تابستان هرسال به دشت زیبای گلیل ازگذشته تاکنون معتقدین به پاسداشت جشن محصول جشنی بازمانده از صدها جشن ایران زمین بهمراه کشاورزان ودهقانان به نشانه جمع آوری محصول یکساله خود و شکر گذاری به درگاه روزی ده روزی رسان از آغازین روز های تابستان در تدارک و برپائی جشن محصول و زیارت زکریا(ع) در کوهستان و ییلاق سرسبز گلیل شیروان هستند. معتقدین به این جشن بیشتر عشایر حوزه گلیل هستند که به گلیل وزیبایی هایش سخت دل بسته اند و این را میتوان در ترانه ها و اشعار شاعران آن دیار بخوبی حس نمود . اگر بخواهید این کوهستان زیبا و افسانه ای رابشناسید چه کسی بهتر از این شاعران توانا میتواند ازگلیل سخن بگوید : رویک ژ رویان از راووم گلیل کول م تودا دل م پر بژیایه م دل و رفشا وی دا ورکتمه مرز و بیره کر چر ل چیان خجاوی م تاو خارو ل کمر ول زاوان م ژهنگی لو دگوت لالا چیانا کانه شیر وشاباز و بوره ل وگر یانا در این روز هر خانوار یک راس گوسفند را برای قربانی در ارتفاع ۲۴۶۵ متری در کنار مزار امام زاده ذکریا (ع) از گله جدا و آن را بر گرد سیاه چادر خود حرکت داده که نذر وقربانی محصوب میشود ،در این روز شمار گوسفندان قربانی به بیش از پانصد راس میرسد و بردن گله قربانی معمولا به نوجوان پسر واگذار میشود تا با کمک هم گله قربانی را به مقصد برسانند و اما دختران ایل در این روز لباس سفید رنگ پوشیده اند به همراه مادران خود به راه می افتند انها در مسیر راه از گردنه های ذکریا میگذرند و در هر صد گردنه علامتی از پاره سنگ های کوه که چیل نام دارد درست میکنند چیل نشانه ی جاودانگی و حیات ونمیرایی و مفهوم امرداده است . پیران ایل به کمک عصا و گاهی یاری جوانان از گردنه های کوه به بالا صعود میکنند و از کوه به ارامی بالا میروند ، جوانان ،شاداب و سر حال با نگاه به موج جمعیت که بسوی قله کوه در حرکتند با بستن گره هایی درشاخه های همیشه سبز ارس کنار پیکر حضرت ذکریا(ع) محبت وصمیمیت ایل و برکت را از قلب میگذرانند و از ارتفاعات ذکریا به دشت گلیل و خاوران مینگرند .سرانجام جمعیت به بلندای کوه میرسند و زائران با دیدن گنبد طلایی رنگ حضرت خوشحال و اشک شوق از چشمانشان سرازیر میشود . بعد از کمی استراحت ،چند دسته از خوشه های طلای رنگ گندم به پیرترین مرد قبیله از سوی جوانترین پسر ایل تقدیم می شود که نوعی پاسداشت کار و گرامی داشت حضور فرزانگان عشیره هاست ، سپس نوشیدن چای آنخ،تماشای منطقه، احوال پرسی وزیارت انها وذبح گوسفندان شروع میشود ،عالم و ملای حاضر در میان جمعیت شروع به ثنا خوانی و دعا گویی میکنند ،پس از دعا وعبادت برنامه بعدی در بلندای کوه ذکریا ،مصالحه امر ایل وطوایف مجاور وجویا شدن از کار و محصول و مشکلات یک دیگر و تعیین موعد خروج از دشت ییلا قی گلیل وحرکت بسوی قشلاق مراوه تپه مشخص میشود . پس از ان غذا های نذری چون گوشت قورمه و فطیر اماده میشود و بر سر سفره های ساده و صمیمی ان ها نان تنور ،دوغ ،ماست ، گوشت و فطیر که همگی دست رنج یکساله انهاست دیده میشود، سفره بدون حضور میهمان گسترده نمیشود همگی در کنار هم مشغول صرف ناهار میشوند .کاش این دلدادگی همیشه در زندگی جاری بود همچون چشمه های جوشان گلیل .با صرف غذا و استراحت کم کم خورشید پشت قله مار کوه و سرانی غروب میکند و بازگشت به گلیل برای ادامه زندگی و چند روز بعد کوچی برای یافتن بهار جدید اغاز میشود.

مسلمانی آغاز شده توسط رسولی از رسولانِ خدایِ بی همتا، هَمِگان دعوت اند براین خوانِ پرنعمت. برخی نزدیک و وبرخی دور. دور ماندگانِ از یار، تنها گفته ها را می شنوند و دستورات را عمل می کنند. گاه به نیکی و از عمقِ جان و گاه به حکمِ وظیفه ی مســلمانی. آنانکه صادق اند در این راه ، انـدک اند و چــون شمـارِ آنـان کم اســت، به چشــم می آینــد و شنــاختـه می شـونــد، آیـا ابوعمر اویس بن عامربن جزء بن مالک را می شناسی؟ او اهل قَرَن، دهکده ای کوچک از سرزمین یمن بود. تاریخ دقیقی از زمانِ تولد او در دست نیست اما از زمان حیات و مرگش نَقلها شده ، شنیدنی. وی پارسایی نامدار در صدر اسلام بود و القاب مختلفی از جمله سیدالتابعین ، خیر التابعین و نَفَسِ رحمان داشت. سید التابعین از آنان بود که سادگی و خلوت را برای نزدیک شدن به خالق خود برگزیده بود، هَمدَمَش قرآنِ حکیم، زبانش در گرو و رفتار و کردارش به دستور و فرمان بود. ایمان و عَمل و علم و حلم را به خوبی آموخته بود و در زندگی به کار می بست. انسانی وارسته، که بی ادعا سجده می کرد خدای بی همتا را. قدر و منزلت اویس و آگاهی کشفی و ذوقی او بر اسرار الهی بود که پیامبر در شان ایشان فرموده اند : همانا از سوی قَرَن رایحه ای رحمان می شنوم. زیارتگاهی در سی و چهارکیلومتری جاده کرمانشاه – روانسر ، منّسب به ویسِ قَرَنی وجود دارد که دلدادگان به یارانِ واقعیِ پیامبر را به سوی خود می کشد ، مکانی بسیار زیبا و سرسبز که می تواند تفرجگاه مناسبی برای بازدیدکنندگان باشد، همه چیز حاضر است، عشق و راز و نماز. کوه و دشت. می توانی دل خوش داری برای ساعتی…

موقعيت طبيعي و فعلی:
مقبره فوق در بافت شهر اروميه، ميدان دفاع مقدس، خيابان وحدت واقع شده است. این بنا مربوط به دوره پهلوی با مالکیت دولتی در تاریخ ۰۹/۱۱/۱۳۸۴ و با شماره ثبتی ۱۴۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاريخچه اثر :
اين بنا متعلق به سال ۱۳۵۵ هجري شمسي می باشد. پس از به خاک سپردن سيد حسين عرب باغی (يكي از عالمان بزرگ شهر اروميه) در اين محوطه که قبرستان عمومی شهر محسوب می شد به احترام مقبره ي ايشان پس از آن به اين مكان آرامگاه آقا قبر معروف گرديد.
مشخصات اثر :
اين بنا مربع مستطيل شكل با چهار ورودي غير متقارن در چهار ضلع آن مي باشد. (كه دليل آن اين بوده است كه در زمان ساخت آرامگاه گورهاي زيادي در آنجا قرار داشته است و به خاطر احترام به آنها مهندس مربوطه به اجبار ورودي ها را نامتقارن طراحي كرده است.)پنجره هاي نامتقارن با ابعاد بزرگ در دور تا دور اين بنا قرار دارد.
ستون هاي اين بنا در دو دوره اجرا شده است دوره ي اول در سال ۱۳۳۵ پس از ساخت ضريح و گنبد آن براي ايجاد فضاي مناسبي براي زائران اجرا شده است .دوره ي دوم در سال ۱۳۷۳ براي افزايش فضا اجرا شده است. اين ستون ها بفرم مربع مستطيل شكل به ابعاد ۲۲*۲۲مي باشند.در ميان ستون هاي آرامگاه تنها يك ستون آجري بفرم مربع مستطيل شكل به ابعاد ۵۷*۶۷ وجود دارد كه در شمال شرقي فضاي اصلي آرامگاه قرار دارد.كل فضاي بناي آرامگاه به غير از فضاي داخل گنبد خانه بوسيله ي سقف كاذب پوشانده شده است. ورودي هاي بنا هم زمان با تعميرات اساسي و توسعه ي فضاي آرامگاه ساخته شده است پس از آن فضاي آرامگاه تغييري نداشته است.
گنبد اين بنا با كاربندي زيبايي به روش تركين اجرا شده است.گنبدي كه هم اكنون از فضاي خارج بنا مشاهده مي شود گنبدي است فلزي كه بر روي گنبد آجري با فاصله ي تا حدودي زياد قرار دارد كه به اين آرامگاه عظمت و زيبايي خاصي داده است. براي جلوگيري از نفوذ رطوبت بر روي بخشهايي از بنا كه در دوره ي اول ساخته شده است از شيرواني استفاده شده و در بقيه قسمتها از قيروگوني استفاده شده است.
ويژگي اثر :
ويژگي بارز بنا اجراي معماري سنتي ، تزئينات كاربندي در زير گنبد مي باشد و در كنار آن مي توان مهمترين ويژگي كه باعث شده اين مكان مهم و و ارزشمند باشد وجود مزار مرحوم سيد حسين عرب باغي مي باشد و لازم است گزارشي از زندگينامه و فعاليتهاي خيرخواهانه ايشان را در اين پرونده بياوريم.
آقاي سيد حسين مشهور به عرب باغي فرزند مرحوم سيد نصرالله بن صادق الموسوي انار الله برهانه مي باشد. ايشان اصلاً از سادات گلپايگان بوده ، اجداد گرامي ايشان در گذشته ها به اروميه مهاجرت كرده اند.
در سال ۱۲۹۴هجری قمری (۱۲۵۴ هجری شمسی) در قريه سعيدلو يك فرسخي شهر اروميه از مادر متولد شد و سپس در دوران كودكي از قريه ي نامبرده به شهر اروميه مهاجرت نموده و در مسجد جامع اروميه به تحصيل علم پرداختند.
در سال ۱۲۷۴ هجری شمسی عازم عقبه ي حضرت علي بن موسي الرضا گرديده و مدت هشت سال به تكميل معلومات پرداختند. پس از آن در نجف اشرف پس از تحصيل فراوان به درجه ي اجتهاد نائل شدند. در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی به وطن اصلي خود بازگشتند و در محله ي عرب باغي سكونت فرمودند.(كه شهرتشان به همين مناسبت است)
از تاليفات ايشان مي توان به مسائل النجفيه ، دره الغربه ، دره البيضإ ، تحفته الشيعه، مسائل الشريعه ، تحفته المهديه و اربعين در اربعين اشاره كرد.
از فعاليت هاي خيرخواهانه ي ايشان در اروميه تاسيس بيمارستان شير خورشيد سرخ ، تعمير مسجد جامع ، احداث پل شهر چائي ، احداث قبرستان وسيع باغسالخانه و نيز برگزاري اولين نماز جمعه در ۱۳۰۹ هجری شمسی مي باشد.
فضائل اين مرد تاريخي بي شمار است كه در اين گزارش نمي گنجد ، ايشان در صبح روزجمعه ي چهاردهم رمضان المبارك سال ۱۳۲۹ هجری شمسی در سن ۷۵ سالگي در شهر اروميه در منزل خود دار فاني را وداع نمودند.