دیدنی
غار کتله خور
غار کتله خور در پنج کیلومتری بخش گرماب از توابع شهرستان خدابنده واقع شده و بر اساس اظهار نظرهای مختلف این غار از لحاظ وسعت دومین غار جهان و از لحاظ زیبایی اولین غار جهان شناخته می شود و گنجینه ای ناشناخته در صنعت گردشگری ایران است. کتله خور بر اساس بررسی های انجام گرفته معانی مختلفی مثل تپه خورشید، روستای بدون خورشید و غیره دارد که مناسبترین معنی بدست آمده یک کاربرد ترکی بوده که کتله به معنی پستی و بلندی و ناهمواری های داخل غار و خور به معنی راحتی و آسانی است که به صورت کلی به معنی پستی و بلندیهای راحت و دنج است. غار کتله خور در دل کوه های آهکی جنوب استان در پنج کیلومتری بخش گرماب از توابع شهرستان خدابنده واقع شده است. فاصله این غار با مرکز شهرستان ۸۵ کیلومتر است. گرماب از طرف شرق با استان همدان و از جانب غرب با استان کردستان هم مرز است. این منطقه به بخش افشار یا قشلاقات معروف است و ساکنان آن از ایل معروف به شاهسون های افشاری تشکیل یافتهاند. غار به طول تقریبی ۱۰ کیلومتر در بهار سال ۱۳۳۱ هجری شمسی توسط یک هیئت کوهنوردی و با همکاری مرحوم سید اسدالله جمالی شناسایی و کشف شد. طبق نظریه های علمی و نقشه های زمین شناسی غار کتله خور در دل کوه ساقیزلو در آهک های الیگومیوسن مربوط به دوران سوم زمین شناسی بوجود آمده و تقریبا حدود ۳۰ میلیون سال می تواند قدمت داشته باشد.
سال پیدایش این غار برای اولین بار توسط انسان معلوم نیست ولی مردمان این منطقه از سال پیدایش در این غار رفت و آمد داشته اند. گفته های افراد مسن منطقه حاکی از آن است که پدران آنان نیز در این غار رفت و آمد داشته و داستان های مختلفی در این باهر تعریف می کرده اند. دهانه ورودی غار کتله خور به صورت طاق مثلثی شکل به قطر ۷۰ سانتیمتر تنها راه دسترسی به داخل غار بوده و هست. از عمق ۱۵۰ متری تا عمق ۷۰۰ متری به نسبت زیادی در غار گشایش حاصل شده و شعب متعددی بوجود آمده است. در مکان هایی که از ریزش مصون مانده استالاگیت ها و استالاگمیت ها خودنمایی میکنند. استالاگیت ها و استالاگمیت ها با ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ متر از کف و سقف غار قرار گرفتهاند که با شنیدن صدای موزون قطرات آب، آهنگهای دلپذیر و مناظر بدیعی، چشم و گوش گردشگر را به خود جلب میکند. پس از عبور از این قسمت، منطقه وسیع و مسطحی ظاهر میشود که به شبستان مساجد شبیه است. در این بخش، در ضلع شرقی آن، استخر آبی به ابعاد ۲۰×۳۵ متر قرار گرفته است. برای دسترسی به این غار باید از آبادیهای کرسف و زرین رود گذشته و با پشت سر گذاشتن گرماب، در قسمت شمال این منطقه به دهانه غار رسید. دهانه این غار در ارتفاع ۱۱ متر از سطح مسیر که مشرف بر آن است، قرار گرفته و در وضعیت ضلع قطری معادل۱٫۴۰ متر ارتفاع دارد. ابتدای غار تا عمق ۱۵۰ متری، شبیه به راسته بازارهای معمولی است، با این تفاوت که عناصر و اندامهای آن اندکی از بازار کوچکتر میباشد. کف این قسمت را لایه ضخیمی از خاک و خاکستر پر کرده است. هم اکنون این غار به صورت سه طبقه خشک و طبقه چهارم به بعد مسیرهائی نیز به صورت آب بوده و زمین شناسان احتمال تشکیل چهار طبقه دیگر را تا سفره آب زیرزمینی داده اند که در سال ۲۰۰۳ میلادی حدود ۳۰ کیلومتر از مسیرهای متعدد غار توسط زمین شناسان آلمانی و سوئیسی نقشه برداری شد و از سال ۷۲ تاکنون تقریبا ۵٫۲ کیلومتر آن به صورت رفت و برگشت آماده بازدید شده است. پدیده های داخل غار نظیر دهلیزها و گذرگاه ها و وجود ستون های عظیم و وجود استاگتیت ها (چکنده ها) و استلاگمیت ها (چکیده ها) به رنگهای مختلف و تعدادی قندیل های تو خالی و نیسانی که جز کمیاب ترین قندیل ها به شمار می رود، جلوه منحصر به فردی به این غار بخشیده است. به وجود آمدن قندیل ها به اشکال مختلف مثل شیر خوابیده، پنجه شیر، پای فیل، لباس عروس، قلع شمع، سگ شکاری، دست شیطان، نخل سوخته، مریم مقدس، دوجادوگر، سفره عقد و عروس و داماد و گفته های زمین شناسان فوق از لحاظ پیدا نشدن انتهای غار وجود مسیرهای دیگر این مهم را ثابت می کند. مجموعه تفریحی غار کتله خور دارای ۱۲ سوئیت تک خوابه و دو خوابه می باشد که با داشتن امکاناتی نظیر حمام، سرویس بهداشتی فرنگی و ایرانی، وسایل پخت و پز، شومینه و … محیط مناسبی را جهت اسکان شبانه گردشگران فراهم کرده است. چشم انداز مناسب این سوئیت ها، مجاورت در کنار غار، دسترسی به کوه جهت کوهنوردی و استفاده از محیط سد غار کتله خور از سایر مزایای این سوئیت ها است.
آبشار خورعلیا
آبشار خورعلیا کلات در استان خراسان رضوی واقع است. خورعلیا(خورکلات) یکی از روستاهای اطراف مشهد است که با داشتن آبشار، دریاچه و طبیعت زیبا، گردشگران و کوهنوردان زیادی را به بازدید از خود فرامی خواند. این رودخانه از ارتفاعات روستای خور و کوه صندوق شکن و انجیرک سرچشمه می گیرد و از حواشی روستاهای خور علیا و خور وسطی و خور سفلی گذشته و به روستای امیر آباد می رسد و از این روستا به طرف شمال شرق تغییر مسیر داده و از کنار روستای چهچهه وارد خاک ترکمنستان می شود ، طول این رودخانه در داخل خاک ایران ۷۰ کیلومتر است و طولانی ترین رودخانه شهرستان کلات نادر است و دبی آب آن ۷۹۳ لیتر بر ثانیه است .
مسیر خاکی این روستا که از ۵۵ کیلومتری جاده مشهد به کلات جدا می شود، از شیب و خم های زیادی برخوردار است و از کنار پرتگاه های عمیق و تخته سنگ های جالب، می گذرد. در پایین ترین نقطه جاده باغ های مردم منطقه شروع می شود. بعد از عبور از روستا و با حدود سه ساعت کوهپیمایی آرام به آبشار زیبای این منطقه خواهید رسید. تمام طول مسیر اصلی آبشار به صورت پیاده روی در دامنه کوه بوده و شیب ملایمی دارد.
آبشار کوهک
آبشار کوهک سراوان درجنوب روستای کوهک در استان سیستان و بلوچستان واقع است. این آبشار در ۳ کیلومتری نقطه صفر مرزی ایران و پاکستان واقع شده است. معروفیت این منطقه به دلیل گروگانگیری های اخیر ۵ مرزبان ایرانی دوچندان شده است. کوهک (سراوان)، روستایی از توابع بخش بم پشت شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان ایران است. این روستا در دهستان کوهک اسفندک قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲٬۹۹۰ نفر (۶۴۰خانوار) بوده است.
آبشار کوهک از ارتفاعات جنوبی روستا سرچشمه گرفته و از ارتفاع ۱۵ متر از دل صخره ای بلند به پایین میریزد. آبشار کوهک شرقی ترین آبشار شناخته شده ایران است. ریزش آب در حاشیه بشار بر روی صخره ها، مناظر خره ای زیبایی ایجاد کرده که در صورت سرمایه گذاری مناسب میتواند به یکی از قطب های گردشگری ایران منجر شود. از دیگر جاذبه های این منطقه می توان به سنگ نگاره های کوهک اشاره کرد که خود دلیلی بر قدمت سکونت در این منطقه ناشناخته کشور است. در حوزه تمدنی سراوان بزرگ که در حال حاضر شهرستان های فعلی سراوان، سیب وسوران و مهرستان را در برمی گیرد بالغ بر چهل نقطه سنگ نگاره شناسائی شده است که بیشترین حجم آنها در کوه سیاهان قابل مشاهده است. از منطقه گید بست تا کوهک دره های متعددی وجود دارند که در میان آنها سنگ نگاره های مختلفی کشف شده است. از سنگ نگاره به عنوان قدیمی تریم کار فرهنگی بشر یاد شده است که تصاویر بسیار زیبایی را انسان های عصر نگارگری بر سنگ ها حک کرده اند .سنگ نگاره های سراوان گواه بسیار خوبی بر فرهنگی بودند وتاریخ و تمدن دیرینه این خطه است. دسترسی به منطقه کوهک از طریق جاده ارتباطی سراوان به کوهک امکانپذیر است.
چشمه خون اژدها
اژدها، قیر و ماماتین… همین سه کلمه کافیست تا به دنیای اساطیر و افسانه های کهن برسید. افسانه اژدها و خون سیاهی که از زمین می جوشد و مردمی که هنوز هم باور دارند افسانه زنده است. اژدها زنده است… حتی اگر خون سیاهش، چشمه قیری باشد که هر سال صنعتگران را به پای ماماتین می کشاند. خوزستان سرزمین افسانه هاست. درست به اندازه قدمتی که خاک این منطقه دارد، افسانه و اسطوره و قصه در سینه مردم شهر خوابیده. به رامهرمز که بروید، افسانه ها زنده تر می شوند و چشمه ماماتین، می شود سرچشمه شایعات: «در جنگ با اسفندیار رویینتن اژدها به هلاکت رسید و خون سیاهش به زمین ریخت. خونی که تا ابد از چشمه های قیر ماماتین خواهد جوشید.» باستان شناسانی که لوحهای تخت جمشید را مطالعه کرده اند، معتقدند که هخامنشیان از این چشمههای قیر برای ساخت بناهای تاریخی و حتی ابزار و وسایل و ظروفشان استفاده می کردند. چشمه هایی که تعداد آنها به ۱۰عدد می رسد و قیر و نفت خام را به رودخانه «رود زرد» می ریزند. کشف این ظروف قیری در تپه چغامیش دزفول که عمر آن به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح می رسد، شاهد خوبی بود که نشان می داد قیر در بعضی از بناهای تاریخی عیلامی هم کاربرد داشته است. در سال های بعد، قیر بیرون آمده از چشمههایی که در اطراف آتشکده مسجد سلیمان قرار داشت، در صنایع نظامی و روشن کردن خشابها استفاده شد و این روزها، اهالی روستای قالند بهبهان تنها استفاده کنندگان از چشمه های قیر خوزستان هستند که قیر را برای تهیه ظروف بزرگ نگهداری نان خشک و درمان گرفتگی و شکسته بندی اعضای بدن شان استفاده می کنند.
چطور برویم؟ برای دیدن چشمه سیاه ماماتین باید به ۲۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز در استان خوزستان سفر کنید و این میراث هزار ساله را از نزدیک ببینید. نمونه این چشمه های قیر طبیعی را می توانید در اندیکای مسجد سلیمان و منطقه اوقیلک بهبهان هم ببینید اما شاید هیچ کدام از این چشمه ها به اندازه چشمه های اژدهایی ماماتین معروف و دیدنی نباشند.
دژ شیخ مکان
این دژ در داخل تنگه شیخ مکان در هشت کیلومتری شرق دره شهر و در سمت غربی تنگه، آثاری از یک دژ جالب توجه در دل کوه به چشم می خورد. از لحاظ مصالح و سبک معماری،نشانی از دوره ساسانی دارد.دژ چهار اتاق و تنها یک در ورودی در ضله شمالی دارد.مصالح اصلی دژ قلوه سنگ و گچ است که در . مشخصات معماری بنا و مصالح به کار رفته در ان نشان می دهد که قلعه از آثار دوره قاجار است. در میان تنگه و در مقابل قلعه شیخ، در مسیر جریان آب رودخانه، بقایای یک آسیاب آبی بر جای مانده است که گفته می شود در زمان های گذشته قابل استفاده بوده ولی در حال حاضر تخریب شده است. این اثر به اواسط دوره اسلامی و شاید قبل از آن مربوط باشدانتهای دیواره دژ با اندودی از گچ پوشیده شده است.