این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۳۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کلیسا در خیابان چمران شهر اراک قرار دارد. بنای این کلیسا در سال ۱۹۱۴ میلادی با برگیری از منابع مالی ارامنه اراک ساخته شده است. پلان کلیسا بازیلیک مستطیل شکل به ابعاد ۲۴٫۶ در ۱۵٫۶ متر بوده و در جهت شرق به غرب واقع شده است. سقف کلیسا بر روی چهار ستون که توسط قوسهایی به یکدیگر و به دیوارهای جانبی وصل شده اند تکیه دارد. کلیسا دارای نورگیرهای متعددی در چهار جهت بنا است و دو ورودی در قسمتهای جنوبی و غربی میباشد . برج ناقوس خانه کلیسا در جلوی ورودی غربی واقع شده است. مجموعه بناهای ساخته شده در محوطه حیاط کلیسا شامل، مدرسه ویژه ارامنه، تالار اجتماعات، منزل کشیش، منزل سرایدار و کلیسا می باشد. ساختمان اصلی کلیسا به صورت مستطیل شکل ساخته شده و از سه بخش مردم نشین، محراب و دو اتاق جانبی در مجاورت محراب تشکیل شده است. محراب در داخل طاق ساده و بزرگی ایجاد شده که این بخش ایوان مانند حدود یک متر از کف کلیسا بلندتر است. برای استحکام بنای کلیسا در داخل دیوارها و ستونها، تیرهای چوبی تعبیه شده است. نمای بیرونی کلیسا با آجر سفال تزئین گردیده است.

تکیه معاون الملک(موزه مردم شناسی) اینبار نگاه دیگری به تکیه معاون الملک شهر کرمانشاه داریم و تیررس نگاهمان موزه ای است که در قسمت جنوبی این تکیه دایر گردیده و با وسایلی که در آن قرار گرفته سعی بر این شده که در رهگذر مردم شناسی استان، اطلاعاتی در اختیار مخاطبین و بازدید کنندگان قرار گیرد. موزه مورد نظر از غرفه های متعددی تشکیل شده و هر غرفه اطلاعات مخصوص به یک شهرستان از شهرستانهای تابعه استان را در خود دارد. مجسمه های مومی که در آنها سعی شده ساختار ویژه چهره و اندام اهالی ساکن در هر منطقه رعایت شود،با پوشش های مخصوص بخود غرفه ها را زینت بخشیده اند.حتی نوع بناها و مصالحی که جهت خانه سازی اهالی شهرستانهای مختلف به کار گرفته میشوند مورد توجه قرار گرفته و بیننده آگاه میگردد که کدامیک از اهالی در مناطق گرمسیری و کدامیک در مناطق کوهستانی و یا ییلاقی سکونت دارند.انواع و تنوع پوشش مجسمه ها نیز بسیار قابل توجه است و بیانگر سلیقه های زیبایی که هر یک سعی نموده است یا توجه به آب و هوای منطقه خود و همچنین فرهنگ حاکم بر آنجا به این امر بپردازد. قومیت های مختلف استان که مجموعه ای از کردها،لرها،لک ها و ترک ها را تشکیل می دهند تنوع زیستی و فرهنگی بسیاری را پدید می آورد و آنها را به استفاده لوازم زیستی متعددی سوق داده که چنین گرایش هایی را می توان در موزه مردم شناسی تکیه معاون در دو بخش پوشاک و زیور آلات و همچنین ابزار و وسایل مربوط به کار و زندگی به عینه دید و اطلاعات ارزشمندی را کسب نمود.

خانه دیو یک آتشکده و از بناهای معماری (احتمالا دوران ساسانیان) در روستای فشتنق سبزوار است. از این محل از دوران ساسانی تا دورهٔ سلجوقی استفاده می شده و کاربردی آیینی داشته است. نحوهٔ تاق زدن آتشکدهٔ سبزوار در نوع خود منحصر به فرد است که پلان آن با پلان آتشکدهٔ تخت سلیمان در آذربایجان قابل مقایسه است. این بنا از بناهای جالب در روستای فشتنق است و به عبارت دیگر دیو خانه که چندی پیش باستانشناسان ایرانی با لهستانی ها استقرارهای ساسانی را در سبزوار بررسی کردند. بررسی، گمانه زنی و نقشه برداری بقایای معماری در چهارتاقی سبزوار «دیوخانه» با همکاری دو هیات ایرانی و لهستانی در روستای فشتنق سبزوار آغاز شده است. براساس شواهد، نشانه ای از آتش دان و تالار طواف از نظر ساخت معماری در این مکان کشف شده اند. چارتاقی «خانه دیو» یکی دیگر از چارتاقی های منفرد ایران است که در کوهستان های دورافتاده شمال غربی سبزوار در استان خراسان و بر قلهٔ صخره ای سخت و صعب العبور جای دارد. دستیابی به چارتاقی، پس از ساعت ها پیاده روی و کوه پیمایی ممکن می شود و اکنون برای صعود از صخرهٔ حامل چارتاقی، از میلهٔ نقاله های بالابر که برای حمل مصالح ساختمانی برپا شده اند، کمک گرفته می شود. چارتاقی خانه دیو یکی دیگر از نمونه های چارتاقی های منفرد در ایران با شکل متقارن چهار وجهی است. بنا از چهار پایه با چهار تاق تشکیل شده که گنبدی به واسطه چهار فیلپوش بر روی آنها ساخته شده است. این گنبد و بخش های وسیعی از پایه ها و تاق ها به مرور زمان تخریب شده اند. چهار سوی بنا به مانند دیگر چارتاقی های منفرد ایران، چشم اندازی باز و بدون هیچگونه در یا پنجره و مانعی است. مختصات چارتاقی عبارت است از ۳۶ درجه و ۲۰ دقیقه شمالی، ۵۷ درجه و ۲۱ دقیقه شرقی و محور بنا با چهار جهت اصلی به اندازه ۲۲ درجه میل غربی دارد. ویژگی های کالبدی و خصوصیات معماری و سازه بنا نشان می دهد که هم عصر با دیگر چارتاقی های منفرد ایران است و قدمتی در حدود ۲۰۰۰ سال دارد. بنا را می توان به اواخر دوره پارتی (اشکانی) و به احتمال کمتر به اوایل دوره ساسانی منسوب کرد.

اندازه گیری و مشاهدات آقای فرشته خصلت نشان می دهد که در چارتاقی خانه دیو نیز همچون دیگر چارتاقی های منفرد ایران و از جمله چارتاقی مشهور نیاسر، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه ها به فاصله میان آنها و زاویه های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه ای است که در هنگام هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده ای از بنا می تابند و از روزنه های میان پایه ها دیده می شوند. چنانکه در نقشه دیده می شود، در اعتدال بهاری و پاییزی یعنی در نوروز و مهرگان باستانی (آغاز ماه مهر) پرتوهای خورشید بامدادی در امتداد قطر بنا می تابند و از دو روزنه دیده می شوند: نخست، روزنه محصورشده با گوشه های eic و دوم، با روزنه محصورشده در گوشه های gkm (خط دیدهای ES1 و ES2). طلوع خورشید در انقلاب تابستانی در امتداد روزنه تشکیل شده میان گوشه های ek دیده می شود (بنگرید به عکس)، در حالیکه در انقاب زمستانی نیز پرتوهای خورشید بامدادی در امتداد روزنه gi مشاهده می شوند. عده ای گمان برده اند که چارتاقی خانه دیو، همان آتشکده مشهور آذربرزین مهر باشد. اما موقعیت مکانی و دشوار چارتاقی، دوری آن از شهرهای امروزی یا باستانی، و نیز وسعت بسیار اندک محوطه آن، حتی امکان تصور چنین پنداری را هم نمی دهد. به ویژه که در چندین فصل از کاوش های باستان شناختی که انجام شده، هیچگونه آثار و بقایایی از آتش و آتشکده شناسایی نشده است. از آنجا که بناهای مقدس، همواره مقدس می مانند و از بین نمی روند، مکان این آتشکده و یا هرگونه بنای مقدس دیگری را می باید در بناهای مقدس بزرگ امروزی جستجو کرد. چنانکه آقای جواد مفرد- در گمانی قابل تأمل- مکان آتشکده آذربرزین مهر را در جای فعلی قدمگاه نیشابور احتمال داده است.

سال گذشته حوالی همین روزها بود که خبر کشف دومین غار عمیق کشور با عمق ۳۷۵ متر روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت. غاری که محلی ها به نام سم می شناختند و تا پیش از کاوش گروه کوهنودی و غار نوردی قابوس گنبد تنها چند متر ابتدایی آن شناسایی شده بود. بعد از آن بود که گروه های غارنوردی زیادی راهی «سم» شدند تا بعد از گذشت یک سال ۲۱ چاه از این غار پر رمز و راز کشف کنند. غار سم در ارتفاعات ۱۷۰۰ متری کوه خواجه قنبر در منطقه نامیج گالیکش قرار دارد که پیشینه کشف آن به حدود دو سال قبل برمی گردد. غاری با دهلیزها، طاق‌های زیبا  که وجود آب در آن، جلوه خاصی دارد. در بدو ورود به این غار مسیر تنگ و باریکی که به خرچنگ رو معروف است آغاز می‌شود؛ ولی برخلاف خرچنگ رو‌های غار پروا (اولین غار عمیق ایران)، تنگناهای این غار تمامی ندارد و اغلب مسیر را باید به یک سمت حرکت کرد و حتی امکان برگرداندن سر وجود ندارد. بنابراین اگر شما جزو غارنوردان آماتور و یا حتی نیمه حرفه ای به حساب می آیید، فکر سفر به سم را از سرتان بیرون کنید! به خصوص که از چاه ۱۹ به بعد دمای هوای درون غار کاهش می‌یابد و به ۶ درجه سانتیگراد می‌رسد و باید برای گرم کردن بدن برنامه‌ریزی کرد در غیراین صورت خطر سرمازدگی وجود دارد.

برای آنکه عمق فاجعه را بهتر درک کنید باید بگوییم که خیلی از غارنوردان حرفه ای که از غار سم بازدید کرده اند، معتقدند که امدادرسانی در این غار به علت دشواری مسیرها، بسیار سخت و در برخی شرایط غیرممکن است؛ بنابراین تیم های بازدید کننده باید کاملا آماده و مجهز باشند وگرنه یک حادثه ساده و یک دررفتگی جزیی در این غار می‌تواند به یک فاجعه تبدیل شود!معابر و تراورس‌های غار سم به قدری تنگ و پر پیچ و خم است که تنها یک فرد می‌تواند خود و کیسه بارش را عبور دهد و امکان کمک‌رسانی یا حتی همراهی نفر دوم وجود ندارد. علاوه بر این دهانه چاه های غار سم حدود ۵ تا ۴۰ متر قطر دارند که در نوع خود جالب توجه و خطرناک است. البته این وضعیت از چاه سه غار به بعد کمرنگ تر می شود چرا که پس از آن عرض و ارتفاع غار افزایش می یابد و تردد راحت تر است.تحقیقات درباره قدمت غار سم هنوز به نتیجه قطعی نرسیده اند اما نمونه های کشف شده از جمجمه انسان و حیوانات در این غار نشان دهنده قدمت بالای آن است. شاهد این ادعا کشف اسکلت خفاشی است که ۱۰ برابر بزرگتر از اسلکت خخفاش های معمولی به نظر می رسد. خفاش های این غار تقریبا از بین رفته اند و جالب اینکه اکثرا اسکلت ها در یک نقطه جمع شده اند. اما این استخوان ها تنها نشان زندگی در غار نیستند. نوعی پروانه خاص هم تا چاه چهار وجود دارد که دیواره های این غار آهکی را پر کرده اند. برای بازدید از غار سم باید به بخش گالیکش استان گلستان و نزدیکی روستای نام نیک سفر کنید و آن را در عرض جغرافیایی ۳۷˚ ۰۵″ ۴۶″ ببینید. غار در قسمت غربی روستای نام نیک به فاصله تقریبی ۲ ساعت راهپیمایی قرار گرفته است.