زیبا
آرامگاه حمدالله مستوفی قزوین
حمدالله مستوفی یا، حمدالله ابن ابی بکربن حمدالله مستوفی قزوینی، در سال ۶۸۲ هجری قمری در شهر قزوین به دنیا قدم گذاشت و در سال ۷۵۰ هجری قمری در همان شهر از دنیای فانی رخت بر بست و برای همیشه راهی دیار باقی شد. این مرد بزرگ در مدت ۶۸ سال زیستن خود در این دنیا توانست چند کتاب شایسته و قابل توجه را به تحریر درآورد و به واسطۀ همان کتابهای ارزنده تا جاودان نام خود را در دنیا زنده نگه دارد. کتابهای ارزشمندی که به قلم حمدالله مستوفی نگاشته شدهاند عبارتند از: تاریخ گزیده، نزهةالقلوب و ظفرنامه. شاید جالب باشد بدانید که مضمون هر سه کتاب سرگذشت ایلخانان مغول است. حمدالله مستوفی که در روزگار ما به عنوان مورخی نامی و شاعری محبوب و نویسندهای معروف و جغرافیدانی خبره شناخته میشود در خانوادۀ اصیل مستوفیان قزوین به دنیا آمد و اگر شجرهنامۀ ایشان را بیشتر مورد توجه قرار دهیم خواهیم دید که پس از ۱۴ پشت اصل و نسب ایشان به حرّ بن یزید ریاحی میرسد.
بنای این آرامگاهِ بناشده در قرن هشتم هجری قمری، به طور کامل از آجر ساخته شده است. برخی از بازدیدکنندگان خوشذوق به همین دلیل به این بنایِ دلبرانه، لقب برج آجری کوچک را نسبت دادهاند. این برج آجری کوچک در پایینترین سطح خود طرحی مربعی دارد که در قسمت دیوارههای بنا به هشتضلعی تبدیل میشود و سپس در قسمت سقف به شکل گنبدی مخروطی درمیآید. و همان طور که ذکر شد تمام این قسمتها از آجر ساخته شدهاند. محیطی که به آرامگاه و باغِ آن اختصاص پیدا کرده است مساحتی به اندازۀ ۲۸۰ مترمربع را در بر میگیرد. از میان این مساحتِ قابل توجه فقط ۴۰ مترمربع از آن صرف زیربنای ساختمان مقبره شده است. اما وقتی باغ وسیع را طی کنید و به بنای مقبره برسید بر سر در آن کتیبهای خواهید دید که جملۀ لاالهالاالله الملک الحق المبین و محمد رسول الله الصادق البار الامین بر آن نگاشته شده است. برای ورود به داخل آرامگاه لازم است از زیر این سر در برجسته عبور کنید و قدم به داخل ساختمان بگذارید. در داخل بنا درخشش فیروزهای کاشیهایی که دیوارها را پوشاندهاند چشمها را به خود خیره میکند و شاید چند لحظهای سپری شود و طول بکشد تا نگاه معطوف شود به کتیبهای سرتاسری که درست در زیر پایههای گنبد جای داده شده است و دور تا دور تمام دیوارها را پوشانده است. بر این کتیبۀ اعجاببرانگیز و تماشایی سورۀ مبارکۀ انسان با خط خوش نسخ به همراه گچبریهایی حیرتبرانگیز نگاشته شده است. البته هنر ایرانی در آرامگاه حمدالله مستوفی در شهر قزوین تنها به کاشیکاریهای جذاب و نگاشتۀ مدهوشکننده محدود نمیشود. بلکه بر در ورودی بنا، درست در قسمت پایینی دو لنگۀ در، شاهد گلهای ظریف و چشمنوازی خواهید بود که با هنر دیرینه و سرشار از ظرافت منبتکاری درج شدهاند. اما متأسفانه از دو در ورودی که با ظرافتهای لطیف منبتکاری تزئین شدهاند یک لنگه به طور کامل از بین رفته است و لنگۀ دیگر نیز در موزۀ ایران باستان نگهداری میشود. در ورودی امروزی در همین سالهای اخیر ساخته شده و به جای در ورودی کهنسال نصب شده است. این برج آجری کوچک با آجر زینت یافته است. درست همان طور که در سبک معماری ایلخانی قابل مشاهده است. این بنای آجری بندهایی مهری دارد. شاید جالب باشد بدانید که در سبک معماری ایلخانی تمام قسمتهای بنا از آجر ساخته میشوند حتی در قسمت گنبد. اتفاقاً گنبد آرامگاه حمدالله مستوفی نیز به طور کامل از آجر ساخته شده و زینت یافته بود. چون این گنبد در عهد ایلخانان طراحی و بنا شده بود. اما پس از آن در گذر زمان به واسطۀ مرمتها و بازسازیهایی که انجام شد گنبد بنا با هنر دیرینه و دلنواز کاشیکاری و مقرنسهای چشمنواز زینت پیدا کرد و زیباتر از قبل درخشید.
در این بنای تاریخیِ تماشایی، که یکی از برجستهترین آثار به یادگار باقی مانده از عهد ایلخانان مغول در خاک پهناور ایران زیبا به شمار میرود، بر کتیبهای با خط خوش نستعلیق زندگینامۀ حمدالله مستوفی و حتی در حد اشارهای کوتاه نام اجداد ایشان و آثار این مرد فرهیخته ذکر شده است. بر این اساس میتوان گفت حمدالله مستوفی در زمان حیات از ارزش و اعتبار قابل توجهی برخوردار بوده است. البته مورخین بزرگ و صاحب نام در بیشتر موارد یا شاید حتی اغراق نباشد اگر بگویم در تمام موارد از افراد درباری بودهاند و اتفاقاً به دلیل حضور در دربار توانایی نگارش تاریخ را پیدا میکردهاند. اما به عنوان نمونه عطاملک جوینی نگارندۀ تاریخ جهانگشا در سالهای آخر عمر خود مورد غضب پادشاه وقت قرار میگیرد یا ابوالفضل بیهقی از دربار رانده میشود و در گوشۀ عزلت تاریخ مشهور بیهقی را مینویسد در صورتی که حمدالله مستوفی حتی پس از مرگ از توجه دربار بهره برده است و برای او آرامگاهی درخور با اشاره به زندگینامه و تبار ایشان در نظر گرفته شده است. آرامگاه حمدالله مستوفی در شهر قزوین در محلهای دیرینه با نام پنبه ریسه در قسمت شرقی میدانگاه در حدفاصل میان امامزاده علی و زیارتگاه آمنه خاتون واقع شده است. شاید جالب باشد بدانید که نام دیگری که اهالی شهر قزوین آرامگاه این مورخ بزرگ را با آن میشناسند گنبد دراز است. علت انتساب این نام برای این بنا کاملاً مشخص است. چون گنبد این مقبره با سایر گنبدها بسیار متفاوت است و کشیدگی آن سبب شده است نام گنبد دراز برای آن انتخاب شود. بدون شک بنایی که در قرن هشتم هجری قمری ساخته شده است در معرض ویرانی خواهد بود. و شکی نخواهد بود که این بنا نیز درست مثل سایر بناهای تاریخی اضمحلال و خرابی را تجربه کرده است. در اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی، مردم شهر قزوین دور تا دور بنای آرامگاه را دیوار کشیدند و از آنچه در توان داشتند برای حفظ بنای آرامگاه دریغ نکردند. حاصل کار این مردم عزیز حفظ و تعمیراتی مختصر بر بنای آرامگاه بود. پس از آن، و شاید به خاطر تلاشها و زحماتی که مردم شریف و اصیل شهر قزوین برای حفظ و مرمت این بنا داشتند، در سال ۱۳۱۹ این آرامگاه به صورت اساسی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بنایی که امروز شاهدش هستیم بنایی است که در سال ۱۳۱۹ بازسازی شد.
پ.ن اول: آرامگاه حمدالله مستوفی در شهر قزوین در مورخ ۲۰ بهمن ماه ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۲ در فهرست آثار ملی ایران زمین جای گرفته است.
پ.ن دوم: آرامگاه حمدالله مستوفی، در شهر قزوین، در خیابان طالقانی، در خیابان ملک آباد سابق، در کوچه مستوفی واقع شده است.
دره خزینه لرستان
دره خزینه لرستان، از جمله زیباترین و شگفتانگیزترین درههای استان لرستان میباشد. درهای در اواسط جاده پل دختر به سمت اندیمشک که در جوار روستایی به همین نام قرار دارد. دره خزینه لرستان، در طول سالها و بر اثر فرسایش به وجود آمده است. باید بگوییم که پل معلق واقع در این دره مرتفعترین پل معلق نه تنها در ایران بلکه در سطح خاورمیانه میباشد. این پل بسیار زیبا و مستحکم بوده و طول آن ۱۱۲ متر و عرض و ارتفاعش به ترتیب ۸۰ و ۸۵ متر میباشد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که پل دره خزینه از به هم پیوستن چهار طناب کابلی و چوبهای روسی ساخته شده است. حتماٌ هیجان زده خواهید شد اگر بدانید که با رفتن بر روی این پل معلق حس ایستادن بر بالای ساختمانی ۲۹ طبقه به شما دست میدهد. حتی تصور ایستادن بر روی این پل با وجود رودخانه خروشان زیر آن شما را ذوق زده میکند. استان زیبای لرستان، از جمله مناطق کوهستانی ایران بوده که دارای آب و هوایی معتدل در فصول تابستان و بهار میباشد. بنابراین، این فصل ها بهترین زمان برای بازدید از دره خزینه لرستان است. عاشقان کوهنوردی و صخرهنوردی نیز میتوانند در کنار بازدید از این دره به این ورزشهای مهیج نیز در ارتفاعات و کوه ها بپردازند. از آن جا که آب و هوای لرستان آب و هوایی کوهستانی است و این دره هم در منطقه ای آفتابگیر واقع شده است بهترین زمان بازدید از آن فصل بهار و پاییز است. استان لرستان درغرب ایران مساحتی حدود ۲۸۲۹۴ کیلومتر مربع دارد و طبق سرشماری یک میلیون و هفتصد پنجاه و سه هزار نفر ار در خود جا داده است. همان طور که در بالا هم به آن اشاره شد این استان به خاطر تبلیغات کم چندان توسط گردشگران شناخته شده نیست که این موضوع یک بعد مثبت و منفی دارد بعد مثبت آن این است که جاذبه های آن به نسبت دیگر شرهای ایران بهتر باقی مانده اند و همچنان بکر و دست نخورده هستند اما بعد منفی آن کاهش درآمدهای اقتصادی از طریق جذب گردشگر است البته در این چند سال اقدام های مختلفی مثل ساخت هتل های جدید و بیشتر کردن امکانات گردشگری شده است که همه ی این ها به نزدیک تر شدن این استان به جایگاه اصلی اش مفید است. تاریخچه ی این منطقه از ایران باعث شده تا به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونت گاه های انسانی شناخته شود و پیدا شدن کتیبه ها، سنگ نوشته ها و ظرف و ظروف سفالین و انجام تحقیقات و رمز گشایی آن ها باعث شده تا باستان شناسان به این حقیقت برسند. این استان با استان های همدان،کرمانشاه، ایلام، خوزستان، چهار محال و بختیاری، اصفهان و مرکزی همسایه است و گرچه از راه های مختلفی می توانید به آن جا سفر کنید اما به خاطر طبیعت زیبایی که در این منطقه و شهرهای اطراف آن وجود دارد بهتر است که از طریق وسیله نقلیه ی خودتان اقدام کنید. در ارتفاعات این استان هوا همیشه خنک است و بهتر است در صورت اقدام به سفر حتی در فصل تابستان لباس گرم و تجهیزات مورد نیاز را به همراه خود ببرید.
موزه چينى خانه اردبیل
موزه چینی خانه اردبیل از آثار به جا مانده دوران صفویه می باشد که دارای مقاومتی بی مثال است؛ حدود ۴ سده از ساخت این مکان می گذرد ولی همچنان پابرجا می باشد. موزه چینی خانه که در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع شده، به عنوان مکانی برای نگهداری از هدایای چینی که از جانب امپراطور چین به شاه عباس اهدا می شد، مورد استفاده قرار می گرفت و هم اکنون توجه گردشگران زیادی را به خود جلب نموده است. بسیاری از سلاطین صفوی در این آرامگاه آرام گرفته اند. شنیده ها حاکی از آن است که بخشی از آثار موزه خانه چینی شامل ۴ هزار کتاب نفیس، عتیقه جات و ۸۰۰ ظرف چینی بعد از امضای عهدنامه ترکمنچای توسط ژنرال باسکویچ از این مکان غارت شده که هم اکنون تعدادی از آن ها در دو موزه کشور روسیه نگهداری می شود. لازم به ذکر است که بگوییم تعدادی از آثار موزه چینی هم در موزه ملی تهران، موزه شهر شیراز و موزه اصفهان حفاظت می شود. از جمله آثار موجود در موزه چینی خانه اردبیل که توریست های مورد بازدید قرار می دهند می توان به ظروف چینی متنوع، گلدان های چینی با طرح های خاص، سکه های نقره ای، مهر سنگی سلاطین صفوی و یک جلد قرآن به خط کوفی روی پوست آهو اشاره کرد. قرآن مذکور قدمتی تاریخی دارد و سومین قرآن نفیس ایران محسوب می شود که به زیبایی تزئین شده است. خوب است بدانید که این هدایا و ظروف چینی به منظور بازسازی جاده ابریشم و بهبود روابط دو کشور بود. معماری شگفت انگیز این مکان توسط شیخ بهایی “دانشمند مشهور دوران حکومت صفویه” صورت گرفته است، او برای این بنا چهار شاه نشین با طاق نماهای باشکوه در نظر گرفته که چشم هر بیننده ای را به خود معطوف می کند. همچنین در قسمت های مختلف آن می توان طرح و نقش های زیبا، مقرنس های رنگی، نقوش اسلیمی و طلاکاری هایی را مشاهده کرد که بر زیبایی های بنا افزوده است. تالار موزه چینی خانه با طراحی های بی نظیری که دارد مکان زندگی شاه عباس برای استراحت یا چله نشینی به حساب می آمد. در سال ۱۳۷۰ بخشی از آثار که به موزه ملی تهران منتقل شده بود، به موزه چینی خانه شهر اردبیل برگردانده شد و این مکان به طور رسمی برای بازدید گردشگران گشوده شد. این موزه ارزشمند دارای ۱۲۵۶ محفظه بوده که در تمامی قسمت های آن هدایای چینی جایگذاری شده است.
چشمه مرتضی علی طبس
چشمه آبگرم مرتضی علی(ع) از جاذبههای گردشگری طبیعی در شهرستان کویری طبس در استان خراسان جنوبی است. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس واقع شده است. چشمه آبگرم مرتضی علی از جاذبههای گردشگری کشورمان بهحساب میآید، وجود این چشمه جوشان با دو نوع آب سرد و گرم کنار هم در دل کویر ایران زمین انسان را به تفکری عمیق وامیدارد. پس از گذر کردن از شهر طبس برای رسیدن به این چشمه حدود ۵ کیلومتر مسیر را باید بهصورت پیاده طی کرد که عمدتاً از آب عبور میکنند. این چشمه مبدأ آبی اغلب مزارع و تأمین آب باغات طبس میباشد که از طریق نهرآبی به این شهر منتقل میشود. در طول مسیر چشمه آبگرم مرتضی علی، دیوارههای بلند دره مانندی در دو طرف خودنمایی میکند و روی این دیوارهها حفرههایی است که بهنظر میرسد با نظم خاصی بنا شدهاند. پس از حدود ۱۰ دقیقه پیادهروی به منطقهای میرسیم که چشمههای متعدد آب بهویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفرهای نشئت میگیرد که به حمام مرتضی علی معروف شده است. چشمه آبگرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است که با داشتن چشمههای آب درمانی بهلحاظ توریست درمانی مورد توجه ویژه است. گردشگران داخلی و خارجی از این مناطق که طبیعت زیبایی نیز دارد، استقبال میکنند. آبگرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه میریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد میکند که گاهی به ۱۰ درجه هم میرسد. غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث میشود که این آبها تا مسافت حدود ۳۰۰ متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالیکه بهطور کامل با هم مخلوط نشدهاند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند. جالبتر اینکه بلندترین سد قوسی جهان در انتهای مسیر چشمه مرتضی علی واقع شده که همین موضوع بر شهرت آن افزوده است. اگر گذرتان به این چشمه بیفتد، حتما شاهد قبرهای بسیار قدیمی در دیوارههای تنگه خواهید بود که به زرتشتیها تعلق دارد.
جنگل گیسوم گیلان
تالش یکی از شهر های دیدنی و منحصربفرد گیلان است که جاذبه های بسیار زیبا و چشم نوازی را در خود جای داده است. در ایران و کمتر جایی از دنیا می توانید منطقهای را پیدا کنید که هم جنگل باشد و هم دریا، کافی است برای دیدن این پدیده نادر از رشت به سمت آستارا حرکت و از منطقه پره سر عبور کنید جنگلی بسیار زیبایی خواهید دید بنام پارک جنگلی گیسوم ، جایی که جنگل و دریا بهم میرسند و تونلی سبز را در خنکای ارتفاعات تالش به وجود آورده است. در جنوب گیسوم، رضوانشهر به فاصله ۱۴ کیلومتر و شمال آن، شهر هشتپر (تالش) با فاصله حدود ۲۰ کیلومتر قرار دارد. جنگل گيسوم با مساحتی حدود ۸۰ هکتار، با درختان جنگلی انبوه و گونههای گیاهی متنوع و خاص، منظرهی زیبایی را به ارمغان آورده است. اين پارک امکاناتی را برای گردشگران فراهم نموده است. امکاناتی نظیر: وسايل بازی کودکان، ورزشگاه، اردوگاه، پلاژ، هتل، مناطق پيکنيک روزانه، کمپينگ طبيعی، مسيرهای پيادهروی، موزه طبيعی گل و گياه که همه این امکانات اقامت و سفر را به این پارک جنگلی راحتتر خواهد نمود. شاید برای شما جالب باشد که بدانید نام این پارک جنگلی از روستایی به همین نام گرفته شده است. گیسوم، روستایی از توابع بخش اسالم شهرستان تالش در استان گیلان است که در ۱۸ کیلومتری جاده تالش به انزلی قرار دارد. شما در همان ابتدای ورود به جنگل گیسوم میتوانید خوشگذرانی و لذت بردن را شروع کنید و در مسیر جاده رویایی، جادهای که شما را به دالانی از درختان در هم تنیده میکشاند و شما را با چهرهی دیگری از طبیعت آشنا میکند، حرکت کنید. بسیاری از عاشقان جاده و رانندگی راهی گیسوم میشوند تا برای لحظاتی از بودن در تونل درختان لذت ببرند و روحی تازه کنند.