تهران
برج طغرل ری
برج طغرل با مساحتی بالغ بر ۴۸ مترمربع و ارتفاعی در حدود ۲۰ متر و با اسکلتی خشتی و آجری به صورت استوانه ای افراشته، خودنمایی می کند که نمای داخلی آن به صورت استوانه است. برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری در استان تهران قرار دارد. این برج از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان است. درب ها و قوس های رازی که فشار فوق العاده ای را تحمل می کند و توخالی بودن دیوارهای فوقانی به استحکام بنا کمک کرده و جنس خشت به کار رفته در برج که از زاج و خاک و سفیده تخم مرغ است بر استحکام آن می افزاید. از ویژگی های جالب و منحصر به فرد این برج، کاربرد آن به عنوان یک ساعت آفتابی عظیم است. از جمله کاربردهای این برج استفاده در شب های تار با استفاده از روشن کردن آتش بر باروی بلند آن برای راهنمای مسافران جاده ابریشم که از جانب خراسان به جانب ری می آمدند بوده و در روز احتیاجات گاهشماری مردم را مرتفع کرده است. این برج شبیه عقربه های ساعت بوده و می توان از روی تابش آفتاب روی کنگره های آن زمان را تشخیص داد. بدین صورت که شیارهای دور تا دور برج به گونه ای طراحی شده که با طلوع آفتاب در سمت شرق بنا، کم کم یکی از کنگره ها روشن می شود و آفتاب به درون آن می تابد. با گذشت نیم ساعت از طلوع خورشید، نصف کنگره روشن می شود و با گذشت یک ساعت از طلوع خورشید، یک کنگره به طور کامل روشن می شود. به همین ترتیب با گذشت دو ساعت دو کنگره و با گذشت سه ساعت سه کنگره روشن می شود، تا اینکه لحظه ای فرا می رسد که خورشید روی نصف النهار منطقه و در بیشترین ارتفاع خود از افق قرار می گیرد. در این هنگام خورشید دقیقا بالای سردر جنوبی برج قرار می گیرد. زیرا درب های برج کاملا شمالی- جنوبی بوده و روی نصف النهار واقع است. اختلافات فراوانی میان کارشناسان و مورخان درباره شخصیت مدفون در این بنا وجود دارد. عده ای دیگر از نویسندگان این مکان را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شادالملک در قرن پانزدهم می دانند. گروهی این بنا را منتسب به فخرالدوله می دانند.استاد سید محمدطباطبایی نیز این بنا را متعلق به ابراهیم الخواص می داند. پیکر این استاد گرانقدر پس از مرگ در سال ۱۳۷۱ در جوار برج مذکور به خاک سپرده شد.
پل طبیعت دومین طرح برتر جهان
پل طبیعت، تندیس سیمین و دومین طرح برتر جهان در سال ۲۰۱۵ را از انجمن بین المللی مدیریت پروژه توسط گروه تخصصی شهید رجایی به نام خود ثبت کرد و با این کار توانست برگی دیگر به افتخارات قرارگاه خاتم الانبیاء به عنوان مجری پروژه اضافه کند. گروه تخصصی شهید رجایی که از زیرمجموعه های قرارگاه خاتم الانبیاء محسوب می شود به عنوان مجری ساخت پل طبیعت توانست تندیس سیمین و دومین پروژه برتر جهان در سال ۲۰۱۵ از انجمن بین المللی مدیریت پروژه با ساخت پل طبیعت به نام خود ثبت کند. معاون هماهنگ کننده گروه تخصصی شهید رجایی گفت: این پروژه ۳۶ ماه به طول انجامید و اگر فرآیند طراحی آن زودتر انجام می شد قطعاً می توانستیم این پروژه را در طول دو سال به سرانجام برسانیم. وی خاطر نشان کرد: اوایل تیر ماه سال جاری ۵ نفر از کارشناسان و ارزیابان انجمن بین المللی که ملیت های لهستانی، کانادایی، نپالی، ترکیه ای و فرانسوی داشتند برای بررسی پروژه پل طبیعت در گروه تخصصی شهید رجایی حضور پیدا نموده و از زوایای مختلف این پروژه را مورد ارزیابی و بررسی کامل و جامع قرار دادند. معاون هماهنگ کننده گروه تخصصی شهید رجایی خاطر نشان کرد: بر اساس مدل PEM پروژه پل طبیعت مورد ارزیابی قرار گرفت و معیارهای ۹گانه ای که ارزیابان برای این پروژه در نظر داشتند از جمله اهداف، رهبری، رضایت ذینعفان، رضایت کارکنان و نتایج حاصله و میزان رعایت استانداردهای خاص پروژه ها از جمله PMBOK و… مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن همراه با مشاهدات میدانی و مصاحبه ها به هیات داوران ارسال گردید.
وی درباره ایمنی پل طبیعت نیز یادآور شد: جوشکاران ما جوشکاران صنایع نفت بودند که در بالاترین رتبه جوشکاری فعالیت می کردند و کل پروژه تست جوش شده است. این پروژه بر اساس محاسبات صورت گرفته در برابر زلزله ای به قدرت بالای ۷٫۵ ریشتر مقاومت دارد. وی خاطر نشان کرد: پروژه ها در سه سطح پروژه های خیلی بزرگ، پروژه های بزرگ و پروژه های متوسط تقسیم بندی شده بود که پل طبیعت در میان پروژه های بزرگ بود. معاون هماهنگ کننده گروه تخصصی شهید رجایی گفت: در مقیاس پروژه های خیلی بزرگ از کشورهای کره جنوبی، روسیه، مکزیک، مالزی و بلژیک و همینطور در مقیاس پروژه های بزرگ و متوسط نیز از ایران (پل طبیعت)، چین، آلمان، برزیل، رومانی و ایتالیا به مرحله فینال راه پیدا کردند که گروه تخصصی شهید رجایی از ایران در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵ موفق به کسب مقام دوم برای پروژه پل طبیعت (دومین پروژه برتر جهان در سال ۲۰۱۵) شد. وی گفت: همزمان این گروه تخصصی در دریافت جایزه ملی نیز شرکت کرده است که ۲۶ مرداد سال جاری ارزیابی های ملی توسط انجمن مدیریت پروژه ایران انجام شد که اوایل آذر نیز نتایج آن مشخص و اعلام خواهد شد.
نحوه ساخت پل ۲ هزار تنی طبیعت : مدیر پروژه پل طبیعت درباره مراحل ساخت این پل اظهار داشت: از سال ۸۷-۸۶ اجرای پروژه پل طبیعت توسط اراضی عباس آباد مطرح شد با توجه به اینکه اراضی عباس آباد به عنوان یک منطقه گردشگری است این پروژه برای اتصال دو پارک طالقانی و آب و آتش آغاز شده بود و به همین دلیل نیز شرکت نوسازی عباس آباد از گروه شهید رجایی درخواست کرد که این پروژه را اجرایی کند. مدیر پروژه پل طبیعت افزود: پل طبیعت پروژه خاصی بود به همین دلیل برای ساخت آن با مشکلات عدیده ای مواجه بودیم که از جمله آن اتوبان شهید مدرس در زیر این پل وجود داشت که امکان بسته شدن آن حتی به مدت ۱۰ دقیقه نبود.وی خاطر نشان کرد: از آنجائیکه اراضی سرسبز عباس آباد را اتوبان شهید مدرس غرب به شرق و اتوبان همت جنوب به شمال تقسیم کرده بود، با اجرای این پل (طبیعت) غرب به شرق اراضی عباس آباد به یکدیگر متصل شد و راه اتصال دو پارک طالقانی و آب و آتش به یکدیگر هموار شد. وی درباره طراحی پل طبیعت نیز اظهار داشت: اراضی عباس آباد طراحی این پل را به مسابقه گذاشت که نهایتا سه شرکت رتبه اول تا سوم را آوردند و در مجموع یک شرکت برنده طراحی این پل شد و تفاهم نامه ای مابین گروه تخصصی شهید رجایی و اراضی عباس آباد برای ساخت این پل منعقد گردید. وی درباره مشخصات پل طبیعت یادآور شد: طول این پل ۲۸۰ متر و بین ۱۰ تا ۶۰ متر عرض در سه طبقه است که دو طبقه آن تقریبا کامل است و در طبقه سوم دو ایستگاه وجود دارد که ۷۰۰ متر مربع سطح آن است.
مدیر پروژه پل طبیعت یادآور شد: در مجموع ۷ هزار متر مربع سطح این پل است که از این مقدار ۶۰۰ مترمربع فضای سبز دارد. سازه پل، لوله ای است که تماماً جوشکاری شده است و ۱۴ هزار قطعه لوله توسط جوشکاران حرفه ای به یکدیگر متصل شده اند. وی افزود: تمامی قطعات پل با یکدیگر تفاوت دارد و ۲ هزار تن وزن پل است. ارتفاع پل از کف اتوبان نیز ۳۸ متر است و عرض پل نیز از ۱۰ متر تا ۶۰ متر متغیر است و تعداد رمپ نیز ایجاد شده که تردد برای افراد راحت تر باشد. مدیر پروژه پل طبیعت افزود: دو رستوران در طبقه اول این پل وجود دارد که هزار متر مربع سطح رستوران های آن است. وی خاطر نشان کرد: قرارداد پل طبیعت اواخر سال ۸۸ منعقد و از سال ۸۹ مراحل ساخت آن انجام شد و ۳۶ ماه به طول انجامید که اگر نقشه های طراحی آن به موقع ارسال می شد می توانستیم زودتر این پل را تکمیل و به بهره برداری برسانیم. وی به سختی ها و مشکلات ساخت پل طبیعت نیز اشاره کرد و گفت: ساخت این سازه فلزی به دلیل وجود اتوبان در زیر پل کار سختی بود و پلیس راه به هیچ وجه اجازه بسته شدن اتوبان را نمی داد و ما مجبور بودیم که جرثقیل فوق سنگینی را برای ساخت پل و اتصال قطعات بیاوریم که ۱۲۰۰ تن ظرفیت باربری این جرثقیل بود و تنها یک جرثقیل فوق سنگین در کشور وجود دارد که آن نیز در جنوب کشور است ولی با بررسی های صورت گرفته مشخص شد با توجه به قناتی که در زیر پل وجود دارد و خاک رُس امکان حضور جرثقیل در این محدوده را نداشتیم.
مدیر پروژه پل طبیعت افزود: بنابر این گروه شهید رجایی با توجه به سابقه پل سازی که داشت تصمیم گرفت در ارتفاع ۲۵ متر از سطح اتوبان میز کاری به وسعت ۱۰ متر و به طول ۳۰۰ متر با تحمل باری به وزن ۱۰ تن ایجاد کند و ستون هایی برای عرشه پل زده شد که ۱۳۰۰ تن وزن آن بود. وی اظهار داشت: با توجه به روش ساخت پل طبیعت به صورت پلت فرم این پل به صورت بافتنی به یکدیگر بافته شد و این اقدامات ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین انجام شد که ۳ تاورکرین برای این کار در نظر گرفته شده بود که با این روش توانستیم مشکلات را برطرف کنیم. مدیر پروژه پل طبیعت یادآور شد: ایجاد پلت فرم برای اولین بار بود که اجرایی شد و با توجه به اینکه امکان ریزش مصالح به سطح اتوبان نیز وجود داشت تصمیم گرفتیم تونل های حفاظتی نصب کنیم که در قبال افتادن قطعات خسارتی وارد نشود. البته ناگفته نماند که خوشبختانه این پروژه بدون هیچ حادثه ای به اتمام رسید. وی خاطر نشان کرد: سطح پل از چوب ساخته شده است که با زیرسازی خاصی این چوب ها در سطح پل جا گرفته اند. این چوب ها از کشور مالزی وارد شده و ۷۶۰۰ متر مربع زیرسازی این پل با چوب بوده است.
فعالیت ۱۵۰۰ نفر در ساخت پل طبیعت : مدیر پروژه پل طبیعت خاطر نشان کرد: در طول ساخت این پل حدود ۱۵۰۰ نفر فعالیت داشتند و تماماً به دست متخصصان ایرانی و پیمانکاران دست دوم گروه ساخته شده است. وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با حضور ۵ نفر از کارشناسان از کشورهای مختلف به ایران و بازدید از این پل چه نظری داشتند، گفت: اجرای پروژه پل طبیعت در ایران برای انها جذاب بود چرا که این پروژه ایده و جذبه ای محیط زیستی دارد. مدیر پروژه پل طبیعت گفت: ما در ساخت این پل محیط زیست را حفظ کردیم و اجازه ندادیم که درختی قطع شود و البته از لحاظ مهندسی پروژه (پل طبیعت) به اعتبار رعایت الزامات محیط زیست بسیار سخت بود.
مقاومت پل طبیعت در برابر زلزله ۷٫۵ ریشتری : وی درباره ایمنی پل طبیعت نیز یادآور شد: جوشکاران ما جوشکاران صنایع نفت بودند که در بالاترین رتبه جوشکاری فعالیت می کردند و کل پروژه تست جوش شده است. این پروژه بر اساس محاسبات صورت گرفته در برابر زلزله ای به قدرت بالای ۷٫۵ ریشتر مقاومت دارد. پروژه پل طبیعت در حال حاضر تبدیل به یک نماد ملی در پایتخت شده است و روزانه تعداد کثیری از شهروندان و گردشگران از این پل که الگو گرفته از طبیعت است بازدید می کنند.
مسجد و مدرسه سپهسالار
مسجد و مدرسه سپهسالار نخستین و بزرگترین مسجد و مدرسه عالی در تهران و پس از مدرسه چهارباغ اصفهان، بزرگترین و باشکوهترین بنای مذهبی در ایران است. این مجموعه در مجاورت مجلس شورای ملی و در جنوب شرقی میدان بهارستان شهر تهران قرار دارد. ساخت این مجموعه در سال ۱۲۵۸ خورشیدی توسط میرزا حسینخان سپهسالار قزوینی؛ صدراعظم دوره ناصرالدین آغاز شد. حسینخان سپهسالار در سال ۱۲۶۰ در مشهد وفات یافت از این رو برادرش؛ یحییخان مشیرالدوله، در تکمیل و اتمام آن همت گماشت. پس از درگذشت یحییخان نیز مراحل تکمیل و تزئینات بنا به تدریج توسط نایبالتولیههای وقت انجام یافت. طراحی مسجد را مهندس مهدیخان ممتحنالدوله شقاقی انجام داد و معمار آن استاد حسن معمار قمی بود. معماری این مسجد از نزدیکترین تلفیقها میان معماری ایرانی و معماری مساجد استانبول است. مسجد سپهسالار با برخورداری از ۱۰ مناره (بیش از اندازه متداول) و گنبد دوگوش خوابیده، نشان از سبک معماری مساجد ترکیه دارد. ساختمان مسجد دو طبقه بوده و در هر طبقه حجرههایی جهت سکونت طلّاب ساخته شده که مجموع آن به ۶۰ حجره میرسد. در چهار طرف اضلاع ساختمان، چهار ایوان قرار دارد که ایوان بزرگ اصلی در طرف جنوب واقع شده و منتهی به مقصوره و گنبدی عظیم میشود. ابعاد صحن مسجد ۶۱×۶۲ متر است.
از ویژگیهای مهم فضای مسجد سپهسالار، که در واقع یکی از برجستهترین ابداعات معماری قاجاری نیز به شمار میرود، وجود مهتابیها و بهارخوابهای وسیع در طبقه فوقانی است. وجه دیگری که به این مجموعه اهمیتی دو چندان میبخشد، کتابخانه مسجد است که در سال ۱۲۵۹، سپهسالار با خرید کتابخانه ۴۰۰۰ نسخهای اعتضادالسلطنه، آن را پایهگذاری کرد. در حال حاضر گنجینهای با بیش از ۴۲۰۰ کتاب خطی و نزدیک به ۱۰ هزار کتاب چاپ سنگی در این کتابخانه موجود است. مسجد سپهسالار دارای ۳ ورودی در بخش شمالی بوده که به علت احداث کتابخانه ملی توسط مهندس سیحون در سال ۱۳۴۲ مسدود و ارتباط این قسمت از بنا با باغ بهارستان قطع شد. در دورههای مختلف در این مسجد تغییراتی صورت گرفت؛ در سال ۱۳۲۰ در محل گلخانه قدیمی، تالاری ساخته شد که امروزه مجموعه دارالقرآن است. در سال ۱۳۴۲ استاد لرزاده تغییراتی در شبستان زمستانی مسجد ایجاد کرد و در سال ۱۳۷۵، مهندس سعیدی گنبد اصلی را مرمت نمود. بعد از انقلاب اسلامی مسجد و مدرسه سپهسالار به مدرسه عالی شهید مطهری تغییر نام یافت.
کاخ گلستان تهران
کاخ «گلستان» قدیمی ترین کاخ – موزه تهران است که در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در کامبوج در فهرست میراث جهانی این سازمان به ثبت رسید و به این ترتیب عنوان نخستین اثر تاریخی پایتخت ایران را به خود گرفت که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است. اگر بخواهید از این کاخ زیبا دیدن کنید می توانید با مترو خود را به میدان ۱۵ خرداد یا میدان ارگ برسانید. هیچ راه دیگری هم ندارید مگر اینکه با خودرو یا اتوبوس به میدانه امام خمینی (توپخانه) بروید و از آنجا تا کاخ پیاده گز کنید. چون خیابان های اطراف کاخ گلستان، همگی پیاده راه شده اند. راه دیگر استفاده از ترامواهایی است که در ابتدای خیابان باب همایون قرار دارد.
شاید جالب باشد اگر بدانید که نخستین سنگ بنای این کاخ که در بخش قدیمی تهران واقع شده، در دوران صفویه گذاشته شد و بخش های اصلی آن در درون حصار قدیمی تهران احداث شد. این کاخ حدود ۳۰۰ سال پیش توسعه یافت و به عنوان کاخ محل زندگی خانواده پادشاهان قاجار مورد استفاده قرار گرفت و اتفاقات مهمی از تاریخ معاصر ایران در آن به وقوع پیوسته است. این کاخ شامل هشت ساختمان اصلی است و دارای باغ بسیار زیبایی نیز هست که در حال حاضر از کل مجموعه به عنوان یک موزه استفاده می شود. باغ کاخ گلستان به سبک تلفیقی باغ های ایرانی و اروپایی ساخته شده است.