . برای رسیدن به این منطقه باید از مسیر اشنویه به شهر دزه (دیزج مرگور) و سپس روستای کیسیان ، گوله بی و در نهایت سوله دوکل عبور کرد .
از روستاهای دیگر این منطقه می توان به کچله هم اشاره نمود . جاده منتهی به کیسیان آسفالت می باشد و از روستای کیسیان به گوله بی جاده خاکی هموار و از گوله بی به روستای سوله دوکل جاده بسیار ناهموار وجود دارد که عبور از این جاده کار بسیار مشکلی است . در قسمت شمالی روستای سوله دوکل آبشار بزرگی وجود دارد که یکی از جاذبه های این منطقه به حساب می آید . در تمام مسیر آخرین روستا به کوه آب به اندازه کافی وجود دارد و از این حیث کوهنوردان هیچگاه با مشکل مواجه نمی شوند . مسیر روستا تا کوهپایه بیش از ۱۲ کیلومتر است که در شیبی ملایم باید پیموده شود در فصل هایی که برف کمی وجود دارد متوسط حدود ۱:۳۰ دقیقه زمان لازم است تا بتوان به قله رسید . این کوه از لحاظ امنیتی با توجه به مرزی بودن بسیار کم خطر است و هیچ مشکل امنیتی و نظامی کوهنوردان را تهدید نمی کند . از ویژگی های مهم این منطقه مهمان نوازی غافلگیر کننده روستائیان و عشایر منطقه هستند ؛ این عشایر با لهجه کردی بادینی ( کرمانج) صحبت می کنند و بسیار مهمان نوازند .
از جاندارانی که در این منطقه زندگی می کنند می توان به عقاب ، گرگ و سمندر کردستانی اشاره نمود . در روستای سوردوکل آنتن دهی موبایل بسیار اندک است اما در طی مسیر امکان آنت دهی وجود دارد و قله ی این کوه تحت پوشش آنتن دهی کشور ترکیه است . این کوه دارای یخچال های دائمی است و همچنین در ضلع غربی کوه دریاچه ای واقع است که ابعاد آن ۴۰۰*۴۰۰ متر است و در فصل های گرما جای مناسبی برای شنا کردن کوهنوردان است. از کوههای اطراف دالانپر می توان به بزسینه و کوه بنجول اشاره نمود
این آبشار از مرتفعترین آبشارهای ایران است و در منطقهی دالانپر واقع است. این آبشار از جاذبههای گردشگری منطقه محسوب میشود.سوله دوکل در دامنه ی کوه دالانپر در منطقه مرگور واقع است. روستایی نیز به همین نام در جوار آبشار قرار دارد. آبشار سوله دوکل با چمنزارهای اطراف در نزدیکی روستای دیزج از توابع زیوه در جنوب غربی شهرستان ارومیه واقع گردیده است. این آبشار یکی از سرشاخههای رودخانهی باراندوزچای محسوب می گردد. آبشار سولک ارومیه
این آبشار در فاصله چهل کیلومتری غرب شهرستان ارومیه و در دامنه کوه های »دره رش« قرار گرفته است. این آبشار زیبا در انتهای یک دره پر آب و دیدنی در محل روستای سولک، خودنمایی می کند. روستای سولک میان دو روستای دربند و انبی در منطقه موانا واقع است. موانا، روستایی از توابع بخش سیلوانه و در شهرستان ارومیه استان آذربایجان غربی ایران است. دره زیبای منتهی به آبشار، دره هفت کانی یا هفت چشمه نام دارد که آب روستای سولک و آبشار آن را تامین می کند. در ماه های گرم سال آب آبشار برای مصارف کشاورزی از بالا دست آن قطع شده و نمای زیبای آبشار را کم رنگ می کند ولی در فصل بهار زیبایی این نگین طبیعت موانا به اوج می رسد. آبشار اصلی این دره با حدود یک ساعت کوهپیمایی در بالادست آبشار اولیه جلوه بیشتری دارد ولی مسافران و خانواده ها به همان آبشار اولیه رضایت می دهند و از مواهب طبیعت آن لذت می برند. طبیعت زیبای منطقه موانا بیشتر متاثر از ریزآبه های جاری از قلل ستاره لوند، دره وش و کوه های ترگور است. سولک یکی از مهمترین مسیرهای کوهنوردی در این منطقه و محل مناسبی جهت ایجاد کمپ های سیاحتی و پناهگاه های کوهستانی می باشد.
دریاچه مارمیشو ارومیه
دریاچه مارمیشو در موقعیت جغرافیایی N373504 E443813 در استان آذربایجان غربی واقع است. اين درياچه طبيعي با وسعت پنج هکتار در چهل و پنج کيلومتري غرب شهرستان اروميه، در ميان کوهستانهاي مجاور مرز ايران و ترکيه قرار دارد. آب اين درياچه از چشمههاي طبيعي و نزولات جوي تأمين ميشود و محل زيست انواع آبزيان از جمله ماهي قزلآلا است. همچنين اين درياچه محل بسيار مناسبي براي صيد ماهي و گذران اوقات فراغت گردشگران و دوستداران طبيعت است.
آبهای جاری از ناحیهی شمالغربی ایران در سرحدات بین دو كشور ایران و تركیه، سرچشمهی اصلی این دریاچه است. ولی سرچشمهی اولیه در خاك تركیه است كه پس از دریافت سایر آبهای موجود در حوضهی خود “رودخانهی نازلوچای” را تشكیل میدهد كه قسمتی از این رودخانه از نقطهی ورود به خاك ایران خط سرحدی را به طول ده كیلومتر تشكیل داده و با توجه به موقعیت كوهستانی، جنگلی و آبی خود یكی از زیباترین مناظر طبیعی را رقم زده كه میتواند مكانی برای آرامش جسم و جان انسان باشد.
پیدایش دریاچه را به ناآرامیهای درون زمین نسبت میدهند، به نحوی که براثر زلزله و ریزش کوه مسیر آب مسدود و ضمن تشکیل دریاچهای، اکنون به وضعیت فعلی درآمده است. به روایتی، دریاچه نام خود را از نام رهبر مسیحیان ساکن منطقه به نام “بنیامین مارشیمون” گرفته که به عنوان رئیس روحانی جلوها در سنوات ۱۲۰۰ (ه.ش) در آن منطقه میزیسته و در ۲۵ اسفندماه ۱۲۹۶ به دست “اسماعیل آقاسمکو” به قتل رسیده است. در کتاب نگاهی به آذربایجان غربی نوشته “افشار سیستانی” از آن به ماربیشو نیز یاد شده است. مساحت تقریبی دره در حدود ۵ هکتار است و از جنوب به قلل سیتاو، قایدوک، و چال، از شمال به کوه “بایدوست”، از غرب به روستای مخروبه “دری”، و از شرق به روستاهای “بانی” و “پسان” منتهی میشود.
در طول رودخانه تا دریاچه علاوه بر انواع و اقسام درختان جنگلی، درختان بید به عنوان حفاظ طبیعی، دور دریاچه را فرا گرفتهاند. در پوشش جنگلی علاوه بر درختان بید و وفور درختان گردو در اطراف روستاها و منطقه، درختان بلوط، بنه، عناب، گلابی، زالزالک، بادام، گز، صنوبر و سایر درختچه ها جلوهای از سرسبزی را به طبیعت منطقه بخشیدهاند تا در میان انواع مختلف گون مکان مناسبی برای پرورش زنبور عسل و جذب زنبورداران فراهم آورند. اما از گونههای گیاهی آن باید از خارشتر، گزنه، زنبق، لاله کوهی، شیرینبیان، خشخاش، پیاز کوهی، بومادران، کاسنی، آویشن، کنگر و غیره نام برد.
حیات جانوری آن به دو دوره تقسیم شده است به نحوی که در وضعیت فعلی از خرس، روباه، گرگ، خرگوش نام میبرند. حال اینکه قبلاً بزکوهی، گراز و پلنگ نیز جز جانوران منطقه بوده است. از پرندگان نیز باید به کبک، شاهین، بلدرچین و غیره اشاره نمود. ماهی قزلآلا، ماهی سفید و سمور از جمله آبزیان فراوان دریاچه بودهاند که با بازشدن پای آدمیزاد و صید بیرویه آن اکنون با کاهش جدی روبهرو هستند. شاید دیگر از سمورها خبری نباشد.
مارمیشو جدا از همه اوصاف خود، سرچشمه اصلی رودخانه نازلوچای (پر آب ترین رود منطقه) نیز است که از غرب به شرق جریان داشته که از به هم پیوستن دو انشعاب اصلی دیگر “سروچای” و “ارزینچای” در کوههای مرزی با عبور از دره تنگ “موانا” در حوالی قریه “نازلو” وارد جلگه ارومیه شده تا در نزدیکی کوه “زنبیل” به دریاچه شور ارومیه ملحق شود
مسجد شیخ خوی
مسجد شیخ در ابتدا کوچه مقبره در بر خیابان طالقانی در داخل بافت اصلی هسته تاریخی شهر خوی می باشد ،برسردر ورودی آن تاریخ تاسیس به سال ۱۳۳۸ هجری قمری بوده که در سال ۱۳۹۶ هجری قمری تعمیراتی اساسی در آن صورت پذیرفته است . این مسجد بصورت کلی فضای بسته ای میان تهی و بدون ایوان ، فاقد مناره بوده ، حیاط و کفش کن آن و فضای مسجد در امتداد شمالی جنوبی قرار دارند. سردر ورودی اصلی که تنها ورودی مجموعه می باشد . از سمت شرق به داخل مجموعه وارد می شود ، که در سمت شمال ساختمان الحاقی جدید الاحداثی با آجر بنائی و مصالح نوین در شرف تبدیل به کتابخانه و پایگاه بسیج می باشد. سرویس در قسمت زیرزمین این بخش و وضو خانه در حیاط همکف قرار دارد. در سمت جنوب صحن اصلی مسجد با دو نورگیر بزرگ آلومینیومی قرار دارد ، که تزئیناتی متشکل ازکاشیهای معقلی باکتیبه هائی کاشی مزین به سوره کوثر ، اسامی ائمه و معصومین و ادعیه و آیات قرآنی ، در سه طرف آن تنها تزئین مهم این بنا در نمای شمالی می باشد . نمای شرقی که بر خیابان طالقانی قرار دارد ، بصورت کاملا ساده و بدون تزئینات و با اندود سیمان کاری میباشد . ورودی بخش داخلی دربی است که از سمت غربی به داخل این صحن وارد می شود و درب شرقی با پیش فضای ایجاد شده با پارتیش های آلومینیومی کاربری آبدار خانه را برای مسجد دارد. فضای داخلی صحن آن مجموعه بسته ای است که فضائی با دو ستون از جنس سنگ مرمر و سر ستون سنگی در میان آن قرار داردکه از ۳ طرف نورگیرهای متعدد فلزی فضای آن را روشن می کند . طاقهای آن متشکل از طاقهای ۵۷ درجه خفته و چشمه های آن با اجرای ساده آجری و فاقد هرگونه تزئینات و بدون اندود سفید کاری اجرا شده است . محراب مسجد با مقرنس کاری ساده درگوشه جنوب غربی این فضا قرار دارد وبر مجاورت آن در وجه جنوبی طاقچه هائی با اجرای ساده در داخل دیوار قرار دارد و در سایر وجوه الحاقات و فضاهای دیگری وجود ندارد.
قصر باغچه جوق
موقعيت طبيعي :
از ماكو كه بسمت بازرگان مي رويد از سمت چپ جاده آسفالته بين اين دو شهر جاده خاكي منشعب مي شود كه پس از طی چند كيلومتر به دهكده سبز و خرمي كه در دامنه كوهي قرار گرفته مي رسيم در سمت جنوب شرقي آبادي ساختمان نسبتاً مجلل و تاريخي ديده مي شود كه صاحب اوليه آن اقبال السلطنه ماكوئي بوده است . اسم اين اثر تارخي به تبعت از نام دهكده ( باغچه جوق ) قصر باغچه جوق ناميده مي شود .
موقعيت فعلي :
با توجه باينكه قصر باغچه جوق در مجاورت ده قرار گرفته و از دو طرف بوسيله ارتفاعات كوههای مجاور محصور گرديده ، لذا مقداري از زمينهاي پيرامون آن ( خارج از حياط محصور كننده ) تبديل به باغات ميوه شده است و هيچگونه تعیيراتي در وضعيت كلي اثر بوجود نيامده است .
تاريخچه :
اين بناي تاريخي در زمان سلطنت مظفرالدين شاه قاجار ( ۲۴ – ۱۳۲۳ ) ه . ق توسط اقبال السلطنه ماكوئي كه يكي از سرداران با نفوذ آن زمان بوده در اين محل كه نزديك بمرز شوروي و تركيه مي باشد احداث گردیده و در واقع ساختمان ، قصر حكمران بوده و در فاصله ۳ يا ۴ كيلومتري آن ساختمان ديگري بنام قلعه جوق كه محل استقرار قواي نظامي سردار ماكو بوده است ساخته شده ، بعد از سردار ماكو قصر بدست ورثه افتاده و بعداٌ دولت آنرا خريداري و در رديف بناهاي تاريخي در دست تعمير قرار مي گيرد .
مشخصات بنا :
ساختمان قصر باغچه جوق كه مقر سكونت يكي از حكمرانان مقتدر دوره قاجاريه بود در دامنه دلپذير كوهستان و در داخل باغ بسيار با صفائي قرار گرفته است و بعلت روابط نزديك سردار با هنرمندان روسي و مجاورت با مرز تاثير معماري روسي در ساختمان باغچه جوق بخوبي مشهود است اين بناي قديمي را مي توان به چهار بخش متمايز تقسيم نمود :
۱- ورودي حياط كه داراي هشتي نسبتاً كوچكي با سقف نقاشي شده مي باشد و راه ارتباطي بداخل حياط ساختمان است . در داخل حياط علاوه بر درختان ميوه سه عدد حوض کوچك و بزرگ و سكوهائي جهت استراحت ساخته شده است ، ضمناً فرم حياط به تبعيت از فرم طبيعي دامنه كوه داراي پستي و بلندي مي باشد .
۲- ساختمان اصلي قصر كه در وسط باغ احداث گرديده است شامل ساختمان دو طبقهاي با سقف شیرواني و اطاقها و سالنهاي متعدد با نقاشي و گچبري و آينه كاري مي باشد مخصوصاً تالار بلند آينه كاري حوضخانه آن بسيار نفيس و جالب است ضمناً علاوه بر مجسمههاي گچي و نردههاي چوبي راه پلهها ، وسايل زندگي زمان مربوط نيز با ساختمان خريداري شده كه بسيار جالب توجه مي باشد ، نماي ساختمان با مجسمههاي گچي نزئين و از گيرائي خاصي دارا مي باشد .
۳- ساختمان سنگي يا آشپزخانه قصر كه با سنگ سفيد صيقلي و فرمهاي حجاري شده ساخته شده است .
۴- قسمت متفرقه و كم اهميت شامل ساختمانهاي انباري و توالت و غيره می باشد .
عوامل تزئین و آرايش ساختمان به دو نوع تقسيم مي شود :
الف : نماي خارجي كه با سنگهاي صاف و تقسيم بندي آنها و نصب مجسمههاي گچي و فرم سردرها و نرده هاي گچي اطراف لبه بام كاخ که بجاي دستانداز به كار رفته شده اند
ب: نماي داخلي ساختمان كه با گچبريها و آينه كاري و نقاشيهاي متنوع برروي سقف و ديوارها و انواع كاغذ ديواريهاي آن زمان تزئين شدهاند .