آتشفشان
حمام تاریخی روستای پورناک
روستای پورناک در کیلومتر ۱۶ پلدشت به مرگنلر در اطراف رودخانه دایمی زنگمار واقع شده است وحمام پورناک پلدشت به واسطه ارزش معماری در اوایل دهه ۸۰ مورد شناسایی میراث فرهنگی قرار گرفته و پس از آواربرداری و مرمت بخشهای باقیمانده با شماره ۶۲۲۴ به تاریخ ۸۱.۰۷۰۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.با پیگیریهای انجام شده از سال ۱۳۹۵ مرمت مجدد اثر شروع و در این مرحله آواربرداری و خواناسازی بخش غربی حمام یعنی هشتی ورودی و سربینه انجام شد و مرمت سربینه اصلی و تاق و گنبدهای هشتی در سال ۱۳۹۷ به پایان رسید. سنگهای آتشفشانی آذرین متخلخل عمده مصالح ساختمانی اثر میباشد که باملات آهک کار شده و گنبدهای سهگانه مخروطی که با نورگیرهایی روشنایی حمام را تامین میکرده تون حمام در ضلع جنوب شرقی بنا و آب انبار نیز در ضلع شمالی بنا قرار گرفته است.روستای پورناک براساس دادههای تاریخی موجود در دورههای قبل به عنوان مرکزیت ارتباطی منطقه دارای ارزش تجاری و بازرگانی و فرهنگی بوده که حمام و مسجدجامع روستا گواه این امر است.
ایل پورناک، پورناکیان به زبان ترکی و محلی پوُرنه یا پورنک اِیلی یکی از قبایل تشکیل دهنده قزلباشها در دوره صفوی بودند که از شاه اسماعیل صفوی در رسیدن به قدرت حمایت کردند.حمام پورناک به جهت اهمیت تاریخی و فرهنگی، علاقهمندی اهالی به استفاده از آن در ایام نوروز و تابستان مورد توجه خاص میراث فرهنگی قرار گرفته است و جهت احیا و بهرهبرداری آن پیشنهاد میشود موزه محلی مردمشناسی در این حمام راه اندازیشود و دهیاری و شورای اسلامی میتوانند به عنوان بهرهبرداران مجموعه ورود کنند. حمام پورناک مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان پلدشت، بخش مركزی، روستای پورناک واقع شده و اين اثر در تاريخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۲۲۴ بهعنوان يكي از آثار ملی ايران به ثبت رسيده است.
بزرگترین شهر کلوخی دنیا
شاید تاکنون نام بزرگترین شهر کلوخی دنیا را نشنیده باشید. شهری در بیابان لوت که پایتخت کویر لوت نام دارد ؛ شاهکاری است از باد، خاک و آب. کلوت بزرگترین شهر کلوخی دنیا، در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهداد قرار دارد و بزرگترین عوارض طبیعی و کلوخی دنیا و نیز منحصر به فردترین عارضه کویر است و از دور به شهری بزرگ می ماند با ساختمانهای کوتاه و بلند. این ابر شهر کلوخی، ۸۰ کیلومتر عرض و ۱۴۵ کیلومتر طول دارد. بیش از ۱۱ هزار کیلومترمربع مساحتش است و در دل کویر لوت قرار دارد. به طور کلی کلوتها سرزمینی سوزان و عاری از هرگونه حیات و با گرمایی در حدود ۷۰ درجه سانتیگراد بالای سفر هستند. در این مکانها به علت گرمای شدید باکتریها نمی توانند زندگی کنند.در کلوتهای ایران هم که بزرگترین عارضه دنیا هستند، هیچ گیاهی نمیروید و اساساً هیچ موجود زنده ای وجود ندارد. در شهر کلوتها حتی باکتریها حق حیات ندارند. آنجا شهری پر از ساختمانهای کوتاه و بلند است. کلوتها در اثر فرسایش آبی و بادی طی هزاران سال شکل گرفته اند. دراین شهر کسی زندگی نمیکند و هر چه هست سراسر سکوت و آرامش است. کلوت ساختاری است از حرکت باد در دل نرم خاک کویر که در طول سالیان سال شکل گرفته است. نم باران اگر بر تن خشک کویر ببارد، خاک های تل شده گرد سنگی را بر هم استوار کرده و سازه ای را به وجود آورده که گویی بنایی خشتی از تمدنی متعلق به ما قبل تاریخ است.
این مجموعه کلوتها از ۴۳ کیلومتری شهرستان شهداد در استان کرمان آغاز می شوند و در دل کویر امتداد می یابند و به دلیل دمای بالای کویر هیچ موجود زنده ای در اطراف کلوتها وجود ندارد و حیاط نباتی و حیوانی در این قسمت از کره خاکی محو می شود.کلوتها که رقص باد در کویر آنان را به وجود آورده در دنیا بی نظیر هستند و شهرتی جهانی دارند و شاید از معدود سازههای بی نظیر طبیعت باشند که انسان در ساخت آنها هیچ تاثیری نداشته و به دلیل وجود فرسایش دائمی همچنان در حال تغییر و تحول هستند.گودترین نقطه ایران با ۵۶متر ارتفاع از سطح دریا در این کلوتها قرار دارد. این کلوت ها که در اثر عوامل فرسایش طی سالیان دراز شکل گرفته اند، یک شهر افسانه ای را در دل دشت لوت بنا کرده که با گذر از دل این شهر کلوخی به رغم زیباییهای بکر طبیعی، وحشتی زیبا را در نگاه و دل هر رهگذری به تصویر میکشد. در داخل این کلوتها و در فاصله ۲۰کیلومتری آن منطقه ای عجیب تر به نام گندم بریان وجود دارد که طول این منطقه ۴۸ و عرض آن ۱۰کیلومتر و مساحت تقریبی آن ۴۸۰کیلومتر مربع است. سطح این منطقه از گدازههای آتشفشانی سیاه رنگ پوشانده شده و رنگ تیره آن حرارت تابش خورشید را بیش از حد معمول جذب می کند. پروفسور پرویز کردوانی بیابان شناس معروف و استاد دانشگاههای تهران اعتقاد دارد کویر شهداد زیباترین کویر دنیا است .وی این نقطه از کویر را که دمای آن در تابستان به ۱۰۰ درجه سانتیگراد می رسد به عنوان گرم ترین نقطه کره زمین اعلام کرده است. او معتقد است بیابان دشت لوت شهداد عجایب و شگفتیهایی دارد که مردم ایران آنها را نشناختهاند و در هیچ جای دنیا چنین کلوتهای زیبایی وجود ندارد.
قله سبلان اردبیل
سبلان نام کوهی است مرتفع در شمال غرب کشور ایران واقع در استان اردبیل . قله سبلان سومین قله بلند ایران و یک کوه آتشفشانی غیر فعال است . ارتفاع قله این کوه ۴۸۱۱ متر است و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد . این منطقه به خاطر آبگرم های طبیعی دامنه کوه ، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی معروف الوارس مورد توجه گردشگران می باشد . در جبهه غربی قله سبلان و در کنار جان پناه سنگی عقاب به نام قارتال ( در زبان آذربایجانی به معنی عقاب ) قرار دارد که در طول زمان به نماد سبلان تبدیل شده است . این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به جانب شرق چرخانده است . کوه سبلان در شمال شرقی و در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر واقع شده است . صعود به قله سبلان از جبهه اصلی ( شمالی ) ساده بوده است و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت ( صبح تا ظهر ) انجام می دهند . جبهه جنوبی سخت ترین راه صعود به این قله می باشد که از سنگ های بزرگ تشکیل شده است . پیست اسکی آلوارس که یکی از مجهزترین پیست های اسکی ایران است در این مسیر قرار دارد.