ابوذر جمهر یکی از بزرگان منطقه قاینات بود که گاهی او را با بزرگمهر حکیم، وزیر دانای انوشیروان، یکی می‌دانند. برای پی بردن به این ماجرا با ما همراه باشید.

قائن یا قاین یکی از شهرهای استان خراستان جنوبی است که به علت زعفرانش شهرت زیادی دارد. شهر قائن که در گذشته دارای برج و بارو، کهندژ، خندق و ارگ بوده همراه با شهر تون (فردوس امروزی) از شهرهای مهم ایالت قهستان محسوب می‌شده است. با وجود ویژگی‌های آب و هوای کویری این خطه جاذبه‌های فراوانی در گوشه و کنار این دیار به چشم می‌خورد که هر بیننده‌ای را به تعجب وامی‌دارد. تا کنون در این شهر ۱۷۰ اثر باستانی و تاریخی از جمله تپه‌ها و محوطه‌های باستانی، قلعه‌ها، مساجد، مقابر و آرامگاه‌ها، خانه‌های تاریخی، درختان کهنسال، غارها، پناهگاه‌های سنگی و دژهای زیرزمینی شناسایی شده است. در حاشیه‌ی جنوب این شهر و بر دامنه‌ی رشته‌کوه قهستان، مقبره‌ای قرار دارد که متعلق به یکی از عرفای نامدار و شاعران قرن چهارم و پنجم هجری قمری به نام بوذرجمهر قاینی است. بنای مقبره بوذرجمهر که در قرن ۶ و ۷ هجری قمری، به صورت چلیپایی و با معماری زیبایی ساخته شده است، امروزه از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی به شمار می‌‌رود. این بقعه چهار ایوانی است و گنبدی برفراز ایوان‌ها قرار دارد. طاق ایوان‌ها به صورت کلیل اجرا شده اما جرز اصلی طاق‌ها به صورت نیمه بیضی باز کار شده و بعد با استفاده از پوشش کاذب به شکل کلیل درآمده است. برای تزئین داخلی بنا از گچ استفاده شده و نوع کاربندی پیشانی ایوان‌ها به شکل طاق‌نماهای جناقی است. تزئینات گچ‌کاری زیر گنبد نیز یکی از زیباترین بخش‌های این بنا محسوب می‌شود که لچکی‌های ۴ به ۸ آن مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های خفیف و هنرمندانه‌ای دارد. در این مکان اتاق‌های بسیار جالبی دیده می شود که یکی از آن ها گنبد زیبایی دارد که با سنگ کار شده است. مصالح اصلی به کار گرفته در ساخت این مقبره سنگ، گچ و آجر است و در پشت بقعه، صفحه‌ای ایجاد شده که بناهای جنبی مقبره روی آن ساخته شده‌اند. همچنین در کنار این مقبره درخت کهنسال بنه‌ای دیده می‌شود که حداقل ۷۰۰ سال از عمر آن می‌گذرد. منطقه گردشگری بوذرجمهر حدود ۵۰۹ هکتار وسعت دارد که از سمت شرق و جنوب شرق به ارتفاعات کوه ابوذر و قلعه کوه از جنوب تا انتهای پارک جنگلی قهستان در ضلع شرق جاده قاین- بیرجند کشیده شده است. این بنا به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی قاين، با شماره ۲۷۵۹ در فهرست آثار می کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.

بوذرجمهر که بود؟ قسیم بن ابراهیم بن منصور معروف بزرگمهر قائنی (معرب: بوذرجمهر یا ابوذرجمهر) سیاستمدار ادیب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می کرده است. وی به زبان فارسی و عربی سخن می‌گفته و از وی اشعار و قصیده‌هایی به جای مانده که قصیده بهاریه او از شهرت خاصی بر خوردار است. بوذرجمهر بعد از مرگ سلطان محمود تا زمان فروپاشی حکومت غزنویان در دربار سلطان مسعود غزنوی به سر برد و در اواخر حکومت غزنویان از غزنه که پایتخت بود به قاین آمد و پس از مدتی در گذشت. رضاقلی خان هدایت، مورخ دوران آل ناصری، درباره بوذرجمهر نوشته است: «وی از امرای سلطان محمود غزنوی (۳۸۷-۴۲۱) بوده، به تازی و فارسی اشعار دلکش مشتمل بر مضامین خویش می‌داشته» نوادگان بزرگمهر ، خانواده «نوری ابوذری» هستند که اکثرا ساکن همین شهر هستند. پسوند خانوادگی «ابوذری» متعلق به این خانواده و برگرفته از نام بوذرجمهر است.