خوزستان
چشمه خون اژدها
اژدها، قیر و ماماتین… همین سه کلمه کافیست تا به دنیای اساطیر و افسانه های کهن برسید. افسانه اژدها و خون سیاهی که از زمین می جوشد و مردمی که هنوز هم باور دارند افسانه زنده است. اژدها زنده است… حتی اگر خون سیاهش، چشمه قیری باشد که هر سال صنعتگران را به پای ماماتین می کشاند. خوزستان سرزمین افسانه هاست. درست به اندازه قدمتی که خاک این منطقه دارد، افسانه و اسطوره و قصه در سینه مردم شهر خوابیده. به رامهرمز که بروید، افسانه ها زنده تر می شوند و چشمه ماماتین، می شود سرچشمه شایعات: «در جنگ با اسفندیار رویینتن اژدها به هلاکت رسید و خون سیاهش به زمین ریخت. خونی که تا ابد از چشمه های قیر ماماتین خواهد جوشید.» باستان شناسانی که لوحهای تخت جمشید را مطالعه کرده اند، معتقدند که هخامنشیان از این چشمههای قیر برای ساخت بناهای تاریخی و حتی ابزار و وسایل و ظروفشان استفاده می کردند. چشمه هایی که تعداد آنها به ۱۰عدد می رسد و قیر و نفت خام را به رودخانه «رود زرد» می ریزند. کشف این ظروف قیری در تپه چغامیش دزفول که عمر آن به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح می رسد، شاهد خوبی بود که نشان می داد قیر در بعضی از بناهای تاریخی عیلامی هم کاربرد داشته است. در سال های بعد، قیر بیرون آمده از چشمههایی که در اطراف آتشکده مسجد سلیمان قرار داشت، در صنایع نظامی و روشن کردن خشابها استفاده شد و این روزها، اهالی روستای قالند بهبهان تنها استفاده کنندگان از چشمه های قیر خوزستان هستند که قیر را برای تهیه ظروف بزرگ نگهداری نان خشک و درمان گرفتگی و شکسته بندی اعضای بدن شان استفاده می کنند.
چطور برویم؟ برای دیدن چشمه سیاه ماماتین باید به ۲۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز در استان خوزستان سفر کنید و این میراث هزار ساله را از نزدیک ببینید. نمونه این چشمه های قیر طبیعی را می توانید در اندیکای مسجد سلیمان و منطقه اوقیلک بهبهان هم ببینید اما شاید هیچ کدام از این چشمه ها به اندازه چشمه های اژدهایی ماماتین معروف و دیدنی نباشند.
پارک جنگلی دزفول
عباس آباد بخشی از جنگل های ملی دز است که در جنوب شهر دزفول و در کنار روستای با همین نام واقع شده است. جنگل های دز آخرین بازمانده جنگل های مناطق نیمه گرمسیری می باشند .فضای بیشه عباس آباد به صورتی بکر و زیبا در کنار رود دز گسترده شده و فاصله آن تا شهر حدود ۱۰ کیلومتری است. شهر دزفول به دلیل نوع پوشش درختان معمولا تمام سال سبز است اما در این بیشه زیبا درختان در فصول مختلف سال تغییر رنگ داده و می توان در آن به زیبایی پاییز و سایر فصول را لمس کرد.
تالاب هور مزرعه
هور مزرعه بین دو رودخانه دز و کرخه ( در جنوب دزفول) قرار گرفته است و بخشی از آب رودخانه شاوور به آن می ریزد. آب هور مزرعه در فعالیت های کشاورزی ساکنین محل ( عشایر مزرعه و تنیس ) نقش مهمی دارد و نوعی برنج محلی ؛ معروف به برنج حویزه در حاشیه کمربندی این هور کشت می شود. رودخانه های مهم جلگه خوزستان رودخانه های کارون ، دز ، کرخه و جراحی هستند. این رودخانه ها از سلسله رودهای زاگرس سرچشمه می گیرند و راه های پر پیچ و خم طولانی در استانهای اطراف جلگه خوزستان همچون چهارمحال و بختیاری ، ایلام ، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد را سپری می کنند تا به جلگه خوزستان وارد شوند . در روزگاران خوش قبل از بحران کنونی محیط زیست، که در حدود دو دهه است که شروع شده است و این روزها در اوج خود بسر می برد، این رودخانه ها با جریان پرآبشان علاوه بر تأمین آب شرب مناسب و آب مصارف کشاوزی ، منبع اصلی و شریان حیات تالابهای جلگه خوزستان محسوب می شوند. در جلگه خوزستان پایین بودن سطح زمین نسبت به سطح دریا سبب شده است تا از روزگاران قدیم آبهای رودخانه های اقلیم احواز در مناطقی وسیع جمع شود و هور العظیم ، هور الفلاحیه ، هور مزرعه و تالاب شیمبار را بوجود آورد.
تالاب هورالدورق
تالاب هورالدورق دراستان خوزستان قرار دارد. هور نسبتاُ وسیع دورق در محدودة جنوب غربی خوزستان قرار گرفته است. رود جراحی پس از عبور از شادگان ( فلاحیه) به آن می ریزد. همچنین نفوذ آبهای سطحی خلیج فارس باعث گسترش این هور ساحلی گردیده است. منابع طبیعی آن از قبیل ماهی ؛ طیور ( پرندگان) ؛ نی ( قصب) ؛ لویی ( بردی ) و نمک است. همچنین نوعی گیاه رطوبت پسند معروف به چولان (کولان) در سطح وسیع آن می روید که مورد استفادة حاشیه نشینان هور قرار می گیرد.
پوشش گیاهی : در بخش آب شیرین تالاب، پوشش گیاهی متنوع و انبوهی رشد یافته که ویژگی خاصی به آن بخشیده و محل بسیار مناسبی برای گذراندن ایام پرندگان مهاجر گردیده است. منطقه آب شور تالاب فاقد پوشش گیاهی است. آن قسمت از تالاب که در جنوب جاده آبادان- ماهشهر واقع است. بدلیل نزدیکی به خلیج فارس و تأثیرات جزر و مد دریا و وسعت شوره زار، دارای پوشش گیاهی ۲۵% و در بعضی از نقاط فاقد پوشش گیاهی است. در قسمت جنـوبی گونه های غالب را علف شور و گیاهان تیره ی گرامینه تشکیل می دهـد و درقسمت شمال جاده آبادان- ماهشهر پوشش گیاهی مطلوب حدود %۹۰-۸۰ و گونه های غالب، جگن و لوئی و گیاهان علفی تیره گرامینه می باشد. بـه طور کـلی پوشش گیـاهی داخل تـالاب از گیـاهان هیگروفیت و مزوفیت دائـمی و فصلی وپوشش گیاهان اراضی حواشی آن به جز نخلستان ها و زمین های زراعی از اجتماعات گیاهان هالوفیت تشکیل شده است
رویش گیاهان آبزی و آبدوست : پوشش عمده تالاب، منطقه ی وسیعی از رویش Shoenoplectus Typha است که دور تا دور آن را به صورت نواری در برگرفته است. این رویش از ماه های اسفند تا آبان به شرط وجود آب کافی در تالاب فعال می باشد و در بقیه ی ماه های سال بویژه در زمستان، قسمت های هوایی خود را از دست می دهد و فقط ریزوم یا قسمت های زیرزمینی آن به شکل غیرفعال باقی می ماند. رویش زمین های خشک و شن زارهای حواشی تالاب را گیاهان هالوفیت و گزروفیت تشکیل می دهند.
قدمگاه امام رضا (ع) آبادان
قدمگاه امام رضا (ع) در شمال آبادان و در پشت بیمارستان آیت ا…طالقانی (آرین سابق) و در مسیر روستای فیاضیه واقع شده است . رجاء بن ابی ضحاک روایت کرده است که :((مامون مرا فرستاد تا حضرت رضا (ع) را از مدینه به مرو آورم و مرا امر کرد که آن حضرت را از بصره و اهواز و فارس به سوی مرو حرکت دهم و از طریق کوفه و قم نبرم…))
بر اساس آنچه از متون تاریخ موثق بر می آید ، ونیز از جغرافیای تاریخی منطقه استنتاج می شود ، می توان اظهار داشت که محل دیدار مردم شهر آبادان با امام عصر خویش، در همین محل صورت پذیرفته و امام در همین مکان برای مردم ایراد سخنرانی داشته اند . حضرت امام رضا (ع) نه تنها در این مکان با مومنین دیدار و گفتگو داشته اند ، بلکه در همین محل نماز گزارده وبه استراحت پرداخته اند. پس از عزیمت امام رضا (ع) از شهر آبادان و حرکت ایشان به سوی سرزمین توس(مشهد امروزی)مردم آبادان جهت زنده نگهداشتن و جاودان ساختن این خاطره شیرین اقدام به ساخت بنای یاد بودی در همان مکان دیدار با امام (ع) می نمایند که د ر ادوار مختلف تاریخ مرتبا تجدید بنا گردیده است . بقایای این بنای قدیمی تا سال ۱۳۵۳ در همین مکان پا بر جا بود و از سال ۱۳۷۹ خورشیدی به اهتمام ریاست وقت اداره حج و اوقاف و زیارت آبادان این مهم به انجام رسید و این بنا بازسازی و از نو بر پا گردید .