ایرانگردی
آبشار بان گنبد
آبشار بان گنبد در استان ایلام واقع است. آبشار بان گنبد در جنوبی ترین منطقه عشایری سرابباغ و در ابتدای آبریز بخش کلات مورموری قرار دارد. رودخانه بان گنبد به عنوان شریک و خروجی رودخانه دویرج آبدانان که در محاوره محلی به (خرگهی) معروف است، پس از گذشتن از روستاهای سرپله، ماهوته و زمین ها و ارتفاعات کاسه ماس، مناطق عشایری شلت، هل هله و زنگل ماهی، آبشار طبیعی و دل انگیز بان گنبد را در یک منطقه بکر و جذاب بوجود می آورد.این آبشار در ایام زمستان و فصل بارندگی از حجم آب زیادتری برخوردار است و با وجود نبود راه دسترسی مناسب سالانه میزبان جمع زیادی از گردشگران، ورزشکاران و کوهنوردان است. این آبشار در ۳۰ کیلومتری جنوب آبشار ماهوته و در ۲۰ کیلومتری جنوب آبشار له ریو قرار گرفته است.
منطقه عشایری و پر جاذبه بان گنبد در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی آبدانان قرار دارد و به عنوان یکی از آثار ماندگار دوره ساسانیان، در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی و فرهنگی ثبت شده است.در این حال نداشتن جاده مناسب، فقدان اعتبار مورد نیاز برای ایجاد امکانات رفاهی و نا آشنایی مردم با این اثر طبیعی باعث شده مسافران و گردشگران سایر استانها از طراوت این آبشار بزرگ و دلربا محروم باشند. زلالی و شفافیت آب، بکر بودن فضاهای پیرامونی، تمیز و بهداشتی بودن، سرسبزی و پوشش های متنوع گیاهی منطقه و همچنین وجود پرندگان و آبزیان متنوع و رنگارنگ از مهمترین مزیت ها و داشته های آبشار بان گنبد آبدانان است. عمق زیاد، ارتفاع مطلوب، وجود سنگواره های رنگین، ماهیان گوناگون و آبزیان مهاجر و طبیعت سنگی از دیگر جذابیت های کم نظیر آبشار بان گنبد است. آبشار بان گنبد پس از آبشارهای ماهوته و میانه وار سومین آبشار بکر و دلپذیر این شهرستان است. شمار زیادی از مردم استان ایلام در طول سال برای دیدن این آبشار به منطقه مسافرت می کنند.
کاروانسرای تاریخی مهر
کاروانسرای تاریخی روستای مهر در محور سبزوار-شاهرود در حاشیه روستای مهر قرار دارد که در روزگارهای قدیم منزلگاه کاروانهای خسته جاده تاریخی ابریشم بوده و یکی از بهترین و زیبا ترین کاروانسراهای بین راهی این مسیر محسوب میشود. مصالح این اثر که مربوط بهدوران قاجاریه است، از آجر، ملات گل و گچ و تزئینات آن به صورت آجری نیم دایره است. طاق هاو قوسهای آن نیز جناقی و هلالی است و دارای هشتی ، حیاط مرکزی ، اصطبلهای شرقی و غربی و یک محل شاهنشین است.
غار کبوتر مراغه
غار هامپوئیل که در میان مردم محلی به «غار کبوتر» معروف است، در ۱۵ کیلومتر جنوب شرقی مراغه و در حوالی روستای «گشایش» واقع شده است. این غار در کمرگاه کوهی صخرهای، رو به جنوب قرار گرفته است و از بستر رودخانه «موردی چای» حدود ۱۶۰۰ متر ارتفاع دارد. عرض دهانه غار ۸ متر است و ارتفاع آن به ۲۵ تا ۴۰ متر است. طول و عرض میدان اول غار تقریباً ۴۰ در ۶۰ متر است. در ابتدای ورود به غار، کتیبهای به زبان روسی دیده میشود که تاریخ آن مربوط به سال ۱۹۲۵ میلادی است. اهمیت غار کبوتر به خاطر وجود چاههای عمیق و مخوفی است که به صورت تنورههای سنگی و تالارهای بزرگ دیده میشود. این غار بیش از غارهای دیگر مورد توجه غارشناسان، محققان و کوهنوردانی است که همه ساله برای بازدید از آن به این منطقه سفر میکنند. از دهانه غار که وارد میشویم به محوطه وسیعی میرسیم که در سقف آن دو حفره جالب توجه وجود دارد. در قسمت شمال شرقی انتهای میدان اول، راهرویی بسیار تنگ وجود دارد که راه ورود به میدان دوم است. در میدان دوم، چهار راهی وجود دارد که دو راه به میدان اول، یکی به سمت داخل غار و راه بعدی که راهروی تنگی است به محوطه دیگری در جنوب شرقی غار باز میشود.
در سمت شمال و شمال شرقی میدان دوم، چهار حفره و فرورفتگی گود به چشم میخورد، که نشان دهنده وجود چهار حلقه چاه عمیق است. همه ساله تغییرات زیادی در داخل غار اتفاق میافتد. تغییرات عمده میان میدان اول و دوم، از نظر زمینشناسی، پیدایش خاکستر است که گاهی تا قوزک پا و حتی تا زانو میرسد. داخل چاههای متعدد غار، دو سفره آب وجود دارد که یکی به علت ریزش از بین رفته، ولی در چاه دیگر آب وجود دارد و صدای جریان آن از بالا به گوش میرسد. در اطراف چاهها و دیوارهها و سقف میدان دوم رسوبات آهکی و استالاکتیت، مناظر جالب توجه و زیبایی به وجود آورده است. هوای غار بسیار مرطوب است و در انتهای آن به خصوص در کنار چاه سوم و چهارم هوای کافی وجود ندارد و برای رسیدن به کنار چاههای مزبور، بدون تجهیزات کافی مانند طناب، نورافکن، وسایل ایمنی، کپسول هوا و راهنما غیرممکن است. در حال حاضر این غار تحت مدیریت و بهرهبرداری سازمان یافته نیست.
قلعه گلی قم
بعد از آبادی محمدآباد کاج، در پای اولین تپه ها آهکی به طرف شمال شرقی، آثار این قلعه قدیمی مخروبه مشاهده میشود. این قلعه که در کنار قلعه سنگی محمدآباد قرار دارد، مربوط به دوره اشکانی است و خرابه های آن شامل یک دیوار بلند از خشتهای ضخیم است. برای ساخت این قلعه محوطهای را محدوده نموده و در وسط آن بناهای چند طبقه ساخته بودند. دربرجهای و پیهای سنگی، ورقههای آهکی برای استحکام به کار رفته است. از آنجا که ساختمان به کلی فرو ریخته قبل از کاوش دقیق نمیتوان نقشه اصلی آن را روشن نمود. بهر حال خشتهای قطور و بزرگ بدنه و پایه، از تعلق ساختمان به دوران پیش از اسلام حکایت میکند. در اطراف قلعه گلی بقایای ظروف شکسته وکاشیهای لعابدار فراوان دیده میشود.
تماشای جنگل در جزیره
در آخرین روزهای پاییزی و سراسر زمستان، مسافران شهرهای جنوبی، بویژه سواحل نیلگون خلیج فارس و جزایر آن به طور چشمگیری افزایش مییابند. گردشگرانی که به جزیره بزرگ و زیبای قشم سفر میکنند، اگر اهل گردش در طبیعت باشند، حتما به دیدار جنگلهای دریایی حرا میروند . جنگلهای حرا در هرمزگان و حتی برخی نقاط دیگر سواحل خلیج فارس و شمال دریای عمان رشد میکنند اما در قشم زیبایی دلانگیزی دارند. وقتی سوار قایق میشویم و دل آب را میشکافیم و از لابهلای شاخسارهای حرا میگذریم، طبیعتی بکر و رویایی، روحمان را طراوت میدهد و اگر نسیمی بوزد تا اعماق جانمان رسوخ میکند.حرا گونهای درخت مانگرو است که در سواحل شمالی قشم به فراوانی دیده میشود. قشم وسیعترین و انبوهترین جنگلهای حرا را دارد. از این رو یونسکو جنگلهای این جزیره را بینظیر لقب داده و نام آن را در فهرست ذخایر زیست کره زمین ثبت کرده است. جنگل حرا محل مناسبی برای پرندگان مهاجر در زمستان به شمار میرود بنابراین اگر از حالا تا چند ماه آینده به قشم بروید، در جنگلهای حرا، پرندگان دریایی را خواهید دید که هر یک زیبایی خاص خود را دارند و نغمه آنها در آسمان جنگل و خلیج فارس گوش نواز خواهد بود.
هوای مطبوع این روزها، گشت و گذارتان در جنگل را دلپذیرتر میکند. تعجب نکنید که آنجا کاکاییها، پرستوهای دریایی و فلامینگوهای سرخ پر را در دستههای چند صدتایی یا گاهی چند هزارتایی میبینید. جنگلهای حرا ویژگیهای خاص خود را دارند. این طور نیست که در گردش خود همیشه با یک منظره جنگلی روبهرو شوید. اگر زمانی به آنجا بروید که آب دریا پایین آمده، درختان با تنهها و شاخسارهای خود شما را دربرمیگیرند اما هنگام مد دریا دیگر تنه درختان را نمیبینید. چشمانداز مقابل و اطرافتان شاخسارهایی است که از دل آب سر بر آوردهاند. هنگام بالا آمدن آب، تنه درختان زیرآب میمانند. پس جنگلهای کارا با تغییر وضعیت آب دریا، تغییر چهره میدهند. جنگلهای حرا هدیه مشترک دریا و خشکی است و چون به علت جذر و مد آب دریا گاهی سطح آن را آب فرا میگیرد، بکری خود را حفظ کرده و از آثار مخرب تمدن صنعتی در امان مانده است. اگر برای گردش و خرید به قشم سفر میکنید، بدون دیدار از جنگلهای حرا سفرتان ناقص است و بعدها از فرصتی که از دست دادهاید، پشیمان خواهید شد.