این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۸۶۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در ۲۱ کیلومتری شمال شهرستان قم و در مسیر جاده کنونی تهران – قم ، بر بستر رودخانه قره چای واقع بود و از ساخته های اواخر دوره قاجاریه به شمار می رفت که در دوره اخیر و در جریان گسترش جاده ، جای خود را به پلی با مصالح بتون آرمه داد. ویژگی ها و مشخصات این پل براساس نقشه تهیه شده از آن (نقشه ش ۱۸۲) قابل مطالعه است. پل عسگرآباد با احتساب دو انتهای آن و جان پناه ها حدود ۱۴۰ متر طول و ۷۰/۸ متر عرض داشته و دارای ۲ دهانه بزرگ و ۴ دهانه کوچک بوده است. دهانه های انتهای جنوبی ، در بازسازی های دوره پهلوی بدان اضافه شده است. بستر رودخانه در محل برپایی پل سنگ فرش شده و پایه های پل با استفاده از قطعات سنگ به ابعاد مختلف ، بر روی آن ساخته شده بود. پایه ها در جهت مخالف جریان رودخانه موج شکن های مثلثی داشت. دهانه های پل دارای طاق هایی با قوس بیضوی بوده و چهار دهانه جنوبی ، مربوط به بنای اولیه پل است. دهانه ها از جهت شمال به جنوب ، به ترتیب : ۸۰/۶ ، ۸۰/۶ ، ۶۰/۱۶ ، ۸۰/۶ ، ۳۰/۱۷ و ۵۰/۵ متر عرض داشته و ضخامت قوس چهار طاق شمالی حدود ۱ متر بوده است. ضخامت طاق بزرگ جدید در پاکار ۱۲۰ و در تیزه آن ۸۰ سانتیمتر بوده است. آثار بازسازی ها و الحاقات صورت گرفته در انتهای جنوبی پل مشهود است. پل عسگرآباد در کنار کاروانسرای عسگرآباد و یک آب انبار قدیمی ، مجموعه ای را تشکیل می داده است.

عمارت باغ امیر سمنان، یکی از بناهای زیبا و دیدنی شهرسمنان است که قدمت آن به اواخر حکومت قاجاریه بر می گردد. این عمارت بین سالهای ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵ توسط استاد معمار باشی و به دستور و هزینه صاحب بناحاج میرزا آقا فامیلی احداث شده است. علت نام گذاری بنا به عمارت باغ امیر، همجواری آن با باغ بزرگ امیر اعظم بوده است. امیر اعظم مشهور ترین حاکم ایالت قومس (استان سمنان فعلی) بوده است که در سال ۱۲۹۵ هـ . ش، به ضرب گلوله کشته شد. عمارت و باغ امیرکه به تبعیت از معماری صفوی ساخته شده است در متراژی به وسعت سه هزار متر مربع قرار دارد، که دارای دو باغ و دو منزل مسکونی بوده و از لحاظ فرهنگی به سه دسته فضا : شامل فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی تقسیم می شود . بنای فوق که خانه یکی از بزرگان و تجار سمنان بنام حاج میرزا آقا فامیلی بوده است به تملک شهرداری در آمده و آقای محمد عزیزالدین به عنوان سرمایه گذار در این پروژه با شهرداری سمنان مشارکت نموده است. خانه سمنان دارای ۱۰ بخش است. بخش های خانه امیر سمناان شامل بخش های چاپ، رادیو، تلفن و مخابرات، آب، اتاق نشیمن، اسناد، سینما و عکس، موسیقی، مطبخ و … است. مجتمع تاریخی، فرهنگی، گردشگری باغ امیر به دو فاز تقسیم می شود: فاز اول آن موزه می باشد که شامل بخش های چاپ، رادیو، تلفن و مخابرات، اسناد، موسیقی، عکس و سینما بوده که در تاریخ ۲۷ /۱۲/ ۹۴ با حضور مسئولین شهر به بهره برداری رسیده است و فاز دوم آن سفره خانه سنتی می باشد که در آینده نزدیک به بهره برداری خواهد رسید.. مجتمع باغ امیر سمنان، فضایی است تا گردشگران و مردم سمنان خصوصا نسل جوان سمنان با وسایل زندگی پیشنیان خود آشنا شوند، مجتمع باغ امیر سمنان در دو فاز به بهره برداری می رسد فاز دوم این مجتمع، بهره برداری از چایخانه سنتی است که در آینده ای نزدیک به انجام می رسد

در موزه مجتمع باغ امیر سمنان در بخش تلفن و مخابرات بیش از ۳۵ دستگاه تلفن با برند مختلف اعم از دستگاه مورس، تلفن های هندلی و تلفن های قدیمی، تلفن صحرایی و جنگی که در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار می گرفته و اولین دستگاه تلفکس که در سمنان موجود بوده به نمایش گذاشته شده است. در خانه سمنان بزرگترین سند و وقفنامه آب سمنان به طول شش متر، شیرهای آب قدیمی و ساعت آبی، بالغ بر ۱۰۰ سند قدیمی از اواخر قاجاریه تا دوره معاصر از جمله کوپن آذوقه مربوط به جنگ جهانی اول و دوم، اولین قرارداد تجاری سمنان با دولت روسیه، برگه تعرفه انتخابات مجلس سنا و شورای ملی مربوط به سال ۱۳۳۱ و….. قرار دارد. بازدیدکنندگان از خانه – موزه امیر سمنان با مجموعه هایی چون مجموعه ابزار سلمانی، خطاطی و دستگاه بستنی ساز مربوط به یک قرن پیش، ساعت ورود و خروج مربوط به ۸۰ سال قبل، ساعت سال کوک و اشیا و ابزارهایی که از تجاوز ارتش سرخ در سمنان حد فاصل سال هایی ۱۳۲۰ تا ۲۶ باقی مانده است، آشنا می شوند. این بنا در سال ۱۳۸۰ به مالکیت شهرداری سمنان در آمد و تا حدی مورد مرمت قرار گرفت و در سال ۹۱ به بخش خصوصی برای تبدیل به خانه سمنان واگذار شد و تحت نظارت اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان تبدیل به مجتمع تاریخی، فرهنگی، گردشگری شد. خانه سمنان در ۲۷ اسفند ماه ساعت ۱۲٫۳۰ ظهر با حضور جمعی از مسئولان و علاقمندان به فرهنگ و تاریخ استان سمنان افتتاح شد.

مدرسه سعادت یا مدرسه سعادت مظفری مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر خیابان امام روبروی میدان معلم واقع شده است. این مدرسه در سال ۱۲۷۸ ش به سبک نوین آموزشی تاسیس شد که از نظر تاریخی مادر مدارس جنوب ایران است. بافت مدرسه سعادت همانند بافت مرکزی شهر بوشهر زیبایی خیره کننده ای دارد. بندر بوشهر در قرن نوزدهم میلادی در زمینه مسایل اقتصادی و فرهنگی به پیشرفت های قابل ملاحظه ای دست یافت و معتبرترین بندر تجاری جنوب ایران گردید. به همین لحاظ در آستانه قرن بیستم میلادی در پوشش ظاهری آرام، عرصه تحولات فرهنگی مهمی شد. با استفاده از چنین شرایطی احمد خان دریابیگی حکمران بوشهر در پیوند با خواست عمومی مردم همراه با شیخ محمدحسن سعادت و برادرش شیخ عبدالکریم اقدام به تأسیس و راه اندازی مدرسه سعادت بوشهر در سال ۱۲۷۸ ش / ۱۳۱۷ ق نمود. اداره مطلوب این نهاد آموزشی باعث شد تا سیل مشتاقان اندیشه و علم به این کانون توسعه یابد به نحوی که دو سال از عمر این مدرسه نگذشته بود که تعداد دانش آموزان از هفتاد نفر به چهارصد و پنجاه نفر افزایش یافت. همانطور که گفته شد این مدرسه به مدرسه سعادت مظفری نیز معروف است که علتش به جهت کمک های نقدی مظفرالدین شاه که به درخواست دریابیگی صورت گرفت، می باشد.

شعاع فعالیت های این مدرسه، شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا را نیز شامل شده و سرزمین های امارات، بحرین، آسیای میانه، کویت، زنگبار و هند را متوجه ساخت. بوشهر و بوشهریان بدین گونه نهضت مدرسه سازی را در یک قرن پیش بدون اتکا به دولت قاجار در شهر خود آغاز کردند و مدرسه ای کاملاً غیرانتفاعی را در قلب جنوب بنیان گذاشتند. این مدرسه طی حیات صد ساله خویش دستاوردهای ارزشمندی را در عرصه تاریخ ایران خلق کرده است. استادان، نویسندگان، شاعران، معلمان، نمایندگان مجلس، سفیران و خدمت گزاران الهی را در خود پرورش داده و تعداد بسیاری از شهیدان انقلاب اسلامی و جبهه و جنگ را تقدیم ایران اسلامی نموده است. پاسداشت این دستاوردها باعث شد تا در آبان ماه ۱۳۷۸ کنگره صدمین سالگرد این مدرسه در بوشهر برگزار شود که حاصل آن حضور اندیشمندان بزرگ و تدوین کتب مهمی در خصوص مدرسه سعادت بود. اینک چند سالی است که سالروز تأسیس مدرسه سعادت به عنوان روز بوشهر جشن گرفته می شود. مدرسه سعادت بوشهر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی تیزنو به شماره ۲۵۷۳ در ردیف آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های محله قلعه است که در ضلع شرقی میدان اصلی این محله واقع شده است. پیکره اصلی خانه متعلق به دوره صفویه است که تغییرات عمده‌ای در دوره قاجار و اوایل پهلوی به خود دیده است. محله قلعه قدیمی‌ترین محله شهر دزفول بوده که در اصل به خاطر همجواری با قلعه نظامی که به خاطر حفاظت از پل ساسانی ساخته شده بود به این نام شهرت یافته است. خانه تیزنو دزفول برگرفته از هویت غنی معماری دزفول با مصالحی از آجر و خشت و به شیوه یک ایوانه اصفهانی ساخته شده است. ورودی بنا در مجاورت حوزه علمیه معزی قرار گرفته است. و ورود به خانه از ضلع غربی بنا و از سمت مرکز محله قلعه صورت می‌گیرد (با احداث خیابان ساحلی این مرکزیت از بین رفته است.) در دو طرف سر در ورودی سکوهای کوچکی به نام خواجه نشین قرار دارد که برای استراحت رهگذران خسته و یا نشستن کسی که جهت باز شدن در به انتظار مانده مورد استفاده قرار می‌گرفته است. پس از عبور از سردری بزرگ و زیبا وارد فضای مسقفی به نام “هشتی” می‌شویم که به عنوان فضای تقسیم کننده عمل می‌نموده به نحوی که از سمت چپ آن به بیرونی (قسمت پذیرایی از مهمانان) و از سمت راست آن به اندرونی‌ می‌رسیم. به علاوه هشتی به دلیل ایجاد محرمیت مانع دید مستقیم رهگذران از بیرون به فضاهای داخلی می‌شود. زیر سقف عرق چین هشتی رسمی بندی (کاربندی) شده است و این رسمی بندی‌ها از نوع دوازده ضلعی هشت و نیم هشت پرکار می‌باشد. کف‌سازی هشتی از جنس قلوه سنگ رودخانه‌ای می‌باشد. اندرونی یا حیاط اختصاصی بنا معمولا جهت سکونت اهالی خانه مورد استفاده قرار می‌گرفته که در حال حاضر ورودی آن از سمت هشتی مسدود و در تملک شخص دیگری است. بعد از گذر از هشتی به فضای بیرونی خانه می‌رسیم؛ حیاطی زیبا که در نگاه اول چشم هر بیننده‌ای را خیره به آجرکاری‌های دورتادور آن می‌کند که معماران زیردست دزفولی با ظرافتی خاص طرح‌های شگفت و زیبایی را با آجرهای تکامل یافته دوره صفویه خلق کرده‌اند. نمای زیبای خانه با قوس‌های رومی و پنج و هفت با وجود تنوع خود تقارنی زیبا و شکوه خاصی را به نمایش گذاشته است. فضای اصلی خانه درونگرا بوده و دارای یک ایوان اصلی در طبقه همکف و دو ایوان فرعی در طبقه اول است. کف‌سازی حیاط با استفاده از آجرهایی با ابعاد ۳،۲۰،۲۰ صورت گرفته است. بنا دو طبقه بوده و طبقه همکف آن به واسطه چهار پله از سطح حیاط بالاتر می‌باشد. در جلوی ایوان اصلی و اتاق‌های طبقه همکف صفه قرار دارد.

در نماهای داخلی و بیرونی این بنا در قسمت بالای طاق‌ها با استفاده از آجر خوون‌چینی‌های زیبا و ظریفی با طرح‌های متنوع اجرا گردیده که نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. نمای ایوان اصلی با ارسی مسدود شده بود که تابش نور خورشید به قطعه شیشه‌های رنگی ارسی تلألو زیبایی را در ایوان به وجود می‌آورده است. در دو طرف ایوان اصلی اتاق‌های کوچکی قرار دارد که به آن‌ها “غلام گردش یا گوشوار” گفته می‌شود.ورود به ایوان اصلی از طریق این اتاق‌های کوچک صورت گرفته است. بعدها به دلیل سکونت چندین خانواده فامیلی در این خانه از آن‌ها به عنوان مطبخ‌های خانوادگی نیز استفاده شده و ارسی ایوان از میان برداشته شده است. از دیگر فضاهایی که در اکثر خانه های قدیمی دزفول دیده می‌شود وجود دو نوع زیر زمین است؛ شبستان و شوادان. شبستان این خانه که نسبت به سطح حیاط حدود ۱۵۰ سانتیمتر پایین‌تر می‌باشد دارای سه ورودی است که به واسطه چند پله ارتباط آن با حیاط برقرار می‌شود. شبستان با مصالح بنایی ساخته شده؛ دیوارهای آن باربر بوده و وزن دیوارهای طبقات فوقانی را به زمین منتقل می‌نماید. نورگیری شبستان از طریق روزن‌های متعدد و کوچکی صورت می‌گیرد که در نمای صفه مشاهده می‌شوند. اختلاف سطح طبقه همکف با حیاط این امکان را فراهم می‌کند تا نورگیری شبستان به آسانی انجام شود. شیب‌دار بودن کف این روزن‌ها موجب انعکاس نور به شبستان شده به نحوی‌ که تمام فضاها را روشن می‌کند.شوادان بنا نسبت به شبستان در سطحی بسیار پایین تر قرار گرفته است. شوادان‌های دزفول حفره‌هایی دست کند می‌باشد که در دیوارها و سقف آن از هیچ نوع مصالح بنایی استفاده نشده و فقط در کف‌سازی و ساخت پله‌های آن آجر به کار رفته است. شوادان‌ها یکی از ویژگی‌های خاص و ویژه معماری دزفول است که کاربری‌های متنوعی داشته است از جمله کار تهویه هوا و خنکی ساختمان را بر عهده داشته به این صورت که شوادان دریچه‌ای در بیرون خانه برای ورود هوا داشته و با توجه به عمق شوادان و رطوبت موجود در آن هوای در شوادان خنک شده و این هوای خنک از طریق کانال‌هایی در بخش‌های مختلف ساختمان توزیع می شده است. علاوه بر آن به عنوان محلی خنک و آرام در تابستان‌ها مورد استفاده قرار گرفته همچنین این شوادان‌ها به خانه‌های همجوار راه داشته است و به این صورت ارتباط نزدیکی میان همسایه‌ها وجود داشته است.

شیب موجود در سقف پلکانی که ارتباط حیاط با صحن شبستان را برقرار می‌کند نیز با مصالح آجری تزیین و به این وسیله از ریزش سنگ‌های بستر طبیعی زمین نیز جلوگیری می‌نموده‌اند. لازم به ذکر است حفر شوادان به دلیل استحام زیاد بستر طبیعی زمین در دزفول که از سنگ کنگلومرا است میسر شده است. گفتنی است کنگلومرا سنگی رسوبی است که وجود ذرات گل و آهک در لابه‌لای آن مانند ملات بسیار مستحکمی عمل نموده که این ذرات را به هم متصل می‌نماید. در دو طرف حیاط راه پله‌هایی با پله‌های بلند قرار دارد که ما را به طبقه اول ساختمان هدایت می‌کنند، در طبقه اول صفه‌هایی آجر فرش شده قرار دارد که در گذشته در فصولی که هوا مساعد بوده از آن به عنوان محلی برای استراحت و دور هم نشینی استفاده می‌شده است. در حال حاضر نیز با توجه به نزدیکی خانه تیز نو به ساحل زیبای رود دز و موقعیت خاص قرارگیری آن در شهر دزفول منظره‌ای چشم‌نواز و دل‌انگیز را در جلو دید بازدیدکنندگان به نمایش می‌گذارد. دلیل نام‌گذاری این خانه تاریخی به اسم تیزنو نام مالک آن بوده است. در حال حاضر خانه تیزنو تغییر کاربری داده و به عنوان اداره میراث فرهنگی دزفول از آن استفاده می‌شود و یکی از جاذبه‌های گردشگری دزفول محسوب می‌شود. گردشگرانی که از دزفول دیدن می‌کنند می‌توانند لذت مهمانی جشن آجرها را در آن به نظاره بنشینند.

شمارش معکوس برای مرگ یکی از منابع مطالعاتی دوران ماده ها شروع شده است! تنها ۸ متر تا غرق شدن تپه باستانی گونسپان باقی‌مانده و تپه ای که یکی از معدود عرصه های بررسی تاریخ ایران بود، این روزها در عمق آب سد کلان دست و پا می زند. باستان شناسان معتقدند که تعداد محوطه‌های سالم دوره ماد در کشور به تعداد انگشت‌های یک دست هم نیست که البته گونسپان یکی از این محوطه‌های باستانی بوده است. تپه ای که یادگار معماری با خشت های منظم و ظریف را در خود دارد و یادگارهای چندین دوره تاریخی را در خود حفظ کرده است. با تمام این ها، تپه باستاتی گونسپان، قربانی ذخیره آب پشت سد کلان می شود و هنوز خبری از ادامه کاوش‌های باستان‌شناسی نیست. روند غرق شدن این تپه از زمانی آغاز شد که پروژه احداث سد مخزنی کلان آغاز شد. پیش از این و در طول ۵ فصل کاوش باستان‌شناسی، آثار مهمی از دوره قاجار تا اشکانی و عصر آهن ۳ در این محوطه باستانی کشف شده بود تپه گونسپان (پاتپه)، یکی از بلندترین تپه‌های باستانی کشور است که حدود ۲۸ متر ارتفاع دارد و در ۳۲ کیلومتری شهرستان ملایر در استان همدان واقع شده است. تپه ای که با یادگارهای از عصر آهن تا دوران قاجاریه در معرض نابودی کامل قرار گرفته است. این محوطه باستانی پیش از این و طی عملیات نجات‌بخشی کاوش شد اما هنوز اطلاعات مهمی از دوره ماد در این تپه وجود دارد که هنوز به طور کامل شناسایی نشده است.

روند غرق شدن این تپه از زمانی آغاز شد که پروژه احداث سد مخزنی “کلان” ملایر به طول ۹۰۷ متر و ارتفاع ۴۶ متر با حوزه آبگیری ۳۱۰ هکتار در حدود ۲۰ محوطه آغاز شد. پیش از این و در طول ۵ فصل کاوش باستان‌شناسی، آثار مهمی از دوره قاجار تا اشکانی و عصر آهن ۳ در این محوطه باستانی کشف شده بود. این درحالی است که کاوش‌های در لایه‌های مربوط به دوره مادها (عصر آهن ۳) ناتمام مانده ولی این محوطه باستانی در حال غرق شدن است. تپه باستانی گونسپان لایه‌های متعددی از جمله دوران مفرغ، بنایی از دوره ماد با معماری خشتی، بنایی متعلق به دوره اشکانی با معماری سنگی و چینه‌ای، دوران تاریخی، قلعه‌ای متعلق به دوره زندیه و همچنین بنایی متعلق به دوره قاجار از خشت و چینه دارد. آخرین فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در این تپه باستانی باعث شد تا اولین رج از خشت‌های یک بنای دوره ماد بیرون بیاید. باستان‌شناسان در زیر لایه‌های اشکانی موفق به شناسایی بافت معماری منسجم خشتی شدند که در تمام تپه گسترده است و به عصر آهن (دوره ماد و شاید اوایل هخامنشیان) تعلق دارد. پس از آن بود که با احداث دو کارگاه لایه نگاری در دو بر شمالی و جنوبی تپه همچنین ایجاد کارگاه پیشرو، ویژگی‌های بیشتری از معماری عصر آهن نمایان شد و باستان شناسان احتمال دادند که مجموعه معماری گسترده ای در این تپه مدفون باشد.