قزوین
دژ حسن صباح ( قلعه الموت ) – قزوين
منطقه الموت يا رودبار الموت در سلسله جبال البرز واقع در شمال شهر قزوين و شمال غرب فلات مركزی و واقع در روستای گازرخان قرار دارد . دره الموت هم مرز با استان گيلان و مازندران طالقان و آبيك از جنوب شرق و غرب به قزوين محدود می شود . اين منطقه چنانچه حمدالله مستوفی در نزهة القلوب نوشته تا قرن هفتم هجری با عنوان رودبار معرفی می شد تا اينكه با آمدن حسن صباح به آنجا و رواج فرقه اسماعيليه و فعاليت خداوندان الموت نوشته شد رودبار الموت و خوانده شد الموت . صخره های پيرامون قلعه كه رنگ سرخ و خاكستری دارند در جهت شمال شرقی به جنوب غربی كشيده شده اند . پيرامون دژ از هر چهار سو پرتگاه است و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی است كه كوه هودكان با فاصله ای نسبتا” زياد بر آن مشرف است . اين قلعه يكی از جاذبه های گردشگری استان قزوين محسوب می شود . قلعه الموت يكی از منحصر به فردترين دژهای تاريخی ايران است كه در اين منطقه واقع شده است . نام الموت در تاريخ ايران با نام اسماعيليه گره خورده و حسن صباح به عنوان رهبر فرقه اسماعيليه از اين قلعه به عنوان پايگاه حكومت خود و ترويج عقايد اسماعيليه بهره می برده است . در مكتوبات تاريخی از قلعه حسن صباح در دوره صفوی بعنوان زندان ياد شده است . اما كاوش های باستان شناسی در اين قلعه نشان می دهد كه دژ الموت نه تنها زندان نبوده بلكه افرادی كه در آن می زيسته اند از مرتبه اجتماعی خاصی برخوردار بوده اند . قلعه الموت را كه مردم محل قلعه حسن می نامند از دو قسمت تشكيل شده است . قسمت باختری كه داراي ارتفاع بيشتري است بنام جورقلا يعني قلعه بالا و پيلا قلا يعني قلعه بزرگ خوانده مي شود و قسمت خاوري آن را جيرقلا يعني قلعه پايين و پيار قلعه يعنی قلعه كوچك می نامند . يكی از شگفتی های قلعه حسن يا الموت سيستم پيچيده آب رسانی با تنبوشه هايی به قطر ۱۰ سانتی متر است كه از چشمه كلدر آب را به دژ رسانده و در حوض های سنگی ذخيره می كرده اند . اين قلعه بسيار مورد توجه گروه های گردشگری است و هر ساله مورد بازديد گردشگران ايرانی و خارجی زيادی قرار می گيرد . اين قلعه در شوال ۶۵۴ هجری قمری به دستور هلاكو به آتش كشيده و ويران شد و از آن پس به عنوان تبعيدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت . همچنين از سال ۹۳۰ هجری قمری و ابتدای حكومت شاه طهماسب صفوی تا سال ۱۰۰۶ هجری قمری قلعه كالبدی سالم داشته است ولی متاسفانه حفاری هايی كه در دوره قاجار برای يافتن گنج در قلعه الموت انجام شده سبب ويرانی آن شده است.
چهلستون قزوین
عبارت چهلستون برای بیشتر ما با نام اصفهان تداعی می شود اما شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید قزوین هم یک چهلستون معروف و ماندگار دارد که از دوران صفویان تا به حال یکی از بناهای دیدنی این شهر بوده است. عمارت باشکوهی که به کلاه فرنگی هم معروف است و در وسط باغ بزرگی قرار گرفته است. چهلستون قزوین تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخهای سلطنتی روزگار شاه طهماسب به حساب میآید. سال ۹۵۱ هجری قمری بود که شاه طهماسب صفوی به دلیل تهدید ترک های عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال بود که اراضی موسوم به زنگیآباد را از میرزا شرف جهان یکی از بزرگان و معتمدان شهر برای احداث بنای شاهی خریداری کرد. شاه طهماسب به معماران برگزیده کشور دستور داد تا باغی به شکل مربع در آن بسازند و در میان آن عمارت های عالی، تالار، ایوان ها و حوض های زیبا بنا کنند. این نقطه شروع تاریخ عمارت کلاه فرنگی بود که به همراه سردر عالی قاپو تنها بناهای باقی مانده از باغ های دوره صفویه در قزوین هستند. این مکان، کاخ شاهی بوده که شاه طهماسب صفوی بنای آن را از روی نقشه یک معمار ترک با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته و دارای پنجرههای چوبی بسیار ظریف و زیبا است. تا جایی که برخی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده است. اگر گذارتان به موزه چهلستون قزوین بیفتد، میتوانید نقاشیهای دوران صفوی را ببینید که روی دیوارهای این بنا خودنمایی می کنند. نقاشیهای دیواری طبقه اول نمونهای از هنر نگارگری مکتب قزوین است و به همین دلیل شهرت خوبی در محافل معماری دنیا دارد. تعداد نقاشیهای دیواری این بنا مشخص نیست، اما طبق گفتههای “عبدالملک شیرازی” و “قاضی احمد حقی”، این نقاشیهای دیواری از آب طلا بودهاند. مکتب حاکم بر این نقاشیها از تغییر و تحولات سیاسی تاثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهل ستون دیده میشود. ظهور قاجار هم در سومین لایه نقاشی های کاخ چهل ستون دیده میشد که به مرور زمان از میان رفته است. چهلستون ساختمانی ۸ گوش دارد که با مساحت تقریبی ۵۰۰ متر مربع ساخته شده است. با تالارها و اتاق هایی کوچکی که در هرکدام از دو طبقه آن به چشم می خورد. رواقی با ستون های آجری و قوس های نیم دایره ای بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستون های چوبی استوار شده است. بد نیست بدانید که عمارت کلاه فرنگی” به همراه”سردر عالی قاپو” تنها بناهای باقی مانده از باغهای دوره صفویه در قزوین هستند. بعدها این بنا در دوره قاجاریه توسط “سعدالسلطنه” فرماندار وقت قزوین بازسازی شد. و در سال ۱۳۳۷ به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر هم از ساختمان چهلستون قزوین به عنوان موزه خوشنویسی قزوین استفاده می شود.