دیدنی
گنبدهای شه میر
گنبدهای شه میر در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب نیشابور بر کنار راه این شهر به کاشمر در میان قبرستان قدیمی قرار دارند که دو بنای آجری به فاصله کمی از یکدیگر با ساختار و اندازه متفاوت هستند که به مهروا، مهرآباد و شادمهر معروفند. گنبدهای آجری مهرآباد که «مهراوا»، «شه میر» و «شادمهر» نیز نامیده میشوند، از مهمترین بناهای تاریخی و مکان های دیدنی نیشابور در دهستان ریوند هستند. گنبد بزرگ، دارای پلان بیرونی هشتضلعی و درونی چهارضلعی است. در کف بنا سردابه یا راهرویی زیرزمینی قرار دارد که حالت چلیپایی شکل داشته و به نظر میرسد آرامگاه شخصی که این بنا به خاطر او ساخته شده در این محل باشد. این بنا که قدمت آن به دوره سلجوقی میرسد، در نوع خود یکی از شاهکارهای معماری به شمار میآید. گنبد کوچک، در حدود پانزده متری شمال گنبد بزرگ قرار دارد، پلان بیرونی و درونی آن، شبیه بنای گنبد بزرگ است. این بنا، چهارطاقیای است که ورودیهای آن کمعرض و رفیع هستنند. قدمت این بنا به دوره ایلخانی میرسد. با توجه به اطلاعات موجود، هنوز ابهاماتی در مورد گذشته پر فراز و نشیب محوطه تاریخی مهراوا وجود دارد و به عقیده برخی تاریخنگاران، وجود کلمه مهر در نامهای محوطه، از ارتباط تاریخی آن با آئینهای مهرپرستی ایران پیش از اسلام نشان میدهد که با وجود آتشکده آذربرزینمهر در ریوند نیشابور و رواج آئین زرتشت در زمان حکومت ساسانیان و پیش از آن، ارتباط دارد.
آبشار سرخه کمر گلستان
آبشارهای سرخه کمر در موقعیت جغرافیایی N370038 E101413 در استان گلستان واقع است. مجموعه آبشارهای سرخه کمر واقع در سه کیلومتری جنوب شرق شهر رامیان واقع و ارتفاع بلندترین آبشار آن ۲۸ متر است. از این مجموعه آبشار میتوان به آبشار نعیم آباد با ۲۸ متر ارتفاع اشاره کرد که برای فرود های فنی مورد استفاده ورزشکاران قرار میگیرد. محیط آبشارها در دل جنگلهای انبوه شرق رامیان قرار دارد و طبیعت بسیار زیبایی را رقم زده است. سرخه کمر نام اولین آبشار از مجموعه آبشارهایی به همین نام است . بیش از ۸ آبشار در مسیر سرخه کمر وجود دارد که ارتفاع اولین آبشار حدود ۲۳ متر می باشد. به فاصله ی کمتر از نیم ساعت ۳ آبشار دیگر نیز دیده می شود .
از جاذبههای گردشگری شهرستان رامیان میتوان به قله ۲۴۰۰ متری قلعه میران، استخر طبیعی گل رامیان با عمق نزدیک به ۸۰ متر، مجموعه ابشارهای سرخه کمر به تعداد ۸ ابشار، مجموعه ابشارهای جوزک، مجموعه ابشارهای سید کلاته به تعداد ۸ ابشار، مجموعه ابشارهای چفت که تعداد انها به ۱۲ ابشار میرسد که کوتاهترین ان ۸ و بلندترین ان ۳۲ متر ارتفاع دارد،، مجموعه ابشارهای پشمکی، چشمه نیلبرگ، چشمه سید کلاته، انجیر چشمه، منطقه کوهستانی و برف گیر النگ، چشمه پیر کرم، دهکده توریستی پاقلعه، جنگل دره ملا و باغ تاشته، پارک جنگلی زیبای دلند، ذخیره گاه بینالمللی سرو زربین، جنگل پنهان خانه، گرم چشمه، دیو چشمه، روستای تاریخی کشکک، تپه تاریخی نقاره خانه، بقعه متبرکه امامزاده بی بی حلیمه خاتون الهادی و همچنین موزه مردمشناسی شهر رامیان اشاره کرد.
قبرستان هفتاد ملا سیستان
قبرستان تاریخی هفتاد ملا از جاهای دیدنی میرجاوه است. این قبرستان به دلیل مقبرههای خاص و معماری جالبش مورد توجه قرار دارد. میرجاوه یکی از شهرهای کوچک استان سیستان و بلوچستان در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر زاهدان واقع است. این شهر تنها مرز قانونی در جنوب شرق کشور است که رفتوآمد سیاحان خارجی و داخلی از این معبر صورت میگیرد و از طریق راهآهن، ایران را به شبه قاره هند متصل میکند و یکی از قدیمیترین گمرکات کشور محسوب میشود که قدمت آن بیش از صد سال است. قبرستان هفتاد ملا در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زاهدان، بخش میرجاوه، دهستان تمین، در ۱۵۰ متری جنوب روستای ««روپس»» بالا واقع شده است. این قبرستان ۸۰۰ ساله متعلق به دوره اسلامی است و از جاذبههای توریستی شهرستان میرجاوه به شمار میرود. این قبرستان تاریخی در دل کوهی کم ارتفاع از جنس ماسه سنگ در ناحیهای کوهستانی در حوزه طبیعی کوهستانی دامنههای شمالی تفتان واقع شده و دارای آب هوایی معتدل است. محدوده اثر را کوههای متعددی در برگرفتهاند، بستر رودخانه «روپس» در ۲۰ متری شمال این اثر واقع شده و باغات میوه از جمله گردو در حاشیه این رودخانه ایجاد شدهاند، پوشش گیاهی منطقه علاوه بر باغات میوه محدود است به بوتههای خودرو و درختچههای جنگلی. بازدیدکنندگان زیادی از مکانهای مختلف استان و کشور از این قبرستان بازدید میکنند.
قبرستان هفتاد ملا مانند سایر آثار باستانی موجود در روستای تمین، در دل صخرهها به وجود آمده و مردم باستان حفرهای بزرگ را در دل یک صخره ایجاد کردهاند و برای ساخت قبور از سبک معماری مقبره کورش الهام گرفتهاند. مساحت قبرستان بیش از ۵۰۰ مترمربع است و به شکل کمانی در بخش شرقی روستای «روپس» در سینه کوه واقع شده است. قبرها همیشه در سایه قرار دارند و به همین علت از گزند باد و باران در امان ماندهاند. ۱۰۰ سال پیش، دو ستون سنگی بزرگ نیز در مقابل این حفره بوده که در حال حاضر، تخریب شده است. قبور این قبرستان به شکل مستطیل بوده و دو طرف آن به وسیله خشت خام بالا آورده شده و اجساد را داخل آن قرار میدادند. این قبور را به صورت مسطح ساختهاند. بر روی هر کدام از قبور هشت سوراخ تعبیه شده که هوا از داخل آنها عبور میکند. روی دیوارهای قبور قبرستان، از رنگ قرمز استفاده شده که نوعی خاک در این منطقه است. اقوام مردگان به وسیله این خاک تزییناتی را روی قبور به وجود آوردهاند. در مورد وجود این مقبره و محل به خاطر اینکه تاریخ واقعی و رمز و رازهای آن هنوز مشخص نشده، مردم افسانههای مختلفی را بیان میکنند. دو روایت در مورد قبرستان هفتاد ملا وجود دارد، اول اینکه پس از ورود اسلام به این منطقه موبدان زرتشتی به این مکان پناه بردند و در همان مکان پس از مرگ دفن شدند که با توجه به معماری قبرها قابل قبول است و روایت دوم اینکه این منطقه در مسیر رودخانه قرار داشته و مردم برای در امان ماندن مردگان خود از سیلابها، آنها را در ارتفاعات بلند دفن میکردند که موقعیت جغرافیایی منطقه بیانگر این موضوع نیز هست. این قبرستان در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه سلاسل شوشتر
قلعه سلاسل در شمال غرب شهر شوشتر و در استان خوزستان قرار داشته و کشیدگی آن از غرب به شرق است. شکل ظاهری آن به صورت بیضی نامنظم است که از شمال و غرب به وسیله رود کارون (شاخه شطیط) و از جنوب و شرق به وسیله خندقی در گذشته احاطه شده است. وسعت کنونی قلعه سلاسل در حدود ۵/۳ هکتار است. قلعه سلاسل در مرتفعترین بخش شهر و بر روی بستری صخرهای واقع شده است. این قلعه در گذشته بنا بر روایات مورخین و کتب تاریخی مشتمل بر عناصر و اجزایی بوده است که در حال حاضر بقایایی از آنها برجاست. موزه سنگ و مردمشناسی شوشتر نیز در این مکان برپا شده است و شامل کتیبهها، سنگنبشتهها، سنگهای قبور و اشیای مردمشناسی میشود. قلعه سلاسل که از قلعههای زیبای و جاهای دیدنی شوشتر است، در کنار رودخانه شطیط و در استان خوزستان قرار دارد. طبق نوشتههای تاریخی، قدمت آن به دوره هخامنشیان میرسد. برخی نیز قلعه سلاسل را قلعهای ساسانی میدانند. این قلعه دژی است که محوطه مربوط به آن وسعت بسیار زیادی داشته است. قلعه بزرگ سلاسل چندین حیاط متعدد دارد و در گذشته دارای قسمتهای مختلفی بوده است. قلعه سلاسل از سربازخانه، طویله، حمام، شبستان، برج، باغچه، قورخانه، نقارهخانه، حرمخانه و آشپزخانه تشکیل شده بود. همچنین این قلعه دارای ۵ شودان بزرگ بوده است که هر یک با شودانهای درون بافت شهر در ارتباط بود. این شودانها در گرمای ۵۰ درجه خوزستان محیطی خنک در حدود ۱۵ درجه برای افراد ایجاد میکرد. عملکرد قلعه علاوه بر جنبه استراتژیکی و نظامی و مرکز حکومتی، احتمالاً محلی برای نظارت بر تقسیم آب و مرکز مدیریت آب منطقه بوده است. قلعه سلاسل شوشتر در تاریخ پنجم تیرماه ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
قلعه سلاسل، دارای استحکامات عالی و کوشکهای باشکوه بوده است که به وسیله طلا، مینا و لاجورد منقش شده بود. بنا به گفته مورخین سلطان زینالدین، توسط منصور آلمظفر، درون این قلعه زندانی بوده است. امیر تیمور گورکانی در یورش به خوزستان این قلعه را تصرف کرده و اسرای لرستان و مشعشعیان خوزستان با اتکا به این قلعه، بارها بر علیه حکومت صفوی دست به قیام زدند. قلعه سلاسل تا زمان حکومت نادرشاه محل حکام محلی بود. هر یک از مستوفیان در قلعه عمارت مخصوص به خود داشتند تا اینکه بعد از نادر قلعه متروک شد و حاکم ولایت در قلعه مستقر نمیشد. در زمان ناصرالدین شاه قلعه دوباره مرمت و مسکونی شد تا اینکه در سال ۱۳۴۱ هـ .ق رئیس اداره دارایی وقت برای ساخت اداره دارایی کلیه ساختمان آنرا خراب و مصالح قلعه را برای بکار بردن در اداره دارایی مورد استفاده قرار داد. در حال حاضر، عمارتهای قلعه سلاسل تخریب شدهاند و بهجز اتاقهای زیرزمینی آن، شودانها و تونلهای داریون، چیزی از آن باقی نمانده است. از منابع تاریخی چنین بر میآید که این اثر ارزشمند از زمان هخامنشیان در این منطقه وجود داشته و تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده است. قلعه سلاسل بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته است، مرکز کنترل نهر داریون و محل استقرار والی خوزستان نیز بوده است. با وجود تخریب بخش عمدهای از این قلعه، بخشهای باقیمانده آن برای بسیاری از گردشگران، دیدنی است. معماری یکی از شودانهای قلعه را میتوانید در تصویر زیر ببینید. قلعه سلاسل را میتوان جزو قلاع چند وجهی به حساب آورد. قلعه ۲ در بزرگ دارد. دروازه جنوب شرقی قلعه (کوچه پمپ بنزین)، این دروازه خصوصی بوده و سران نظامی ازآن رفت و آمد می کردهاند. بنا به گفته سیاحان دوره قاجار، دری از جنس چوب در این محل نصب بوده است. دروازه جنوبی کنار مسجد شاه صفی قرار داشت که ظاهراً افراد عادی از این دروازه رفت و آمد داشتهاند. در سمت شمال و شمال شرقی آن یک خندق و در جنوب آن نهر داریون واقع شده بود. برجهای قلعه به صورت مدور بوده و در دورههای اخیر، تاسیساتی از قبیل نانوایی، اصطبل، حمام، سربازخانه، اسلحهخانه(قورخانه)، آشپزخانه و حیاطهای مختلف بوده است.
شهر باستانی ماداکتو ایلام
دره شهر یکی از شهرهای کوهپایهای استان ایلام در غرب ایران است. از دوره مس سنگی تمدن در این شهر وجود داشته است. دره شهر در طول تاریخ صحنه نبرد و کشمشهای بسیاری بوده و آبادانی و ویرانیهای بسیاری را به خود دیده است. بزرگترین شهر تاریخی غرب ایران در دره شهر قرار دارد. همچنین به دلیل فراوانی و تنوع قلعههای تاریخی دره شهر به شهر قلعههای ایران شهرت یافته است. از لحاظ زمینشناسی نیز بزرگترین ژئوپارک جهان در این منطقه قرار دارد. در استان ایلام بیشترین آثار تاریخی مربوط به دوران ساسانی است و دره شهر قطب تاریخی استان ایلام محسوب میشود. اهمیت تاریخی دره شهر به حدی است که مورخان آن را به نام اولین شهر تاریخی دوره ساسانی نامیدهاند. دره شهر اولین شهر عیلامی بوده است. عیلام یا به صورت جدیدتر ایلام نام یک تمدن در منطقه بزرگی در جنوب غربی فلات ایران بوده است که در پایان هزاره سوم قبل از میلاد میزیستند. دره شهر محل شهر باستانی ماداکتو پایتخت عیلامیان بوده است. عیلامیان که در دوره عهد باستان فرمانروای کوههای لرستان بودند؛ دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطی منطقه و مرز شمالی را تصرف کردند و بناهای مستحکمی تاسیس کردند که ماداکتو پایتخت دوم آنان از آن جمله است. پس از حمله آشور این منطقه رو به ویرانی رفت و در زمان هخامنشیان از دوران اوج و رونق آن کاسته شد و اهمیت گذشته را نداشت. زمان اشکانیان دوره تجدید حیات این شهر و زمان ساسانیان دوران آبادانی و رونق آن بوده است.
در حقیقت نام پیشین دره شهر، سمیره و نام پیشین سمیره، ماداکتو بوده است. پس از ویرانی ماداکتو و افول آن در زمان هخامنشیان، این شهر با نام سمیره در دوران ساسانیان مجدد به اوج و شکوفایی رسید. سیمره شهری باستانی در حاشیه شرقی شهرستان کنونی درهشهر، غرب رودخانه سراب و در دامنه کبیرکوه واقع شده است. این شهر باستانی بزرگترین محوطه تاریخی استان ایلام و از جمله جاهای دیدنی دره شهر است. قدمت این شهر باستانی حدودا به ۱۴۰۰ سال پیش به اوایل قرون اسلامی و اواخر دوران ساسانی بازمیگردد و مرکز ایالت مهرجانقذق یا مهرجانکدک بوده است و به عبارتی پایتخت تابستانی حکومت آن دوران محسوب میشده است. مساحت این شهر باستانی بالغ بر ۲۰۰ هکتار است. این شهر با نامهای متعددی چون ماداکتو، مهرجانکده، مهرجانقذق و مهرگانکده شناخته میشود. در ویرانههای به جای مانده از این شهر در زمان ساسانیان، آثار شهرسازی که در آن دوره معمول بوده است به چشم میخورد. برخی بر این باورند که سمیره (ماداکتو) را خسرو پرویز پادشاه ساسانی ساخته است. گفته میشود اسکندر مقدونی هنگامی که از شوش حرکت کرده است از سمیره نیز گذر کرده است. احتمال داده میشود که این شهر باستانی در هنگام آبادانی بالغ بر ۵۰۰۰ خانه داشته است. خانه اربابی، بنای مسجد، اماکن حاشیه سیلبند و اماکن مسکونی حاشیه نشین شهر مکانهای کاوش شده در ۹ فصل کاوش در این محوطه تاریخی است. همچنین این شهر باستانی دارای برجهای نگهبانی، خیابان، سیستم آبکشی و دفع فاضلاب بوده است. در این شهر گچبریهای منحصر به فردی به دست آمده است که در نوع خود بینظیر هستند. در اکتشافات باستان شناسی این منطقه سکههایی نیز یافت شده است که آنها را متعلق به خسرو سوم و جانشینان او میدانند. شهر باستانی سیمره از اولین آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران است که در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ به شماره ۶ به ثبت ملی رسیده است. احتمال داده میشود این شهر به دلیل وقوع زلزلهای مهیب در سال ۳۲۵ هجری شمسی ویران و خالی از سکنه شده است. البته بقایای این شهر هنوز پابرجا است. دره سیمره (دره شهر) از دیرباز به لحاظ ویژگیهای طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و موقعیت خاص خود همواره مورد توجه گروههای انسانی بوده است. در حال حاضر نیز دره شهر دارای استعداد کشاورزی فراوان، منابع آب، مراتع سبز و جنگلهای انبوه است و یکی از شهرهای باستانی و مهم استان ایلام محسوب میشود.