اورامان

 
 

سنگ نبشته اورامان (کتیبه تنگی ور)

6865545c-610e-4c36-93cd-003e64ca060a-840x560

کتیبه‌ها اغلب روی سنگ ‌نوشته شده‌‌اند و اسنادی مهم در مورد گذشته تاریخی و باستانی ایران محسوب می‌شوند. کتیبه‌های سنگی توانسته‌اند گوشه‌هایی نادانسته و تاریک از تاریخ گذشته ایران را آشکار کنند. برخی از این کتیبه‌ها، به‌ویژه کتیبه‌های میخی، در گذشته قابل خواندن نبودند و گذشتگان تنها به‌عنوان آثاری تاریخی به آن‌ها می‌نگریستند. در دوران معاصر با رمزگشایی خطوط میخی و دیگر خطوط باستانی ایران، کتیبه‌های میخی بسیاری در ایران خوانده و با متون مکتوب مختلف تطبیق داده شدند. از این طریق زوایایی نو از تاریخ گذشته ایران کشف و تاریخ باستانی ایران بازخوانی شد. یکی از این کتیبه‌های ارزشمند، سنگ نبشته اورامان است که بر فراز کوه زینانه قرار دارد و به کتیبه تنگی ور و سنگ ‌نبشته میخی اورامانات نیز مشهور است. سابقه این کتیبه میخی به دوره امپراتوری آشور می‌رسد و از جاهای دیدنی کامیاران به شمار می‌رود. از کتیبه تنگی ور به‌عنوان یادگاری از دوره حاکمیت آشور در منطقه شمال غرب ایران یاد می‌شود، یادگاری که قدمت آن به حدود هزاره اول قبل از میلاد، یعنی عصر آهن بازمی‌گردد. در این مکان علاوه بر کتیبه، نقش برجسته‌ای دیده می‌شود. برخی تصویر نقش برجسته را از آن سارگون دوم و کتیبه را نیز متعلق به وی می‌دانند.

تاریخچه سنگ نبشته اورامان : در حال حاضر حدود ۲۷ قرن از نگارش این کتیبه می‌گذرد و گذر زمان سبب شده است این اثر تاریخی در اثر ساییدگی، یخبندان و… دچار آسیب شود. کتیبه زینانه اولین بار در سال ۱۳۴۷ شمسی توسط یک هیئت باستان‌شناسی به سرپرستی علی اکبر سرفراز مورد بررسی قرار گرفت. وی قدمت کتیبه را به هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور دانست. اولین مقاله به زبان انگلیسی در رابطه با سنگ‌ نبشته اورامان با عنوان «کتیبه سارگون دوم، کتیبه تنگی ور» به قلم گرانت فریم، استاد آشورشناسی در مجله شرق، چاپ شد که جامع‌ترین مطالعه در مورد این کتیبه است. این کتیبه و نقش‌ برجسته با دو کتیبه دیگر مربوط به زمان سارگون دوم در قبرس و کرمانشاه، قابل مقایسه هستند و موارد مشترک بسیاری دارند. سنگ نبشته اورامان در بین روستاهای تنگی ور و یوزیدر، روی کوه زینانه قرار دارد. این کوه تقریبا ۵۰۰ متری شمال غرب روستای تنگی ور واقع شده است و ۴۵ کیلومتر با کامیاران فاصله دارد. این منطقه دارای اهمیتی بسیار از لحاظ گردشگری است؛ زیرا علاوه بر قرارگیری کتیبه و نقش برجسته، دره‌ای سرسبز و جنگلی زیبا را در خود جای داده است. در این دره چشمه‌های دایمی واقع شده‌اند. همچنین آبشارهای طبیعی فراوان از جمله آبشار دره تنگی ور از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان در این منطقه هستند. به نظر می‌رسد در این محدوده قلعه‌ای وجود داشته است که با منابع آبی فراوان، مدتی طولانی می‌توانست در مقابل حملات مختلف مقاومت کند. رو‌به‌روی کتیبه در جانب دیگر دره شکافی وجود دارد که مردم منطقه آن را زینانه می‌نامند. زینانه به‌معنای زندان کوچک است و به احتمال بسیار زندان قلعه بوده است. در نزدیکی ورودی شمال غرب قلعه نیز سنگری از سنگ در مقابل معبری سخت قرار دارد که برای ورود به دژ از آن استفاده می‌شد.

نقش برجسته تنگی ور : نقش برجسته تنگی ور به احتمال بسیار شخص پادشاه آشور است که ریشی پرپشت دارد و می‌تواند یکی از نمادهای ویژه حاکمان آشور نیز باشد. این نقش‌ برجسته در تاق‌نمایی به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی‌متری در سال ۷۰۶ پیش از میلاد حجاری شده است. درون تاق‌نما نقش برجسته یک انسان به چشم می‌خورد که ۱۵۰ سانتی‌متر طول و ۳۵ سانتی‌متر عرض دارد. نقش انسانی اثر به‌صورت نیم‌رخ در لباس شاهی است که کلاهی استوانه‌ای بر سر و شلاقی در دست دارد. پای راست آن در جلو و پای چپ در عقب قرار گرفته و دست راستش به طرف بالا بلند شده است. دست چپ نیز روی شکم قرار داده شده است.

متن سنگ نبشته اورامان : این کتیبه به زبان آشوری باستان و خط میخی نگاشته شده است، ابعادی معادل ۱۲۰ در ۱۲۰ سانتی‌متر دارد و دربر گیرنده ۵۰ سطر است. در متن کتیبه، پس از ستایش خدایان آشوری مثل مردوخ، نابو، سین، شمش و ایشتار، به شرح پیروزی‌های آشوریان پرداخته می‌شود و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقی که در این جنگ تصرف و ویران شدند، اشاره می‌شود. با دقت در متن متوجه می‌شویم، محتوای کتیبه در پنج بخش تنظیم شده است:

  • ابتدای کتیبه با مدح و نیایش خدایان آغاز می‌شود؛
  • بعد از آن به نام و القاب سارگون اشاره می‌کند و به مدح و ستایش شاه و بیان خدمات وی می‌پردازد؛
  • سپس پیروزی‌های بزرگ سارگون و لشکرکشی وی به سرزمین کرل و دیگر پیروزی‌های وی شرح داده می‌شود؛
  • به شهرها، روستاها و مناطقی تصرف شده در حمله و جنگ اشاره می‌کند؛
  • در پایان کتیبه به کسی نفرین فرستاده شده است که کتیبه را از بین ببرد.

روستای اورامان سنندج

7568

اورامان روستایی در بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان کردستان است که از غرب به عراق، از شمال به کردستان و از جنوب به جوانرود محدود می ‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به مریوان وصل می ‌کند. این منطقه بخشی است که بین ایران و عراق مشترک است. اورامان را اورامان تخت یا هورامان تخت یا هه ورامان هم می ‌گویند. هه ورامان به معنای جایگاه خورشید است. روستای اورامان با داشتن معماری پلکانی به روستای هزار ماسوله کردستان مشهور است، یعنی حیاط یک ساختمان پشت بام ساختمان پایینی است. مردم اورامان به زبان اورامی که یکی از گویش‌های گورانی است و زیرگروهی از گویش‌های شمال غرب ایران است، سخن می ‌گویند. این روستای زیبا در دل کوه و طبیعت با معماری شگفت انگیز سالانه گردشگران و توریست های زیادی را از تمام نقاط جهان به خود جذب می کند. علاوه بر این روستای اورامان روستاهای پلکانی در سنندج مانند روستای پالنگان و روستای ژیوار به دلیل کوهستانی بودن منطقه بیشتر به چشم می‌خورد.

تاریخچه روستای اورامان : بر اساس تحقیقات باستان ‌شناسی قدیمی ‌ترین ساکنین غرب ایران که اورامان امروزه نیز جزئی از آن است، مردمانی به نام کرتو در حدود هزاره هشتم قبل از میلاد بودند که معیشتی مبتنی بردامداری و زندگی ای کوچ نشینی داشتند که بعدها و در حدود هزاره دوم قبل از میلاد اولین دسته از آنان یکجا نشین شدند و اولین شهر را در اورامان بنا نهادند که این شهر معروف باستانی «ءاتوور» نام داشت که توسط آشوریان حدود سه هزار سال پیش به آتش کشیده شده‌است و در منطقه ای به نام آتورگه قرار داشته‌ است. آتورگه نام قدیمی مکانی در مجاورت پاوه امروزه است که شامل حد فاصل بانوره تا روستای زردوئی می‌باشد که حتی نام روستای زردوئی تا حدود ۲۰۰ سال پیش آتورگه بوده‌ که بعدها به زردوئی تغییر نام یافت، بنابراین اولین یکجانشینان مردم هورامان اجداد مردم زردوئی هستند. قدمت آثار باستانی و تاریخی روستای اورامان بر طبق گزارشات باستان شناسی بین ۴۰ هزار تا ۱۲ هزار سال پیش تخمین زده شده است. این آثار کشف شده که اغلب در حوالی روستای هجیج، ناو و اسپریز یافت شده اند شامل ابزارهای سنگی نخستین انسان های غار نشین و حتی استخوان های به جای مانده از حیوانات شکار شده است که بیشتر این استخوان ها متعلق به بز کوهی بوده اند. همچنین، بقایایی از اجاق هایی که در غارها بر پا می کرده اند کشف گردیده است. آثار یافت شده مذکور، مربوط به دوران پارینه سنگی می باشند.از دیگر آثار عصر آهن در اورامان سنگ ‌نبشته اورامان در نزدیکی تنگی ور است. این کتیبه مربوط به دوره آشوری‌ها است که نقش سارگون دوم شاه آشور بر آن نمایش داده شده که همراه با کتیبه ‌ای میخی به زبان آشوری در شرح لشکرکشی‌های وی در غرب زاگرس و اورامان است. از دوره سلوکی و اشکانی چند پوست نوشته کشف شده که با عنوان بنچاق اورامان از آن‌ها یاد می‌شود.

معماری روستای اورامان : اورامان تخت بر خلاف نامش اصلاً تخت و صاف نیست بلکه در ناحیه بسیار ناهموار کوهستانی واقع شده است. معماری اورامانات متکی بر ساخت و ساز با استفاده از سنگ و بصورت خشکه چین است به این معنا که ملاتی در آنها به کار نرفته است و خانه‌ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به صورت پلکانی ساخته شده‌ است. پنجره های آبی، سقف‌های چوبی و گل و گلدان‌ها از زیبایی‌های خانه‌های اورامان تخت هستند. برخی خانه‌ها در این دیار قدمتی بیش از ۹۰۰ سال دارند و آسیب زیادی ندیده اند. خانه‌ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و براساس معیشت فضاهای خانه‌ها با یکدیگر متفاوت است و خانه‌های افراد باغ دار، کشاورز، دامدار کما بیش با هم متفاوت است. در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد. فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود.

این روستای زیبا به عنوان بیست و ششمین اثر جهانی ایران در یونسکو ثبت گردید.

بهار در سرزمین شقایق های وحشی کردستان

a16134219144102a

یکی از گزینه های خوب برای سفر بهاری، کردستان است؛ سرزمین شقایق های وحشی. اردیبهشت و خرداد ماه گل های سرخ فراوانی در کنار جاده ها و دامنه دشت های کردستان می رویند و سرخی آنها در پس زمینه سبز علفزارها هر بیننده ای را مجذوب می کند. ما برای این سفر شما پیشنهادهایی داریم. در سفر به کردستان نه تنها می توانید از شهرهای مرزی این استان خرید کنید و سری به شهر مریوان بزنید بلکه می توانید به کنار دریاچه زیبای زریوار در مریوان هم بروید و حتی در هتلی که مشرف به این دریاچه است اقامت کنید. رستوران این هتل که در طبقه آخر قرار دارد به طور کامل مشرف به این دریاچه است و پنجره های بزرگ این رستوران به شما این امکان را می دهد که به راحتی منظره دریاچه را تماشا کنید.
اقامت در هتل سنگی اورامان تخت
اگر دوست دارید سفرتان به کردستان کمی متفاوت تر باشد می توانید به روستای اورامان تخت هم سری بزنید. در این روستای کوهستانی هتلی سنگی قرار دارد که می توانید در آن اقامت کنید. روستای اورامان تخت معماری زیبا و منحصر به فردی دارد. خانه های پلکانی این روستای کوهستانی به سبک خانه های ماسوله در شیبی تند ساخته شده اند. در این روستا خود را در دل کوه ها احساس خواهید کرد. رودخانه سیروان از دره های عمبق این ناحیه عبور می کند و به خاک عراق می رود. اگر دوست دارید سفرتان به کردستان کمی متفاوت تر باشد می توانید به روستای اورامان تخت هم سری بزنید. در این روستای کوهستانی هتلی سنگی قرار دارد که می توانید در آن اقامت کنید. این روستای زیبا در بهار و تابستان بسیار محسور کننده است و به همین دلیل گردشگران زیادی به انجا می روند اما در فصل زمستان به دلیل سردی بیش از حد و برف گیر بودن کمتر گردشگری به آنجا می رود.

مقبره ای مقدس و تاریخی
اگر به این روستا سفر کردید حتما از مقبره پیر شالیار هم دیدن کنید. پیر شالیار یکی از روحانیون بزرگ این منطقه بوده است که مردم روستا بسیار او احترام بسیار زیادی قابل هستند و هر ساله دوبار مراسم آیینی خاصی در کنار این مقبره مقدس برگزار می کنند، مراسمی که برخی از مورخان قدمت آن را حدود هزار سال می دانند. این مراسم تحت عنوان مراسم پیر شالیار در اردیبهشت ماه و بهمن ماه برگزار می شود. در روزهایی که این مراسم برگزار می شود هر روز بعد از ناهار، مردها در پشت بام های وسیع یکی از منازل به رقص های گروهی عرفانی می پردازند. روز آخر مراسم هم نان و ماست تهیه کرده و به صورت گروهی به سوی آرامگاه پیر شالیار می روند و به محض ورود به محوطه باز آرامگاه کفش هایشان را از پا در آورده و با پای برهنه زمین را می بوسند و به زیارت می پردازند. همچنین دستمال هایی را برای گرفتن حاجت به دیوارها و درخت های محوطه آرامگاه می آویزند و سپس نان و ماست می خورند. آنها معتقدند خوردن نان و ماست در روز آخر مراسم در کنار آرامگاه، تبرک است و باعث درمان بیماری ها می شود. روستای اورامان تخت در ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مریوان و ۱۷۰ کیلومتری مرکز استان(سنندج) قرار دارد. این روستا از طریق شهرهای سنندج، مریوان، سروآباد، نوسود و پاوه به وسیله جاده آسفالت شوسه قابل دسترس است.

گیوه و لباس کردی سوغاتی ببرید
گیوه، فرنجی، نمد، قاشق و چنگال چوبی، شانه، جاجیم، سبد و حتی لباس محلی کردی از جمله سوغاتی هایی هستند که می توانید از این روستا بخرید و برای دوستان و عزیزانتان ببرید. در این روستا یکی دو مغازه وجود دارند که لباس های محلی را با قیمت مناسب و در رنگ های متنوع به مشتریان عرضه می کنند این لباس ها را زنان روستا دوخته اند و نمونه آن را می توانید تن همه مردم روستا مشاهده کنید. حتی می توانید یک دست از این لباس ها را بخرید و در مدت اقامتتان در روستا این لباس را به تن کنید.

طولانی ترین رودخانه کردستان

a079405512274102a

اورامان معروف ترین و توریستی ترین بخش کردستان است و اگر قرار باشد یک سفر کوتاه به این منطقه داشته باشید، باید بگوییم آنچه لذت سفر شما را کامل می کند، سر زدن به رودخانه سیروان است. رودخانه‌ای که در جنوب غربی کردستان جریان دارد و طولانی‌ترین رودخانه این استان به حساب می آید. از زیبایی های اورامان زیاد برایتان گفته ایم؛ اما بگذارید این بار از طراوت رودخانه سیروان بگوییم که می توانید در حاشیه آن چند روزی اقامت کنید و سفر طبیعت گردی متفاوتی را تجربه کنید.سیروان محل تمرین و مسابقات قایقرانان استان است و حتی گاهی به میزبانی مسابقات ملی و بین‌المللی هم انتخاب می شود. با این حساب، اگر اهل قایقرانی باشید می توانید از موج های پرخروش این رودخانه به اندازه کافی لذت ببرید.

سیروان بعد از به هم پیوستن آب‌های بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان مثل قشلاق، گاوه‌ رود و گردلان به وجود می آید و در مسیری طولانی به راه می‌افتد و با مسیر پیچ در پیچ خود، زمین های زیادی را سیرآب می کند. این رود سروآباد و منطقه باستانی اورامان را به دو بخش تقسیم می‌کند و تنها راه ارتباطی مهم بین این دو بخش پل دوآب در حدود ۲۵ کیلومتری شمال غربی پاوه است. در کناره شمالی سیروان مقبره سلطان اسحاق در نزدیکی روستای شیرخان واقع شده است. سیروان بعد از طی مسیری طولانی با رودخانه لیلی تلاقی پیدا کرده و وارد کردستان عراق می‌شود و از آنجا با پیوستن به رودخانه دیاله، وارد رود بزرگ دجله شده و در نهایت به خلیج همیشه آبی فارس می ریزد.شاید برایتان جالب باشد که بدانید، سیروان محل تمرین و مسابقات قایقرانان استان است و حتی گاهی به میزبانی مسابقات ملی و بین‌المللی هم انتخاب می شود. با این حساب، اگر اهل قایقرانی باشید می توانید از موج های پرخروش این رودخانه به اندازه کافی لذت ببرید. اما حواستان باشد که رودخانه سیروان به همین اندازه هم برای شنا خطرناک است. به خصوص برای بچه ها و شناگرهای آماتور. خطر غرق شدن در این رودخانه بسیار زیاد است و بارها پیش آمده که جوانان کرد از اهالی بومی همین منطقه وقتی برای شنا وارد رودخانه شده‌اند، غرق شده اند.اگر قصد سفر به اورامان و سیروان را دارید، بهترین مسیر فاصله بین روستاهای «اسپریز» تا «هجیج» است که به دلیل وجود جاده شنی موازی و در راستای رودخانه، دیدنی‌های بسیار زیادی دارد و مطمئنا می‌تواند نظر و رضایت شما را جلب کند.