دالاهو، بر فراز یکی از بلندترین قله‌هایش دژی دارد به یادگار مانده از ایران باستان که از زیباترین نقاط باستانی کشور محسوب می‌شود.هنگامی‌ که از شرق روستای بان‌زرده در منطقه ریجاب استان کرمانشاه به سوی کوه‌های سر به فلک کشیده دالاهو پیش می‌روی، پس از طی جنگل‌های سرسبز بلوط و قدری کوهپیمایی در هوای تازه و فرحبخش کوهستان و گذر از چند قله کوچک مجموعه قلعه یزدگرد را می‌بینی که مسلط و مقتدر، دشت ریجاب را زیر پای خود دارد. قلعه یزدگرد که افسانه‌های بی‌شماری را در ذهن اهالی دالاهو نقش داده، از آنجا نامگذاری شد که مردمان این خطه باور کردند که یزدگرد و دخترش شهربانو پس از ورود اعراب به ایران در این قلعه مأمن گرفته‌اند. بر اساس اولین تحقیقات و کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه، زمان ساخت این مجموعه به دوره ساسانی نسبت داده شده، اما کاوش‌های بعدی نشان داد که بسیاری از بناهای این محوطه دست‌ساخت اشکانیان است. مجموعه قلعه یزدگرد که از سمت شمال غرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخره‌های پلکانی دالاهو محدود می‌شود با وسعت تقریبی ۴۰ کیلومترمربع یکی از مستحکم‌ترین قلعه‌های ساخت شده در ایران است. حصارکشی اطراف آن، محصور بودن از ۳ طرف توسط موقعیت طبیعی و دیده‌بانی قوی قلعه، دسترسی دشمنان را به آن غیرممکن می‌ساخته است.

 این مجموعه تاریخی شامل محوطه‌های زیر است :

۱‌‌ـ‌ دیوار گچی (خطی از استحکامات به طول ۵/۲ کیلومتر و عرض ۲ تا ۴ متر که با قلوه و لاشه سنگ همراه ملات گچ ساخته شده است.

۲‌‌ـ‌ آشپزخانه (در انتهای پایین دیوار مجموعه‌ای از استحکامات قرار دارد و به احتمال زیاد محل استقرار سربازان می‌باشد.

۳‌‌ـ‌ دروازه

۴‌‌ـ‌ جای دار در حال حاضر بین باغ‌های روستای زرده قرار دارد

۵‌‌ـ‌ تپه رش که در زبان کردی به معنای تپه سیاه است و محل کشف مقدار زیادی سفال از دوره‌های مختلف می‌باشد.

۶‌‌ـ‌ قلعه یزدگرد (در بلندترین ارتفاعات دالاهو قرار دارد که با حصاری از برج‌های نیم‌دایره که با فاصله ۶ تا ۱۶ متر از یکدیگر محصور شده است).

۷‌‌ـ‌ گچ گنبد (این محوطه به نام میدان شناخته می‌شود و وسعتی حدود ۸۰۰ ×۴۰۰ متر دارد. اطراف این مجموعه را حصاری با برج‌های نیم‌دایره شکل در برگرفته که در قسمت جنوبی آن پردیس و در قسمت شمالی آن کاخی به چشم می‌خورد که تزئینات گچی منحصر به فردی از داخل آن به دست آمده.

۸‌‌ـ‌ قلعه داور (این بنا در داخل روستای بان گنبد قرار دارد و آتشکده‌ای از دوران ساسانی بوده و در دوران اسلامی‌ به کارگاه شیشه‌گری تبدیل شده است.

۹‌‌ـ‌ نقاره‌خانه

۱۰‌‌ـ ‌آسیاب.

مجموعه قلعه یزدگرد با این‌که از نظر معماری و ارزش‌های تاریخی و طبیعت بکر منطقه از اهمیت خاصی برخوردار است، اما آنچنان که شایسته است معرفی نشده به طوری که تعداد زیادی از کرمانشاهیان از وجود آن یا آگاه نیستند یا اطلاعات کمی ‌در مورد آن دارند. این قلعه جزو بناهای ملی ما قلمداد می‌گردد و از اماکن کم‌نظیر و جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم است.

مسلمانی آغاز شده توسط رسولی از رسولانِ خدایِ بی همتا، هَمِگان دعوت اند براین خوانِ پرنعمت. برخی نزدیک و وبرخی دور. دور ماندگانِ از یار، تنها گفته ها را می شنوند و دستورات را عمل می کنند. گاه به نیکی و از عمقِ جان و گاه به حکمِ وظیفه ی مســلمانی. آنانکه صادق اند در این راه ، انـدک اند و چــون شمـارِ آنـان کم اســت، به چشــم می آینــد و شنــاختـه می شـونــد، آیـا ابوعمر اویس بن عامربن جزء بن مالک را می شناسی؟ او اهل قَرَن، دهکده ای کوچک از سرزمین یمن بود. تاریخ دقیقی از زمانِ تولد او در دست نیست اما از زمان حیات و مرگش نَقلها شده ، شنیدنی. وی پارسایی نامدار در صدر اسلام بود و القاب مختلفی از جمله سیدالتابعین ، خیر التابعین و نَفَسِ رحمان داشت. سید التابعین از آنان بود که سادگی و خلوت را برای نزدیک شدن به خالق خود برگزیده بود، هَمدَمَش قرآنِ حکیم، زبانش در گرو و رفتار و کردارش به دستور و فرمان بود. ایمان و عَمل و علم و حلم را به خوبی آموخته بود و در زندگی به کار می بست. انسانی وارسته، که بی ادعا سجده می کرد خدای بی همتا را. قدر و منزلت اویس و آگاهی کشفی و ذوقی او بر اسرار الهی بود که پیامبر در شان ایشان فرموده اند : همانا از سوی قَرَن رایحه ای رحمان می شنوم. زیارتگاهی در سی و چهارکیلومتری جاده کرمانشاه – روانسر ، منّسب به ویسِ قَرَنی وجود دارد که دلدادگان به یارانِ واقعیِ پیامبر را به سوی خود می کشد ، مکانی بسیار زیبا و سرسبز که می تواند تفرجگاه مناسبی برای بازدیدکنندگان باشد، همه چیز حاضر است، عشق و راز و نماز. کوه و دشت. می توانی دل خوش داری برای ساعتی…

دالاهو و صخره و سنگ، دالاهو و عقاب و پرواز،دالاهو و نوای خوش موسیقی. اینجا سرزمین صخره و سنگ است و زادگاه غرور،زادگاه ایل،زادگاه عشیره و غیرت و تعصب.دالاهو،دامان مهرش را به لایه های دلنواز مادران ایل سپرده و صدای پای سواران شکوهمند،مردان مردی از جنس گلوله و تفنگ،از جنس سنگ و سلاح،از جنس غرور و قبیله. ایل،یعنی همدلی،همراهی،ایل یعنی شکوه بال هایی که سینه آسمان را فرش می کنند.از هیبت گلوله مرد ایلیاتی. ایل،یعنی دوست داشتن آب،خاک،سنگ،طبیعت و آسمان و زمین.و کرند…جایگاه تاریخ و بستر پیشینه ی ایرانی و ایل کرندی، همان طایفه ی گوران است که صفت نسبی محسوب می شود.کرند زادگاه و جایگاه مادهاست و در متون قدیمی با نام کارینا یا کرینا آمده است. راوینسن نوشته است که ظهور ایل گوران کرندی به تناوب باید از اواسط سلطنت فتحعلی شاه تا جلوس ناصرالدین شاه باشد.مردمان ایل گوران(کرندی)شجاع،دلاور و تیز آتش بوده اند و با گلوله هایی آتشین ورشو،در طول سالها از حریم ایل دفاع جانانه کرده اند.

گودین تپه یکی از با ارزش‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی در ایران زمین است که در کنگاور استان کرمانشاه قرار دارد. منطقه کرمانشاه، در گودین تپه ۷ دوره تاریخی مشخص شده که از هزاره ششم پیش از میلاد تا دوره مادها طبقه بندی شده است. این سایت باستانی در ساحل جنوبی شاخه شمال شرقی رودخانه گاماسیاب، در شمال دره کنگاور، کنار شمالی روستای گودین قرار دارد. این مکان در سال ۱۹۶۱ کشف و در ۱۹۶۵ و دهه ۷۰ میلادی توسط یک هیات تحقیقاتی آمریکایی به ریاست کایلر یانگ مورد کاوش قرار گرفت. اهمیت سایت به خاطر تسلط محل بر تجارت سنگهای لاجورد بین بدخشان در افغانستان و دشت‌های میانرودان بود. در این محل آثار مشخص معماری به دست نیامده ،ولی مشخص شده است دیوارهای خانه‌های آن با روش چینه ساخته می‌شده‌اند. سفال‌های این منطقه دست ساز هستند و در دو گروه خشن و ظریف تقسیم بندی می‌شوند.

دوره تاریخی این تپه به گفته کایلر یانگ که شامل پنج لایه یا طبقه است، برابر سال‌های حدود ۵۵۰۰ پیش از میلاد تا ۵۰۰ پیش از میلاد است. دوره مادها در طبقه ۲ گودین تپه شامل یک دژ نظامی است که احتمالا مخصوص یکی از حاکمان محلی ماد در این منطقه بوده است. دژ بر روی قلعه قدیمی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد ساخته شده است. دژ قدیمی تر توسط زلزله فرو ریخته و دژ مادی بر روی آن ساخته شده است. دیوارهای دژ از خشت ساخته شده و دارای برجهای دید‌ه‌بانی است. درون دژ تعدادی اتاق آشپزخانه، آخور، تالار ستوندار و واحدهای دیگر معماری به دست آمده است. درون تالار ستوندار در قسمت شمالی یک آتش دان خشتی وجود داشته و دور تالار سکوهایی برای نشستن ساخته بودند. این تالار ستوندار مقدمه ای بر ساخت تالارهای مشابه نوشیجان و بناهای هخامنشی است. البته خود از تالار ستون دار حسنلو الگو گرفته است. ‌گودین تپه در شهر تاریخی کنگاور که بنایی عظیم همچون معبد آناهیتا دارد بر غنای تاریخی، فرهنگی و توریستی این شهر افزوده است و هرساله علاقمندان بسیاری به تاریخ و تمدن ایران زمین از این منطقه بازدید می‌کنند.