قلعه پری محوطه ای باستانی در روستای پری (پیروز) در نزدیکی شهرستان ملایر است . این قلعه محل تولد کریم خان زند ‚ سرسلسله خاندان زند ، یکی از طوایف لک زبان است که خود را وکیل الرعایا می خواند. وی یکی از افراد نامدار ارتش نادرشاه بود که پس از پایان سلسله افشاریه، به حکومت رسید و سلسله زندیه را بنیان نهاد. در کل در تپه پری ۱۵۰ قبر شناسایی و مطالعه اولیه شده که اکثر سنگ قبرها از جنس سنگ آذرین و ساختار آن مستطیل شکل هستند. روی قبور زنان زندیه معمولا نقش مهر و تسبیح، شانه دوطرفه، آئینه و جانماز حک و روی قبور مردان مهر و تسبیح، قلیان، خنجر، تفنگ برنو و گاهی اسب نقش شده است. باباپیری افزود: « بالای قبر خان ها و بزرگان ایل یک سنگ ایستاده قرار می گرفت. روی این سنگ معمولا صحنه های آوردن قلیان و چای برای خان یا بزرگ ایل به تصویر کشیده شده است.» وی افزود: « همچنین بررسی ها روی سیستم آبرسانی قلعه زندیه کشف شده در تپه پری نشان دهنده شباهت سیستم آبرسانی در این قلعه با حمام فین کاشان است. در این سیستم، لوله های سفالی به صورت مارپیچ از رودخانه به طرف قلعه کشیده شده اند تا بتوان آب را با فشار به داخل بنا رساند.» کشف ۲ قطعه لوله سفالی یا تن پوشه که حدود ۴۵ سانتی متر طول و ۱۵ سانتی متر قطر دارد ، باستان شناسان را متوجه سیستم آبرسانی محوطه تپه پری کرد. لوله های سفالی کشف شده مربوط به دوره زندیه است و اطراف آن با ساروج و نخاله های خشت پخته پوشانده شده است. این لوله ها در جبهه غربی گمانه های زده شده در حاشیه رودخانه پری به دست آمده است. مسیر لوله های آبرسانی شناسایی شده و با توجه به آثار به دست آمده مقصد این سیستم ابرسانی قلعه زندیه است. این قلعه برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹ توسط مهندس حکیمی کاوش شد و منجر به پیدایی قبور مربوط به هزاره اول میلادی گردید. قرار گرفتن اسکلت در درون قبر به این شکل بود که مرده روی بازوی چپ و یا راست (بسته به زمان دفن مرده) قرار داده می شد، به طوری که زانوها خم می شد و دست ها روی سینه قرار می گرفت. قراین و شواهد نشان می دهد که طرز تدفین مرده ها ارتباط مستقیم با سمت استقرار خورشید در آسمان داشت و سعی بر این بود که صورت جسد رو به خورشید قرار گیرد. پیدایش قبور در این تپه همچنین نشان می دهد که ظروف و تزئیناتی از قبیل دست بند، گردن بند و انگشتر را، که در زمان حیات با شخص بوده است همراه جسد دفن می کردند. ارتفاع تپه در حدود ۱۵ متر است و در ۲۰۰ متری جاده آسفالته اراک – ملایر واقع شده است. به رغم قدمت تاریخی این تپه و ارزش باستان شناسی آثار به دست آمده از آن، هنوز هم این مکان به ثبت نرسیده و از آن استفاده باستان شناسی یا جهانگردی نمی شود.

این بنا در خارج ارگ بم و ضلع شرقی آن واقع گردیده است و بنای اصلی آن را مربوط به قرن اول هجری می دانند . بنای کنونی مسجد به مساحت حدود ۵۵ مترمربع، از یک شبستان مربع و یک اتاق کوچکتر در کنار آن تشکیل شده است . شبستان مسجد، با چهار طاق گنبدی- متکی برستون مرکزی و دیوارهای جانبی- و اتاق دیگر نیز با یک طاق گنبدی پوشش یافته است . این بنا در حال حاضر به صورت مخروبه درآمده است . در خصوص تاریخ ساخت بنای کنونی، اطلاع دقیقی در دست نیست . از بنای اولیه مسجد- باتوجه به اظهارات آرتور پوپ – قسمتی از دیوار گلی به ارتفاع ۱/۴ و ضخامت حدود ۱ متر باقی مانده که در دوره های متأخرتر، از آن به عنوان پشت بند بنا استفاده شده است . در قسمت فوقانی دیوار قدیمی، تزیینات طاقداری وجود دارد . طاقبندی مزبور به ارتفاع ۶/۲متر و پهنای ۴۸و۷۶ سانتی متر، بین هر طاق، ستونی به ضخامت ۱۷ سانتی متر دارد . نمونه قابل مقایسه این تزیینات، در نمای خارجی دیوار شمال شرقی مسجد تاریخانه دامغان دیده می شود . قطعه مزبور احتمالا قسمتی از تزیینات ایوان بزرگی بوده که به سبک ساسانی در دیوار گلی اجرا شده بوده است . بنا به اظهار آرتور پوپ، مسجد اولیه حضرت رسول در سال ۳۰ هجری توسط عبدالله بن عمر – حاکم بصره – ساخته شده و احتمالا همان مسجدی است که اصطخری ( نیمه اول قرن چهارم هجری ) از آن به عنوان ” مسجد خوارج در بازار” نام برده است .

منطقه حفاظت شده رودخانه تجن در موقعیت جغرافیایی N3646 E5307 در استان مازندران واقع است. این رود، از کوه نیرآباد سرچشمه می گیرد و پس از طی مسیری کوهستانی وارد دره تجن می شود و سپس در امتداد مسیر کیاسر – ساری به طرف شرق ساری جریان پیدا می کند و به دریای خزر سرازیر می شود. در مسیر این رودخانه به دلیل هم جواری جاده با رودخانه می توان چشم اندازهایی زیبا مثل دره، شالیزار، جنگل و پل های ویژه نواحی روستائی – جنگلی را تماشا کرد. این رودخانه دارای انواع ماهی قزل آلا و ماهی آزاد در بالادست است و انواع کپور نیز در پایین دست رود وجود دارد که با داشتن پروانه شکار، صید آن مجاز است.

تجن از رودخانه های٬ مهم حوزه آبریز دریای مازندران می باشد که از ارتفاع ۳۲۵۱ متری کوههای هزار جریب در دامنه شمالی سلسله جبال البرز در جنوب شهرستان ساری از چشمه های متعددی در دهستان پشتکوه سرچشمه میگیرد٬ که از شمال به دریای خزر ٬ از شرق به حوزه رودخانه دارابکلا و نکاء رود ٬ از جنوب به استان سمنان و از غرب به حوزه سیاهرود و رود خانه تالار محدود می شود . طول شاخه اصلی رودخانه ۱۷۲ کیلومتر و سه شاخه اصلی آن دودانگه و چهاردانگه و ظالمرود نام دارند که بر روی شاخه دودانگه سد مخزنی شهید رجایی و سد خاکی فریم اجرا شده است و در مسیر شمالی تا رسیدن به دریای خزر از شهرستان ساری می گذرد . مساحت حوزه آبریز تا ایستگاه کردخیل واقع در پایاب رودخانه حدود ۴۰۰۰ کیلومتر مربع میباشد که حدود پنجاه درصد آن مناطق کوهستانی پوشیده از جنگل است و رژیم جریان رودخانه برفی – بارانی بوده که دارای جریان پایه ای دائم میباشد و میزان متوسط سالانه دبی رودخانه ایستگاه کردخیل در دوره شاخص آماری (۴۹-۱۳۴۸الی۸۰-۷۹)۶/۱۴ متر مکعب در ثانیه که آورده سالانه آن ۴۶۰ میلیون متر مکعب میباشد. متوسط بارندگی سالانه حوزه در دوره آماری ۴۰ ساله (منتهی سال ۸۰-۷۹) به میزان ۵۹۳ میلیمتر میباشد .