خوزستان
قلعه هزارساله شوشتر
قلعه سلاسل شوشتر دژی است بسیار بزرگ که دارای حیاط های مفصل و متعدد و سربازخانهها و طویلهها و حمامها و شبستانها و برجها و باغچهها و قورخانه و نقاره خانه و حرم خانه و آشپزخانه و قاپیهای متعدد و حوضهای بزرگ و حصار و خندق بودهاست. قلعه سلاسل در استان خوزستان و در شمالغربی شهرستان شوشتر در کنار رودخانه شطیط قرار دارد. قدمت این قلعه بر طبق برخی روایات مربوط به دوره ساسانی میشود. ولی بر طبق گفته راولینسون این قلعه همان قلعه باستانی مربوط به دوران ساسانی نیست. قلعه سلاسل بارها و بارها بازسازی شده و ویرانیهایی که در حال حاضر به چشم میخورد مربوط به قلعه دوران قاجار است. هرچند که امروز تمام عمارت های این قلعه تخریب شدهاند و جز اتاق های زیر زمینی، شوادانها و تونلهای داریون چیزی از آن نماندهاست. متون تاریخی از وجود آن در زمان هخامنشیان حکایت میکنند و قلعه تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بودهاست. این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشتهاست، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان میبوده. باوجود تخریب قسمت عمده این قلعه، بخشهای باقیمانده چشمگیر و بسیار دیدنی هستند.
مادام ژان دیولافوآ باستان شناس معروف اعزامی دولت فرانسه در سال ۱۸۸۱م در باره قلعه میگوید: «قلعه سلاسل اقامتگاه رسمی والی خوزستان است، و در روی کوهی که مانند فلات کوچکی است قرار دارد. در پای این کوه هم یکی از شعب کارون که شطیط نام دارد عبور میکند، و ساختمانها و استحکاماتی که از عهد ساسانیان باقی ماندهاند آن را از طرف شهر قابل دفاع میسازند.» این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشتهاست، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان بوده است. باوجود تخریب قسمت عمده این قلعه، بخشهای باقیمانده، دیدنی هستند . قلعه سلاسل که برخی نام سلاسل را مربوط به شخصی به نام ابی سلاسل میدانند که در قرن ۴ زندگی میکرده و قلعه را تعمیر و مرمت کرده است. این قلعه جزء قلعههای چند وجهی است و به شکل بیضی بنا شده و در زمانهای مختلف بازسازی و تعمیر شده است. این قلعه دارای ۲ در بزرگ است و در سمت شمال و شمال شرقی آن خندقی وجود دارد که در جنوب به نهر داریون منتهی میشود. برجهای این قلعه به صورت مدور بوده و در دوران اخیر دارای تأسیساتی از قبیل نانوایی، اصطبل، حمام، سربازخانه، اسلحهخانه، آشپزخانه و حیاطهای متعدد بوده است. محدوده قدیمی این قلعه باستانی از جانب شمال و غرب محدوده فعلی است ولی از جانب جنوب و شرق خندقی آنرا احاطه می کرده که هنوز مقداری از آثار آن باقی مانده است. این دژ قدیمی با حصار باستانی شهر شوشتر که آثار آن در غرب و جنوب غربی خندق باشد و رئدخانه های شطیط و گرگر که از عوامل مهم پایداری شهر و حفظ موقعیت نظامی آن بشمار می رود همچون نقطه عطف و قلب این شهرباستانی محسوب می گردد. دو مجرای آبرسانی فعلی و شمالی قلعه سلاسل و هم سطح رود مافاریان قرار دارد بر روی مجرای شرق سازمان آب تأسیساتی ایجاد کرده است. ولی مجرای دیگر بصورت اولیه باقی است. آب این دو مجرای آبرسانی در زیر قلعه سلاسل یکی شده و بوسیله مجرای مشترکی به نهرداریان میریزد. جهت رسیدن به نهر داریان دو ردیف پلکان ساخته اند. پلکان اول با ۸ پله به عرض ۹۰/۱ متر، در نتیجه اختلاف ارتفاع سطح قلعه سلاسل ایجاد شده است. این پلکان در سنگ کنده شده است. پس از این پلکان سطح نسبتاً وسیعی دیده می شود که آنرا می توان پاگرد پلکان اول بحساب آورد. در سمت راست پلکان اول و بفاصله تقریبی دو متر پلکان دوم دیده می شود که نسبت به پلکان اول تیزتر و ارتفاع هر پله بلند تر است. این پله ها را در دوره های بعد تعمیر کرده اند. پلکان نامبرده به محوطه سربازی منتهی می گردد. که نهر داریان از آنجا شروع می گردد. آبخور اولیه نهر داریان در این محل قرار دارد و می توان چگونگی و نتیجه اقدامات بعدی را که منجر به مسدود شدن این قسمت گردیده است دریافت. در این محوطه بر کنار نهرداریان حوض سنگی کوچکی دیده می شود که در مواقع طغیان رود داریان، آب در آن جمع می گردد و در غیر اینصورت آنرا با دست پر می کنند. روبروی این حوض تونلی است که به شوادانی (شبستان) با دیوارهای صاف دست ساز منتهی می گردد و انتهای آن بصورت نمادی مسدود دیده می شود.
در دوران قاجار توسط والی خوزستان عمارتی حکومتی در سمت شمال این قلعه در ۳ طبقه ساخته شده است. در زیر این قلعه ظاهراً ۵ شوادان بزرگ بوده که با شوادانهای سطح شهر در ارتباط بوده است. شوادان بزرگ قلعه که در دوران نظام السلطنه مافی در سال ۱۳۰۷ بازسازی و مرمت شده به چشم میخورد. کف و دیوارهای آن توسط کاشیهای آبی رنگ تزئین شده و در بالای سیسرای نزدیک شوادان یک بادگیر قرارداشته که روی تونلی از زیر قلعه رد میشده قرار داشته است. در قسمت بالای این شوادان ۳ سیسرا بزرگ قرار دارد که کار تهویه هوا را انجام میداده و ظاهرا بزرگان نظامی در این شوادان در تابستان استراحت میکرده اند. در قسمت شمالیتر این قسمت یک عمارت ۳ طبقه بزرگ قرار داشته که قسمتهای زیرین بزرگتر از دیگر طبقهها بوده و بالاترین طبقه ظاهرا تماشاخانه بوده و حوض بزرگی در میان آن قرار داشته است. این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشتهاست، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان بوده است. باوجود تخریب قسمت عمده این قلعه، بخشهای باقیمانده، دیدنی هستند. قلعه سلاسل بارها مرمت شده است. یک بار به دست فتحعلی خان پسر واخشتوخان در قرن ۱۱ هجری و دفعه دیگر در سال ۱۲۳۷ به دست محمد علی میرزای دولتشاهی. همچنین بار دیگر به امر نظام السلطنه حسینقلی خان مافی در سال ۱۳۰۷ مرمت کامل شده است. در دهه ۴۰ باقیمانده قلعه را ویران کردهاند و از مصالح آن در قسمت غربی قلعه ساختمان ادارات دارائی قند و شکر و غله و دخانیات احداث شد. قلعه سلاسل در سال ۱۳۵۴ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۱۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
رودخانه دز و پارکهای ساحلی رودخانه در دزفول(خوزستان)
رودخانه دز که از رشته کوه های زاگرس سرچشمه می گیرد ، از شمال دزفول به جنوب این شهر سرازیر می شود . بر روی این رودخانه سد بختیاری ، سد دز و سد تنظیمی دزفول ساخته شده اند . در مسیر عبور رودخانه ی دز از شهرستان دزفول ، پارک های ساحلی زیبایی ایجاد شده اند : تفریحگاه ساحلی دز (علی کله ) و پارک های ساحلی رعنا ، دووه ، ولیعصر و علی مالک فضاهای زیبایی را ایجاد کرده اند که در فصل بهار و تابستان پذیرای گردشگران هستند . شهرداری دزفول در ساحل دز ، نشیمن گاه هایی مجهز به سایبان برای گردشگران ایجاد کرده است . علاوه بر آن امکاناتی چون نمازخانه ، وسایل بازی کودکان ، فضای سبز پیرامون رودخانه و نزدیکی به شهر موجب شده است که مسافران زیادی از شهرهای جنوبی استان و گاه از استان های مجاور ، ساحل رودخانه ی دز را برای تعطیلات آخر هفته انتخاب کنند . گذران لحظه هایی در خنکای ساحل رودخانه ، قایق سواری ، شنا و ورزش های روی آب ، از تفریحات تابستانی در شهرستان دزفول محسوب می شوند . آسیاب های آبی که در بخش هایی از این رودخانه دیده می شوند ، با توجه به قدمت و نوع ساخت ، بخشی از جاذبه های تاریخی این منطقه به شمار می آیند . بر اساس اظهار نظر شرق شناسان قدمت تعدادی از این آسیاب ها به دوره ی ساسانیان می رسد . در قسمتی از دیواره های صخره مانند ساحل رودخانه ، حفره های غار مانندی وجود دارد که استراحتگاه هایی مناسب برای گردشگران در ساعات گرم روز می باشند .و به شکل تفریحگاه هایی اختصاصی در فصول بهار و تابستان مورد استفاده قرار می دهند .
مجموعه های تفریحی ساحل رود دز و استقبال گردشگران از این مناطق ، ظرفیّت های خوبی را برای سرمایه گذاری ایجاد کرده است . تاسیس هتل ، رستوران ، شهربازی ، ورزش های آبی و امکانات تفریحی دیگر در کنار رودخانه ی دز ، فرصت هایی است که باید در سطح کشور معرفی شوند تا زمینه ی رونق اقتصادی منطقه نیز فراهم گردد . در فصل تابستان ، رودخانه ی دز هر مسافر خسته و گرمازده ای را به وسوسه می اندازد تا خود را در خنکای آب رها سازد و خستگی را از تن دور کند . هر چند که کارشناسان محلّی ، در بخش هایی از این رودخانه به دلایل ایمنی ، شنا را ممنوع کرده اند امّا با همّت شهرداری دزفول بخش هایی که در مجاورت پارک ها قرار دارند ، برای شنایی ایمن آماده سازی شده اند . حضور نیروهای امداد و نجات غریق و نصب تابلوهای هشدار دهنده در ساحل رودخانه ی دز ، از اقداماتی است که برای حفظ امنیّت گردشگران انجام شده است . با این توصیفات ، سفر به دزفول حتی در فصل تابستان هم خاطراتی شیرین و ماندگار را برای شما رقم خواهد زد.