معماری

 
 

مسجد جامع بردستان

IMG_3581

مسجد جامع بردستان، با معماری دلپذیر و سنتی اش، یکی از جاذبه های گردشگری در این منطقه از ایران به شمار می رود که مورخان و کارشناسان آن را به عنوان کهن ترین عمارت متعلق به دوره ی اسلامی، معرفی کرده اند. این مسجد یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی استان بوشهر می باشد که در شهر دیر و روستای بردستان واقع شده است. تاریخ مسجد بردستان به دوران اسلام باز می گردد، این مسجد یکی از قدیمی ترین آثاری است که از آن دوران در بوشهر بجا مانده . قدمت این مسجد تاریخی به قدمت شهر بوشهر یعنی دوران ساسانیان بر می گردد. برخی از باستان شناسان معتقد هستند که این بنای تاریخی قدیمی ترین عمارت دوران اسلامی است. به گفته تاریخ شناسان، این مسجد در طول دوران با توجه به اینکه دستخوش تغییرات انسانی و محیطی شده، چندین بار مرمت شده است. در کنار مسجد جامع بردستان، یک گورستان قدیمی با قدمت حدود قرن چهارم و پنجم هجری قمری وجود دارد که بسیار مورد توجه گردشگران و بخصوص باستان شناسان قرار گرفته است. در این گورستان قدیمی نوشته هایی با خطوط کوفی و عربی قابل مشاهده است که خود نشان از قدمت آن دارد. وجود گورستان قدیمی در کنار مسجد جامع بردستان سبب شده است که گردشگران بتوانند از دو جاذبه زیبا به طور همزمان دیدین نمایند. مسجد از نوع مساجد برونگرا و فاقد حياط می باشد. سادگی ، شيوايی و استفاده از گچبری برای نمای بيرونی كه سفيد رنگ است آرامش خاصی به بيننده القا می كند.

فضای داخلی مسجد : این مسجد شامل يك شبستان و دو اطاق جانبی است. شبستان در خلاف قبله و تقريباً شمال به جنوب واقع است و فضايی حدود ۷۵۰ متر مربع را در بر گرفته است . مسجد داراي ۱۲ ستون است كه سقف را نگاه داشته و هفت دهليز دارد و ارتفاع سقف تا سطح زمين به ۵ متر می رسد. در ضلع شرقی شبستان نيز اطاقی هشت ضلعی قرار دارد كه ورودی دو اطاق ديگر است و يك رديف پلكان مدور در آن وجود دارد كه به پشت بام منتهی می شود. روبروی محلی كه امام مسجد اقامه نماز می كند گنبد كوچكی از گچ با هفت غرفه تزئينی و يك ستون سازی گچبری است كه سقف را وارونه جلوه می دهد. بنای اوليه مسجد را به عمر بن عبدالعزيز نسبت می دهند. همچنین يك كتيبه چوبی در مسجد وجود دارد كه از ترجمه متن بر می آيد كه فردي بنام حاجی ابوبكر شاه در سال ۸۵۲ مسجد را تجديد بنا كرده است. همچنين مسجد توسط خانين منطقه يعنی خانين دشتی نيز مرمت شده است . مسجد شهر بردستان با شماره ۲۰۶۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

عمارت آصف سنندج (خانه کرد)

عمارت-آصف-وزیری13

آصف دیوان، میرزا علی نقی کردستانی (متوفی ۱۳۱۶ ش) پسر میرزا رضای وزیری کردستانی، سیاست پیشة روزگار قاجاری بود. خانواده او اصالتی اصفهانی داشتند و به تشویق هلوخان اردلان حاکم کردستان، در ۱۰۲۲ ق به آن منطقه مهاجرت کردند. چون یکی از افراد این خانواده به نام میرزا عبدالله، به مقام معاونت و پیشکاری والی کردستان رسید، همة آن طایفه به “وزیری” شهرت یافتند. میرزا علی نقی که در وزارت کشور خدمت می‎کرد، در زمان حکومت امیرنظام گروسی (۱۳۱۳-۱۳۲۵ ق) لقب “آصف دیوان” گرفت که از القاب محلی بود. وی در دورة مشروطیت به «آصف اعظم» ملقب شد. عمارت آصف یکی از قدیمی ترین آثار دیدنی و تاریخی شهر سنندج است که تقریبا در مرکز این شهر واقع شده است. بر اساس شواهد و شیوه معماری، احداث بنای اولیه که بخش عمده ضلع شمالی عمارت شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی را در بر میگیرد مربوط به دوره صفویه بوده و قسمتهای دیگر در دوره های قاجاریه و پهلوی به آن افزوده یا تکمیل شده اند. بانی اولیه این بنا را خانواده معتمد هاشمی ها (امجد الاشراف) نام برده اند و احتمالا میرزا محمد رضای وزیر پدر آصف دیوان آن را تملک کرده است. با الحاق سر در ورودی و بخش های غربی و شرقی بنا در زمان آصف دیوان این عمارت شکوه نهایی خود را به دست آورده و از این رو به عمارت آصف مشهور شده است. از آنجایی که سنندج در ناحیه سرد و کوهستانی واقع است، برای دفع سرما، ساختمان‌های فرم‌های باز با فرم‌هایی که ضلع‌های شمالی، جنوبی آنها بلند تر از ضلع‌های شرقی، غربی آنهاست مناسب نیست و بهتر است، فرم ساختمان فشرده و پلان آن مربع باشد. ساختمان‌های دو طبقه‌ای که فرم آنها شبیه به مکعب است، بهترین نوع ساختمان از نظر کنترل گرمای داخلی در زمستان است. بخش اصلی خانه برای استفاده بیشتر از تابش خورشید در شمال حیاط و رو به قبله ساخته شده‌است. برای کاهش سرما در زمستان از جرزهای قطور و سقف‌های دوجداره استفاده شده. مساحت کلی این عمارت حدود ۴۰۰۰ متر مربع بوده و علاوه بر سر در و دالان ورودی، دارای چهار حیاط است که به حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ معروف میباشند. این بنا در سال ۱۳۷۶ توسط سازمان میراث فرهنگی کردستان تملک شده و پس از مرمت و احیای قسمتهای آسیب دیده در سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه مردم شناسی و با نام “خانه کرد” بازگشایی شد. این عمارت از لحاظ گچ بری ها و اروسی های قدیمی بسیار زیبا است. سبک معماری سنگ های تراش خورده و برجسته و طاق های هلالی این ساختمان، منظره ای بدیع و قابل تحسینی به وجود آورده است. قسمت تالار و اروسی آن در نوع خود بسیارهنرمندانه و زیبا ساخته شده است. یکی دیگر از ویژگی های این ساختمان حمام بزرگ و بسیار جالبی است که ورودی آن در داخل حیاط اصلی (بیرونی) این مجموعه قرار گرفته و از هر جهت جالب ودیدنی است. حمام دارای بخش های سردر، راهرو، حمام سرد (سربینه)، حمام گرم، خزینه، تون، منبع آب اضافی و سرویس بهداشتی و خلوتی (رخت كن) است.

موزه مردمشناسی کردستان یا خانه کرد : «موزه مردم‌شناسی مناطق کردنشین» یا «خانه کرد»، بزرگترین موزه مردم‌شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. مرحله نخست پروژه خانه کرد که عمارت آصف را به خود اختصاص داده شامل، نگارخانه و حیات ورودی، حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است. مجموعه عمارت آصف که حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در زمره خانه‌های اعیانی مسکونی مورد توجه در معماری مسکن است، در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

آرامگاه ابوعلی سینا همدان

Avicenna Mausoleum

شاعران و دانشمندان زیادی در ایران دیده‌ می‌شوند که در این سرزمین چشم به جهان گشودند و در آن زندگی خود را آغاز کرده و پرورش یافتند. این بزرگان برای رسیدن به موفقیت، سختی‌های زیادی را به جان خریدند و پله‌های موفقیت را یکی پس از دیگری پشت‌سر گذاشته‌اند تا به مفاخر ایران زمین تبدیل شوند. در حال حاضر  خاک این مرز و بوم آن‌ها را در آغوش خود کشیده و همچون گنجینه‌ای گرانبها از آن‌ها در دل خود نگهداری می‌کند. ابوعلی حسین بن عبدالله مشهور به ابوعلی سینا، ابن سینا، بوعلی سینا و ملقب به شیخ‌الرئیس از دانشمندان معروف ایرانی است که در بخارا پایتخت سامانیان چشم به جهان گشود و در سال ۴۱۶ هجری در همدان وفات کرد. ابوعلی سینا از مشهورترین و تأثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران زمین به شمار می‌آید که آثارش در زمینه‌ی پزشکی و فلسفه ارسطویی ایران و جهان اهمیت بسیاری دارد. کتاب قانون و شفا از مهمترین آثار بوعلی سینا محسوب می‌شوند. کتاب قانون که در زمینه‌ی پزشکی نوشته شده در کشورهای زیادی ترجمه و در چند دوره به چاپ رسیده است. جرج سارتن (پدر علم تاریخ) از ابوعلی سینا در کتاب تاریخ علم خود به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان پزشکی جهان یاد می‌کند. آرامگاه ابوعلی سینا یکی از دیدنی‌های همدان است که در خیابانی به همین نام (خیابان بوعلی) قرار دارد. بنای آرامگاه توسط هوشنگ سیحون با تلفیق معماری ایران باستان و اسلامی طراحی شده است. برج آرامگاه به سبک گنبد قابوس و باغچه‌های آن متأثر از باغ‌های ایرانی و آب‌نمای محوطه با الهام از حوضخانه‌های سنتی ایران ساخته شده است. آرامگاه بوعلی سینا صرفا یک مقبره نیست بلکه از بخش‌های مختلفی همچون موزه، کتابخانه، تالار، تندیس و غیره تشکیل شده است که از آن‌ها نیز می‌توانید بازدید کنید. در تالار جنوبی بنا موزه‌ای را مشاهده می‌کنید که در آن سکه‌ها، سفال‌ها، برنز و سایر اشیا کشف شده به هزاره‌‌ی قبل از میلاد و دوران اسلامی بر می‌گردد. تالار شمالی آرامگاه بوعلی کتابخانه‌ای با ۸۰۰۰ جلد کتاب چاپی و خطی نفیس ایرانی و خارجی را در خود جای داده است و با رفتن به این کتابخانه می‌توانید از غرفه‌هایی که مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی است دیدن کنید. با ورود به بنای آرامگاه ابوعلی سینا محوطه‌ی مربع شکل پیش روی شما قرار می‌گیرد که بر دیوارهای داخلی آن بیت‌هایی از قصیده‌ی عینیه (معروفترین اشعار ابوعلی سینا) را مشاهده می‌کنید که بر روی لوح‌های سنگی نگاشته شده است. این قصیده‌ی بیست بیتی سیر روح انسانی و ارتباط با عالم جهانی را بیان می‌کند. برج آرامگاه بر ۱۲ ستون استوار شده است و حکایت از ۱۲ دانشی دارد که ابن‌سینا بر آن مسلط بود. همچنین در بین مردم محلی همدان ۱۲ ستون این آرامگاه، نشانگر شیعه مذهب بودن بوعلی سیناست. ارتفاع کلی بنای آرامگاه بوعلی سینا ۲۸ متر و ستون‌ها از کف زیرزمین تا گنبد ۲۳ متر است. در سمت ورودی آرامگاه مقبره بوعلی سینا و مقبره ابوسعید دخدوک که از دوستان ابن سینا بود در سمت چپ این دانشمند بزرگ دیده می‌شود. در حیاط شرقی و در نزدیکی در ورودی و مقابل خیابان بوعلی مقبره ابوالقاسم عارف قزوینی، شاعر ملی ایران قرار گرفته است. اطراف بنای بوستانی بوعلی به شکل نیم‌دایره همراه با فضای سبز است. در ضلع شرقی آن تندیسی از ابن سینا را می‌بینید که کتابی در دست دارد. این تندیس بر روی پایه‌ای با ارتفاع ۳ متری که از جنس سنگ مرمر یکپارچه و سفید قم ساخته شده است و بر روی پایه‌های آن ابیاتی که به خط نستعلیق نگاشته شده به چشم می‌خورد. برای دیدن آرامگاه بوعلی سینا در استان همدان باید به آدرس میدان امام خمینی خیابان بوعلی و میدان آرامگاه بروید.

آتشکده ورهرام و آتش ۱۵۰۰ ساله

آتشکده-ورهرام-یزد-696x464

یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران، شهر یزد است که به گواه تاریخ زرتشتیان زیادی در این شهر در کنار مسلمانان زندگی می کردند. یکی از آثار تاریخی و باستانی یزد که از دوره ایران باستان به جا مانده است، آتشکده ورهرام زرتشتیان است که در حال حاضر به یکی از مکان های دیدنی تبدیل شده است و از جهت تاریخی و معماری، بنایی ارزشمند است. آتشکده ورهرام یزد محل نیایش زرتشتیان بوده است و مانند تمام عبادتگاه ها و آتشکده هایی که برای زرتشتیان وجود دارد، بی زرق و برق و ساده ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در زمینی که چند نفر از زرتشتیان آن را وقف کرده بودند ساخته شد. اهمیت آتشکده ورهرام یزد به خاطر آتشی است که درون آن می سوزد و بر اساس گفته های تاریخ شناسان، این آتش ۱۵۰۰ سال قدمت دارد و به همین جهت برای زرتشتیان از قداست زیادی برخوردار است. این آتشکده که به آتش بهرام یا آتش ورهرام معروف است، در داخل ساختمان و در اتاقی وسط عمارت قرار گرفته است که به دور از تابش نور خورشید است. این آتش ۱۵۰۰ ساله در ظرفی بزرگ و با شکوه از جنس برنز و در یک محفظه شیشه ای قرار دارد. اینجا محلی برای نیایش زرتشتیان است.

ورود به آتشکده ورهرام یزد : در سال ۱۳۱۳ بود که پادشاه ایران رضا خان، با ساخت یک آتشکده مخصوص زرتشتیان در شهر یزد موافقت کرد و معماری آن توسط مهندسان پارسی طراحی شد. این آتشگاه  محل نیایش و ارتباط با خداوند بوده است و به همین دلیل ورود به آن آداب و رسوم خاصی دارد. لازم است هر شخصی که می خواهد وارد آن شود، پاکیزه باشد. زنان و مردان باید لباس های روشن بپوشند و بدون کفش وارد این محل شوند. لازم است مردان کلاه سفید به سر کنند و زنان از روسری های سفید استفاده کنند.

معماری آتشکده ورهرام یزد : معماری آتشکده ورهرام یزد به سبک هخامنشی است و البته از معماری آتشکده های پارسیان هند هم الهام گرفته است. وقتی به آتشکده وارد می شوید، باغی را می بینید که عمارتی بین آن قرار گرفته است و حوضی روبروی آن است. ساختمان این آتشکده ۲۱ متر ارتفاع دارد و در محیط آن درختان سرسبز قرار گرفته است. شاید برخی فکر کنند حوض این محوطه برای زیبایی است اما این طور نیست و برای قرار گرفتن عنصر آب در کنار آتشکده است. در جلوی ایوان آتشکده ورهرام یزد هم ستون های سنگی قرار گرفته است که به دست هنرمندان اصفهانی تراشیده شده است. کاشی کاری های این بنا هم خیره کننده است که روی آن ها نقش فروهر قرار گرفته است و هنر دست استادان یزدی است.

مسجد النبی (سلطانی) قزوین

6745356

یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مساجد ایران است که با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت از نظر گستردگی صحن و شبستان ها، شیوه معماری و استواری بنا در قزوین و ایران منحصر به فرد به شمار می رود. براساس کتیبه ها و منابع معتبر، بنیان مسجد را باید به وسیله فتحعلی شاه قاجار بدانیم هر چند بعضی صفوی بودن اساس مسجد را مطرح کرده اند . سه در ورودی شمالی، غربی و شرقی با سردرهای رفیع و شکوهمند که با کاشی های لاجوردی و خطوط ممتاز نستعلیق و ثلث آراسته اند به حیاط وسیعی باز می شوند که به شکل مربع مستطیل و از شمال به جنوب گسترده است و حوض سنگی بزرگی در میانه آن، ایوان های بلند شمالی و جنوبی را با آسمان مینایی انعکاس می دهد. چهار ایوان که با دو گوشواره در هر طرف به رواق های هشتگانه مسجد می پیوندند و تزیینات کاشی و کتیبه های نفیس را بر پیشانی خود دارند، جلوه ای خاص به مسجد بخشیده اند. هر یک از رواق های شمالی و جنوبی دارای چهار طاقنماو رواق های شرقی و غربی دارای نه طاقنما هستند که هر شبستان ۲۸ طاق کوچک دارد که وسعت هر کدام ۱۶ متر مربع است و به فاصله شش متر از همدیگر، روی ۱۸ ستون استوار شده اند. ارتفاع هر یک از ستون ها ۲۵/۲ متر است. برفراز مقصوره جنوبی، گنبد بزرگ و زیبایی به قطر دهانه ۱۵ متر قرار دارد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و ارتفاع تیزه داخلی آن تا کف بنا ۸۳/۲۰ و ارتفاع راس خارجی آن تا کف حدود ۲۵/۲۳ متر است.

ضخامت بدنه گنبد در پاکار نیز حدود ۷۰/۱ متر، سطح خارجی آن با کاشی پوشیده شده و دارای طرح های هندسی و خطی است. پیش از این در طرفین گنبد، مناره رفیعی قرارداشته که مادام دیولافوا به آنها اشاره کرده است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع است و سرتاسرآن با کاشی های مینایی و اسلوب بدیعی تزیین گردیده و دارای کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ ۱۲۰۲ هـ . ق است و به ایوانی می پیوندد که سطح زمین آن به شکل کثیر الاضلاع مخمس به مساحت ۸۲ متر بنا شده و بربالای آن ماذنه بزرگی ساخته اند. این مسجد نیز همانند مسجد جامع دارای شبستانی زیرزمینی است که اینک به عنوان کتابخانه نبویه از آن استفاده می شود.