اصفهان
دریای سفید
شگفتی نمکی آران و بیدگل : دریاچه نمک یکی از دیدنیهای استثنایی و منحصر به فرد کویر آران و بیدگل است. این دریاچه با ۵۰۰ کیلومتر وسعت در ۷۰کیلومتری شهرستان آران و بیدگل و در بین استانهای اصفهان، سمنان و قم قرار دارد. چندضلعیهای خانه زنبوری که از کریستالهای نمک، منظرهای جادویی در پیش چشم بازدیدکنندگان و علاقهمندان مجسم میسازد این دریاچه را به یکی از جاذبههای بدیع و استثنایی طبیعی تبدیل ساخته است. این دریاچه در فصل گرما مثل سفیدیهای برف میدرخشد. به عبارتی شورهزاران این گستره زیبا که شکلی مثلثی دارد چشمان تماشای شما را مسحور میکند. بسیاری از سالها اوایل پاییز، فلامینگوها به این دریاچه مهاجرت میکنند و مناظری غیرقابل وصف به وجود میآورند ضمن آن که در زمانهای مناسب، برگزاری همهساله مسابقات رالی در سطح دریاچه بر جذابیتهای گردشگرانه آن افزوده است. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل، دریاچه نمک را یکی از استعدادها و پتانسیلهای کمنظیر اکوتوریسم و جاذبههای گردشگری این شهرستان دانست و گفت: هر ساله تعداد زیادی از گردشگران که برای بازدید از کاروانسرای مرنجاب به این شهرستان میآیند از این دریاچه هم بازدید میکنند. رسوبات نمکی این دریاچه زیبا بر اثر انباشته شدن سیلابها و آبهای سطحی در طول قرنها پدید آمده است. عمق نمک این دریاچه از ۵ تا ۵۴ متر متغیر است و لایههای خاک رس، این رسوبات نمکی را از یکدیگر جدا کرده است. زمینهای اطراف این دریاچه بشدت باتلاقی است که وسعت باتلاقها در منطقه غرب دریاچه به مراتب وسیعتر از دیگر مناطق آن است. از جمله مناطق باتلاقی این دریاچه میتوان به «حوض قیلوقه» در شرق یا باتلاق «دوکویری» در منطقه جنوب شرقی دریاچه اشاره کرد. از جمله مناطق دیدنی این دریاچه جزیره سرگردان است که در قسمت جنوبی آن قرار دارد. این دریاچه در اکثر ماههای سال خشک و پوشیده از نمک است. به گفته محسنیتبار این دریاچه از قدیمالایام برای تامین نمک طعام مورد توجه و بهرهبرداری مردم منطقه بوده است.
خنک ترین خانه کاشان!
خانه عامریها حمام اختصاصی زنانه و مردانه جدا از هم داشته و چهار حیاط بیرونی، اندرونی، مهمان خانه آن توسط خدمه و سوارکاران نظامی مورد استفاده قرار میگرفته و در ۳ حیاط دیگر هم بستگان سهامالسلطنه سکونت داشتهاند. اگر گذارتان به خانه عامری ها بیفتد، بیش از هر چیز تقارن معماری توجه شما را جلب خواهد کرد. در تمام حیاطهای این خانه ضلع شمالی، جنوبی، شرقی و غربی متقارن هستند و به این ترتیب جاذبه بصری خوبی را برای اهالی خانه به وجود می آوردند. این خانه همچنین بلندترین بادگیر را در بین بادگیرهای کاشان دارد که به تبع آن خنک ترین خانه کاشان هم بوده است. بعد از سهام السلطنه، حیاطهای بیرونی و اندرونی در اختیار پسرش، ابراهیم خلیل خان عامری قرار گرفت و بقیه ساختمانها نصیب دیگر وراث او شد اما به مررو زمان بعضی از این حیاطها تفکیک شدند و به افراد دیگر فروخته شدند.
تپه سیلک کاشان
سیلک نام اولین تمدن شهر نشینی ایران مرکزی در کاشان است که در ۳ کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد قدیمیترین خاستگاه تمدن بشری را سیلک کاشان عنوان میکنند، یعنی اولین جایی که شهر نشینی شکل گرفت، آنجا که آریاییها اولین تمدن شهر نشینی را ایجاد کردند. تمدن اقوام تپههای سیلک در ۲۵۰۰ سال پیش مغلوب تمدن آریایی شد که آثار آنها در طبقات مختلف حفاری از قبیل ظروف لولهدار بلند با نقش اسب و خورشید و اسلحه آهنی و شمشیر و نیزههای بلند کشف شده است.محوطه باستانی سیَلْک که در منطقه فین کاشان واقع شده قدمتی در حدود ۷ هزار سال دارد. محوطه باستانی سیَلْک در ضلع جنوبغربی کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین قرار دارد و از دو تپه? شمالی و جنوبی که در فاصله ۶۰۰ متری یکدیگر قرار دارند و دو گورستان تشکیل شده است.یکی از گورستانها که گورستان الف نامیده میشود ۳۵۰۰سال قدمت دارد و در ۲۰۰ متری جنوب تپه جنوبی واقع شده است که امروزه روی آن بلواری احداث شده است. گورستان دیگر که گورستان ب نامیده میشود ۳۰۰۰سال قدمت دارد و در زیر باغها و زمینهای کشاورزی ضلع غربی تپهها قرار دارد. تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا محل عبادت اقوام باستانی بوده است که از گل رس و سفال ساخته شده است.این بنای تاریخی تا سال ۱۳۱۰ شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود تا اینکه با کاوشهای باستانشناسان کشف شد. در خرابههای تپه باستانی سیلک چند اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شده که این اشیاء در موزههای لوور فرانسه، موزه? ملی ایران و موزه باغ فین و موزهای در جنب این بنای باستانی قرار داده شده است.این تپه تاریخی در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره۳۸ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسید.
قدمت قدیمیترین آثار به دست آمده از تپه شمالی به حدود ۷۵۰۰ سال قبل میرسد و آخرین آثار مکشوفه از تپه جنوبی مربوط به۵۰۰۰ سال قبل است. این منطقه مسکونی در جوار بقایای دریای تتیس (دریای عظیمی که تمام فلات مرکزی ایران و افغانستان را در برگرفته بوده) قرار گرفته و شاید با خشک شدن آرام دریا و پدید آمدن خشکیهای حاصلخیز، انسانهایی را که احتمالا در ارتفاعات زندگی میکردهاند، به سمت خود کشانده است. این تپه در نگاه اول یک تپه خاکی است و جاذبهای برای دیدن، آن هم در گرمای شهر کاشان ندارد ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ، آنوقت این تپه دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد. مسکن انسان در این ناحیه نخست به صورت کوهها، یا خانههای محقری که از نی و شاخههای درخت ترکیب یافته بود، ساخته شد و بعدها روی نی و شاخههای درخت گل مالیدند و یا دیوارهای خانه را با چینه بالا بردند ولی خیلی زود برای بالا بردن دیوارها از خشت خام استفاده کردند.
در ابتدا خشتها را بدون قالب میساختند، ولی بعداً برای ساختن آن قالب به کار بردند، توانستند خشتها را یک اندازه و منظم بسازند. در داخل خانهها دیوارها را با گل اخری رنگ میکنند. و مردگان را در زیر کف اتاقها که آجر فرش یا سنگ فرش نبود، دفن مینمودند.مردگان را در این قبرها به صورت «چمپاته» به خاک میسپردند و همراه آنها در گورشان اشیایی قرار میدادند و این اشیا در بعضی از گورها پر ارزش و زیاد بود و در بعضی دیگر کم و بیارزش. ذوق و سلیقه هنری این مردم از روی حکاکیهای آنها که نخستین بار روی استخوان انجام گردیدهاست و از روی نقوش سفالشان ظاهر میگردد. سیلک تنها مکان تاریخی در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده ولی خطی که همزمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمدهبود، تحت نام پرتو ایلامی شناخته شده است.
قلعه خرگوشی یزد
در بیابان های یزد، کاروانسرای سنگی زیبایی قرار دارد که از روزگار صفویان تا به حال، پا برجا مانده است. کاروانسرای شگفت انگیزی به نام قلعه خرگوشی که بنای استوار و سنگی اش را باید در نزدیکی باتلاق گاوخونی ببینید. جایی در میانه جاده قدیمی یزد- اصفهان که تا شهر عقدا حدود شصت کیلومتر فاصله دارد. کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از مهم ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاهعباس صفوی نسبت می دهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان ۹۹۹ کاروانسرایی است که به دستور شاهعباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است. اگر گذارتان به این کاروانسرا بیفتد، می بینید که تمام این بنای ۸۰×۸۰ متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده است. حتی صفه ها، حجره هاه و اصطبل بنا هم سنگی هستند و این شاید مهم ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا امروز باشد. در بیابان های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و کارگران عصر صفوی، وقتی کاروانسرای قلعه خرگوشی را می ساختند از گرانیت های کوههای اطراف استفاده کردند. دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه نشین است. اگر پا به داخل رباط بگذارید، می توانید هجده صفه را ببینید که صفه بزرگ تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نماز گاه هم هستند. در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می شود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است. شاید جالب ترین تزئین بنا که در نگاه اول نظرتان را جلب می کند، کتیبه ای است که بر سر در ورودی نصب شده و روی آن به خط “علی رضا عباسی” خطاط معروف عصر “شاه عباس” نوشته شده است. این کتیبه، روی پانزده قطعه سنگ سبز رنگ به طول هشت متر و عرض شصت سانتی متر و در سه ضلع مدخل نصب شده است.
راه های دسترسی : اگر قصد بازدید از کاروانسرای قلعه خرگوشی را دارید، می توانید یک برنامه بازدید فشرده برای خودتان تنظیم کنید. مسیر رسیدن به این کاروانسرای کویری، از شهر عقدا که در مسیر اردکان _ نائین قرار دارد، جدا میشود و بعد از پشت سرگذاشتن روستاهای مزرعهنو، خلیلآباد و سروعلیا شما را به بیابان خرگوشی می رساند. از اینجا به بعد باید مسافتی درحدود ۲۵ کیلومتر را در کویر طی کنید تا به این رباط برسید. مسیرها از اردکان تا سرو علیا آسفالته است، ولی ازآنجا تا رباط خرگوشی شنی است. البته شما گزینه دیگری هم دارید و آن هم مسیر ورزنه- سیاه کوه و سپس قلعه خرگوشی است که سرراست تر و ساده تر به نظر می رسد.
بهشتی به نام گاوخونی!
گاوخونی در ذهن شما شبیه چه جور جایی است؟ باتلاقی مکنده و خطرناک که بوی خون را برایتان تداعی می کند یا صحرای بی آب و علفی که گوشه گوشه اش را جسد گاوهای غرق در خون پر کرده اند!؟ اگر شما هم ذهنیت محو و مبهمی درباره گاو خونی دارید، باید جای تمام این تصورات را با یکی از زیباترین و توریستی ترین مناطق ایران عوض کنید! تالابی که فراتر از تعاریف کتاب های جغرافیای دبستان، سهمی بیشتر از بیابان و آبرفت و خاک حاصلخیز از طبیعت برده است و هر سال گردشگران و کویرنوردان داخلی و خارجی زیادی را برای دیدنش راهی استان اصفهان می کند. گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! گاوخونی یکی از بکرترین چشماندازهای طبیعی استان اصفهان است که در تمام این سال ها، تاوان موقعیت جغرافیایی و مشکلات دسترسی را داده است. تالابی که اگرچه این روزها با رشد بیابان زایی در ایران به زیبایی گذشته نیست، اما هنوز هم انگار تکه ای از بهشت است که در دل کویر جا خوش کرده. گاوخونی در آستانه ورود به کویر قرار دارد. جایی در مرز میان اکوسیستم آبی با خشکی… و شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو مهم ترین تالابهای بینالمللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار میآید. تالابی که با چشماندازهای زیبا، صید و شکار مجاز پرندگان، پوشش جنگلی در بخش شمالی و پرواز دست جمعی پرندگان کمیاب، می تواند فرصت خوبی برای لذت بردن از یک سفر کوتاه باشد. اگر به گاوخونی سفر کنید، می توانید گورخر، کل، بز، میش، قوچ وحشی، خوک، گراز، انواع مار، مارمولک، سوسمار، گرگ، شغال، روباه شنی، کفتار، لاکپشت، بزمجه، افعی شاخدار، جبیر، خرگوش و انواع خفاش را ببینید که در این تالاب پناه گرفته اند. این البته به جز حیواناتی است که بعد از احداث سد زایندهرود بر روی رودخانه و مهار آب آن از بین رفته و نابود شدهاند. به این فهرست باید قو، فلامینگو، خوتکا، کاکایی، حواصیل، سلیم، اگرت و چندین پرنده دیگر را هم اضافه کنید تا باور کنید که گاوخونی، قلب زنده ای است که زیر پوست کویر نفس می کشد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو مهم ترین تالابهای بینالمللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار میآید.
افسانه های مرگ : گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! اما اگر از بومیان منطقه حقیقت را بپرسید، جنگل ها و نیزارهای شمالی را نشانتان می دهند که در هم فشردگی شان راه برگشتن را بر مسافران بسته و آن ها را گرفتار کرده است. با این حال، باید بدانید که سفر به گاوخونی این حسن را دارد که علاوه بر تماشای طبیعت دلنشین و شگفت انگیز باتلاق، می توانید جاذبه های گردشگری منطقه را هم ببینید. بنابراین اگر به عزم گاوخونی راهی اصفهان شدید، سری هم به شهر ورزنه، پل قدیمی ورزنه، کبوترخانهها، مسجد جامع و منطقه شاخ کنار و کاروانسرای رباط عباسی و … بزنید. اما در غرب ورزنه روستای قورتان هم واقع شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. روستایی که در آن قلعه قدیمی سلاجقه قرار دارد و مسجد جامع دو طبقه روستا در این قلعه قرار گرفته است. این قلعه که در گذشته یکی از قلعه های نظامی منطقه بوده است، این روزها بیشتر کاربردی عبادی و مذهبی دارد و علاوه بر مسجد، در سال های اخیر حسینیه ای هم به آن اضافه شده است. حسینیه ای که البته چندان از نظر معماری خوشایند طبع نیست و خیلی از گردشگران معتقدند معماری آن، زیبایی قلعه را مخدوش کرده است. پل قدیمی ورزنه هم یکی دیگر از جاذبههای میبد است. این پل آخرین پل رودخانه زایندهرود است که بعد از آن انشعابات فرعی، رودخانه (مصب) و سپس تالاب پدید میآید. پل ورزنه ۱۰دهانه دارد و مثل دیگر پلهای قدیمی اصفهان، از آجر و ساروج ساخته شده است. این پل در گذشته مسیر حرکت کاروانهایی بوده که از طریق جاده ابریشم از کویر مرکزی ایران میگذشتند و همین مهم ترین دلیل وجود کاروانسراهای فراوان در اطراف پل است.
بهترین زمان سفر : بهترین زمان بازدید از گاوخونی، اوایل بهار است که آب و هوای منطقه، به دمای مطلوبی رسیده است. پاییز و اوایل زمستان هم گزینه های خوبی برای سفر به گاوخونی هستند به خصوص که در این زمان با سرد شدن هوا در نقاط شمالی، مهاجرت هزاران پرنده به تالاب آغاز میشود و شما می توانید شاهد یکی از زیباترین صحنه های عمرتان باشید. اما به هر حال باید سختی بارندگی و خاکی بودن بخشی از مسیر را به جان بخرید. با این حال، زمستان فصلی نیست که برای سفر به باتلاق گاوخونی مناسب باشد. بارندگی زیاد و بارش برف در کوه های اطراف، سختی راه را برایتان زیاد خواهد کرد. به خصوص که به دلیل سرمای هوا خبری هم از پرندگان مهاجر نیست و احتمالا بخش مهمی از لذت سفر را از دست خواهید داد.