ساحل
بهشت در کف دست
هنوز آنقدرها از سن و سالمان نگذشته که انگشتها و دستهای حناگذاشته مادربزرگ و ریشهای حناییرنگ پدر بزرگها از ذهنمان بروند به جمع چیزهای از یاد رفته. هرچند حالا دیگر به سر نوزاد تازه به دنیا آمده حنا نمیگذارند اما هنوز هم توی شب حنابندان، نوعروس و داماد کف دست هم حنا میگذارند و هنوز هم وقتی کسی نه راه پیش داشته باشد و نه راه پس، میگوییم دستش را توی حنا گذاشتهاند. تمام این یاد و خاطرهها، آداب و مثلها از کیسههایی پارچهای بیرون آمدهاند که توی چاقی شکمشان، پودر سبز رنگ حنا را جا میدادهاند. این کیسهها حاصل کارگاههایی بودند که وظیفهشان ساییدن ساقه، برگ و چوب حنا بود؛ کارگاههایی با سقفهای گنبدی که بزرگترهایمان به آنها «مازاری» میگفتند.بد نیست بدانید مازاریها در واقع قسمتی از عصاریهای قدیمی هستند. عصاریها کارشان خرد کردن غلات و روغنگیری از دانههای روغنی بوده و مازاریها تنها آسیاب کردن حنا. در گذشتهای نهچندان دور، سنگهای مازاری در اکثر شهرهای ما در حال چرخیدن بودند؛ هنوز هم نمونههایی در کاشان، اصفهان و اردکان وجود دارند. با این حال بزرگترین مجموعهای که در حال حاضر به تولید حنا میپردازد، کارگاههای مازاری یزد است. حنا درختچهای است به ارتفاع ۳ -۲ متر و بومی کشورهای مدیترانه، خاورمیانه، آسیای صغیر و شمال و شرق آفریقا. در ایران، بلوچستان و کرمان، بهترین آب و هوا را برای کاشت این گیاه دارند. علاوه براین، حنا یکی از قدیمیترین مواد رنگی دنیاست و در دوره دوم عصر حجر از آن برای نقاشی کشیدن روی دیوار غارها استفاده میشده اما بیشترین کاربرد آن آرایشی و بهداشتی بوده. در قرون وسطی، اطبای ایرانی و عرب از تأثیرات دارویی حنا زیاد بهره بردهاند. حنا بیشتر برای رفع سوختگی، زخمهای دهان، آبسه و تورم مثانه تجویز میشده. در کتب پزشکی قدیمی آمده که حنا درمانی برای لکهای سفید پوست و لک و پیس است؛ خضاب با حنا چشم را پرنور میکند، مو را میرویاند و بو را خوش و زوجه را آرام میکند. برای بهدست آوردن رنگ دلخواه، پودر حنا را ترکیب میکردند.
دنیای سبز مازاری : در «مازاری» همه چیز سبز رنگ است و گرد سبز حنا همه جا را پوشانده. آسیابها و الک که روشن شود، گرد حنا جای هوا را هم تنگ میکند، آنقدر که بدون ماسک نمیشود نفس کشید. زمانی آن تیرک چوبی که به سنگ آسیاب وصل است، روی گرده اسب، شتر یا گاو نری سوار بوده تا صبح و شب را به هر ضرب و زوری که شده، دور تا دور آن سکو بچرخد اما حالا کافی است کلید برق را بزنید تا آن موتور یک چرخه در هر سری، ۳ تا ۴ ساعت یورتمه بچرخد و سنگآسیاب را بچرخاند. برگهای خردشده زیر سنگینی سنگآسیاب، از آن انتها به داخل الک یا سرند ریخته میشوند تا آن پایین که میرسند، گرد حنا به مخزن زیری ریخته شده و جز اضافات چیزی نمانده باشد تا داخل گونی جمع شود. محتویات گونی دوباره به سنگ آسیاب سپرده میشوند و باز سر و کارشان به همین جا میافتد. این دفعه اضافاتی که داخل گونی ریخته میشوند، دیگر قابل سرند کردن نیستند و باید دورشان ریخت. محصول «مازاری»ها که در زبان محلی به آن «خنیر» میگویند، بهجز استفاده آرایشی، خاصیت درمانی هم دارد. پودر سبزرنگ حنا، گرد شفابخشی است برای دستهای زخمی ماهیگیرانی که پراز ترکاند. حنا باعث ضخیمتر شدن پوست دست و پای آنها میشود. ردیف طولانی سنگهای آسیاب، تمام روز کارشان دور تیرک چوبی چرخیدن و البته خرد کردن برگهای حناست. هر کدام از این سنگهای لاسویی ۸-۷ تنی که از اردستان آمدهاند، در هر وعده ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلو برگ و ساقه حنا را تحویل میگیرند و گرد حنا پس میدهند. اینکه تا کی سنگها بچرخند و حناسابیهای این کوچه را سرپا نگه دارند را فقط خدا میداند. برای دیدن یکی از این مازاریها کافی است خودتان را به خیابان امام خمینی یزد برسانید و سراغ کوچه مازاریها را بگیرید. هرچند حالا یکی از کارگاهها، مرمت و تبدیل به کتابخانه شده و چند تایی از صاحبان مازاریها هم بستهشدن کارگاهشان را به تولید ترجیح دادهاند اما هنوز کم نیستند کارگاههایی که با سماجت دارند بستههای پارچهایشان را پر از پودر سبز حنا میکنند تا راهی بازارها شود.
بندر خمیر هرمزگان
بندر خَمیر یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران است. براساس اطلاعات موجود در مرکز آمار ایران در ۳۵ دقیقه طول شرقی و ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی از نصفالنهار مبدأ واقع شدهاست. ارتفاع متوسط این شهر از سطح دریا ۱۵ متر است. مساحت قانونی ۴۳۱٫۵ هکتار و وسعت حریم ۱۱۵ کیلومتر مربع است، و حد فاصل حدود ۸۵ کیلومتری غرب بندر عباس و ۱۱۰ کیلومتری شرق بندرلنگه واقع شدهاست. این شهر مرکز شهرستان خمیر است. شهر بندرخمیر دارای جمعیت شهری ۱۲۹۹۵ نفر با ۵ روستای واقع در حریم به نامهای لشتغان بالا، لشتغان پایین، کندال، باقی آباد و چاه صحاری بوده و مساحت قانونی ۴۳۱٫۵ هکتار و وسعت حریم ۱۱۵ کیلومتر مربع در موقعیت جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۳۵ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویج و در ارتفاع ۱۵ متری از سطح دریا واقع شدهاست که از شمال به کوه و از جنوب به دریا و تنگه خوران، از شرق به دهستان پل و از غرب به دهستان دژگان منتهی میگردد و حد فاصل حدود ۸۵ کیلومتری غرب بندرعباس و ۱۱۰ کیلومتری شرق بندرلنگه واقع شدهاست. شهر بندرخمیر دارای ۴۹ ساله سابقه بخش و قریب به دو سال است که مرکز شهرستان خمیر میباشد و در سال ۱۳۴۶ شهرداری این شهر نیز تاسیس شدهاست که دارای ۴۰ ساله سابقه شهرداری بوده و در حال حاضر شهرداری حائز درجه ۵ است. بندرخمیر یکی از شهرهای قدیمی و توسعه پذیر، مهاجرپذیر و پرجاذبه استان هرمزگان است که بدلیل موقعیت جغرافیایی و وجود کارخانههای بزرگی چون کارخانه سیمان ۶۰۰۰تنی هرمزگان، پایانه بار، شهرک صنعتی ۱ و۲، گچ خمیر، گمرگ و ارتباط حمل و نقل دریایی کالا به کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس، وجود آثار تاریخی و اماکن توریستی و تفریحی همچون جنگل حرا، آبگرمهای معدنی درمانی بندرخمیر، آبسر معدنی بندرخمیر، دیوار بلند سدار (Sedar)، برج قلعه بندرخمیر، آب انبارها و کورههای گچ و ساروج خمیر – که بالاخص ساروج خمیر گذشتههای دور مورد توجه مهندسین و کارشناسان امور ساختمانی بوده و زبانزد عام و خاص است و با وجود معادن سیمان و گوگرد از جمله شهرهای مهم استان هرمزگان بشمار میآید.
شغل مردم : شغل اکثر مردم پیله وری، ملوانی و صیادی است مرحوم صدرالاسلام و ملاسلیمان خمیری از علما و شعرای بنام بندرخمیر (در اوایل قرن سیزدهم هجری) و نیز مرحوم سیدامیرشیخ عالم، فقیه و مرجع دینی منطقه در قرن اخیر بوده که از خود خدمات و آثار ماندگاری بجای گذاشتهاند. آب مشرب شهر شیرین و لوله کشی شدهاست که از روستای کهورستان واقع در شصت کیلومتری شمال بندرخمیر با قدمت بیش ۳۷ سال است که تامین میگردد. بندرخمیر از جهت آب و هوایی در محدوده گرم و مرطوب قرار دارد که متوسط دمای ده ساله ۲۶٫۷ درجه سانتی گراد و میانگین حداقل و حداکثر دمای ده ساله ۱۸٫۱ و ۳۵٫۳ درجه سانتی گراد و تبخیر سالیانه ۳۶۷۲ میلی متر و میزان متوسط بارندگی سالیانه ۲۰ سال اخیر حدود ۱۷۱میلی متر میباشد. این شهر دارای یک درمانگاه و یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی که توسط فردی خیر احداث گردیده، همچنین شهرداری، ۴۵ اداره و نهاد دولتی، یک مرکز آتش نشانی شهرداری، مرکز اورژانس، یک کتابخانه عمومی، سه میدان بنام آزادی، جمهوری اسلامی و امام خمینی(ره)، دو بلوار اصلی بنامهای بلوار امام خمینی(ره) و بلوار ملاسلیمان خمیری و یک بلوار جدید الاحداث بنام آیت الله خامنهای، ۱۶ مسجد، یک مجموعه گلزار پنج تن شهدای هشت سال دفاع مقدس، یک مجموعه استادیوم ورزشی، یک استخر شنای سرپوشیده استاندارد نیز که توسط شهرداری احداث شدهاست. جمعیت دانش آموزی و فضاهای آموزشی شهر نیز شامل ۲۹۲۹ دانش آموز مشتمل بر پنج آموزشگاه در مقطع دبیرستان در سه فضای آموزش، پنج آموزشگاه در مقطع راهنمایی در سه فضای آموزشی، ۹ آموزشگاه در مقطع دبستان در ۵ فضای آموزش میباشد. یک واحد دانشگاهی پیام نور با چهار رشته تحصیلی افتتاح گردیده که فاز اول دانشگاه با مشارکت مردم و دولت در حال احداث میباشد.
پیشینه : شهر بندرخمیر دارای ۴۹ ساله سابقه بخش و قریب به دو سال است که مرکز شهرستان خمیر میباشد و در سال ۱۳۴۶ شهرداری این شهر نیز تأسیس شدهاست که دارای ۴۰ ساله سابقه شهرداری بوده و در حال حاضر شهرداری حائز درجه ۵ است. بندرخمیر یکی از شهرهای قدیمی و توسعه پذیر، مهاجرپذیر و پرجاذبه استان هرمزگان است که بدلیل موقعیت جغرافیایی و وجود کارخانههای بزرگی چون کارخانه سیمان خمیر ۶۰۰۰ تنی هرمزگان، پایانه بار، شهرک صنعتی ۱ و۲، گچ گچ خمیر، گمرگ و ارتباط حمل و نقل دریایی کالا به کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس، وجود آثار باستانی و اماکن توریستی و تفریحی همچون جنگل حرا، آبگرمهای معدنی درمانی بندرخمیر، آبسر معدنی بندرخمیر، دیوار بلند سِدار، برج قلعه بندرخمیر، آب انبارها و کورههای گچ و ساروج خمیر – که بالاخص ساروج خمیر گذشتههای دور مورد توجه مهندسین و کارشناسان امور ساختمانی بوده و زبانزد عام و خاص است و با وجود معادن سیمان و گوگرد از جمله شهرهای مهم استان هرمزگان بشمار میآید. شغل اکثر مردم پیله وری، ملوانی و صیادی است. آب مشرب شهر شیرین و لوله کشی شدهاست که از روستای کهورستان واقع در شصت کیلومتری شمال بندرخمیر با قدمت بیش ۳۷ سال است که تامین میگردد.
بزرگان شهر : مرحوم صدرالاسلام و ملاسلیمان خمیری از علما و شعرای بنام بندرخمیر (در اوایل قرن سیزدهم هجری) و نیز مرحوم سیدامیرشیخ عالم، فقیه و مرجع دینی منطقه در قرن اخیر بوده که از خود خدمات و آثار ماندگاری بجای گذاشتهاند. و مرحوم سید عبدالباقی مظفری نیاپور از بزرگان شهرستان بندرخمیر بودهاند و مرحوم حاج عبدالهادی بلوکی از معتمدین و بزرگان شهرستان بندرخمیر بودهاند
آب و هوای شهر : بندرخمیر از جهت آب و هوایی در محدوده گرم و مرطوب قرار دارد که متوسط دمای ده ساله ۲۶٫۷ درجه سانتی گراد و میانگین حداقل و حداکثر دمای ده ساله ۱۸٫۱ و ۳۵٫۳ درجه سانتی گراد و تبخیر سالیانه ۳۶۷۲ میلی متر و میزان متوسط بارندگی سالیانه ۲۰ سال اخیر حدود ۱۷۱میلی متر میباشد.
امکانات : شهر خمیر دارای یک درمانگاه و یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی که توسط فردی خیر احداث گردیده، همچنین شهرداری، ۴۵ اداره و نهاد دولتی، یک مرکز آتش نشانی شهرداری، مرکز اورژانس، یک کتابخانه عمومی، سه میدان بنام آزادی، جمهوری اسلامی و امام خمینی، دو بلوار اصلی بنامهای بلوار امام خمینی و بلوار ملاسلیمان خمیری و یک بلوار جدید الاحداث بنام آیت الله خامنهای، ۱۶ مسجد، یک مجموعه گلزار پنج تن شهدای هشت سال دفاع مقدس، یک مجموعه استادیوم ورزشی، یک استخر شنای سرپوشیده استاندارد نیز که توسط شهرداری احداث شدهاست. جمعیت دانش آموزی و فضاهای آموزشی شهر نیز شامل ۲۹۲۹ دانش آموز مشتمل بر پنج آموزشگاه در مقطع دبیرستان در سه فضای آموزش، پنج آموزشگاه در مقطع راهنمایی در سه فضای آموزشی، ۹ آموزشگاه در مقطع دبستان در ۵ فضای آموزش میباشد. یک واحد دانشگاهی پیام نور با چهار رشته تحصیلی افتتاح گردیده که فاز اول دانشگاه با مشارکت مردم و دولت در حال احداث میباشد.
آثار تاریخی : در این شهر آثار تاریخی زیادی وجود دارد از جمله کاروانسرا ی تاریخی روستا، مقبره اولیاها و بزرگان، آب انبارها (برکههای) متعدد وتاریخی، وچهار مقبره تاریخی، آثار وبقایا مسجد کوچکی در کنار مسجد جامع که بیش از ۴۰۰ سال سابقه تاریخی دارد.
برازجان بوشهر
بُرازجان شهری است در ۶۰ کیلومتری بوشهر واقع در استان بوشهر و شهرستان دشتستان. این شهر ۱۵۰ هزار نفر جمعیت دارد و در ارتفاع ۷۰ متری از سطح دریا است. برازجان دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان بوشهر است. برازجان دارای هوای گرم و خشک ودر جنوب کشور قرار دارد. یکی از آثار باستانی برازجان دژ است. یکی دیگر از آثارهای باستانی های برازجان کاخ زمستانی کوروش است. از دیگر آثار باستانی برازجان می توان به تل مر نیز اشاره کرد . گور دختر و کوه قلعه واقع در کوههای گیسکان مجاور شهر برازجان از دیگر آثار باستانی این شهر بشمار می آید. بیشترین تراکم نخلستانهای کشور در شهرستان دشتستان با حدود ده میلیون نخل اصل میباشد. ریشه نام : برازگان = براز-از واژه برازندگی-نیکویی-اراستگی-روشنایی با پسوند جان یاگان=جایگاه
پیشینه تاریخی: برازجان دارای پیشینه تاریخی بسیار کهن است که می توان آن را به سه دوره تقسیم کرد. در دوره اول از عیلامیان تا ظهور اسلام، در قلب خود شهر باستانی توزوتا اوکه را داشته است که پارچه بسیار معروف توزی و آثار تاریخی بسیاری که از این دوره طلایی به جا مانده حاکی از همین نکته است. دوره دوم از ظهور اسلام تا آغاز صفویه است که دشتستان موقتاً در تاریخ فراموش می شود. دوره سوم از آغاز صفویه تاکنون را شامل می شود. در این دوره خوانینی خوشنام و میهن پرست همچون ملک منصورخان، شهید سالم خان، شهید میرزامحمدخان غضنفرالسلطنه برازجانی و… بر برازجان در دوره ای متلاطم حکمرانی می کنند؛ سالم خان کمر همت به آبادانی برازجان می بندد و غضنفرالسلطنه برازجانی به یاری رئیسعلی دلواری و جنگ با انگلیسی های متجاوز برمی خیزد و پس از رشادت های بسیار و به خاک مالیدن پوزه انگلیسی ها در جنگ لرده، به عنوان آخرین نفر از سرداران وطن پرست متحد در برابر متجاوزان، به دست یک خائن به شهادت می رسد.
جغرافیای برازجان : شهر برازجان درجنوب غربی فارس وشمال غربی استان بوشهر قراردارد. دارای دومنطقه کوهستانی وجلگه ایی است.که بلند ترین قله ان کوه گیسکان با ارتفاع ۲۶۰۰ متر میباشد.۷۵ متراز سطح دریا ارتفاع داردو وزش باد های گرم جنوبغربی وگرم دریایی اب وهوای انرا گرم خشک-نیمه بیابانی وگرمسیری کرده است. دمای هوا درتابستان حداکثر ۵/۴۴تا۵۰درجه میرسد ودرزمستان ۵/۲۴تاصفردرجه متغییر است .تقسیمات فصلی دراین منطقه قدری با دیگر مناطق متفاوت است .بطوریکه فصل بهار ازاواسط اسفند شروع تا اواسط فروردین امتداد دارد وفصل تابستان از اواسط فروردین شروع تا اواسط ابان ماه ادامه دارد ونیز فصل خزان از نیمه ابان ماه شروع تا نیمه دیماه خاتمه می یابد وهمینطورفصل سرما ضمن شروع از نیمه های دیماه تا اواسط اسفند ماه خاتمه می پذیرد.البته لازم به گفتن است اب وهوای برخی مناطق از جمله پشتکوه قدری متفاوت است بطوریکه تابستان قدری ملایم تر وبهار اندکی طولانی تر است. موقعیت ان برروی نقشه۲۹درجه و۱۶دقیقه عرض شمالی-۵۱درجه و۱۳ دقیقه طول شرقی است.برازجان ۲۲۲کیلومتر طول و۱۰۸ کیلومترعرض وسعت دارد.وجمعیت ان براساس اخرین سرشماری حدود ۹۰ هزار نفر بوده است.(برگرفته ازکتاب دشتستان درگذر تاریخ-محمد جواد)
جاذبه های تاریخی: در برازجان با توجه به تاریخ کهن و پربار آن، آثار تاریخی مهمی وجود دارد ازجمله: ۱- کاخ زمستانی کوروش هخامنشی: در جنوب غربی برازجان، با قدمتی حدود ۲۵۰۰ سال که تلاش برای یافتن بقایای آن ادامه دارد. ۲- گوردختر: در روستای پشت پر، بخش ارم، مشابه مقبره کوروش، متشکل از ۲۴ قطعه سنگ؛ متعلق به مادر یا دختر کوروش هخامنشی. ۳- کاخ بردک سیاه: در ۱۲ کیلومتری شمال غرب برازجان، روستای درودگاه؛ مربوط به داریوش هخامنشی که تلاش برای یافتن بقایای آن ادامه دارد. ۴- کوشک اردشیر: در مجاورت گوردختر؛ مربوط به عهد اردشیر ساسانی، ساخته شده با سنگ و ساروج. ۵- کاروانسرای مشیرالملک: در قلب برازجان، مربوط به اوایل قاجاریه، ساخته شده از سنگ با نمای بسیار زیبا و منحصر به فرد. این بنا در زمان پهلوی زندان بوده (از زندانیان معروف: آیت الله طالقانی، مهندس بازرگان و…) و اکنون در حال بازسازی است. همچنین کوه قلعه (در ارتفاعات شرق برازجان)، پل مشیرالملک (۲۴ کیلومتری شمال برازجان)، کاروانسرای دالکی، چهل خانه سعد آباد، قصر دختر و گوری گاه در تنگ ارم، قلعه سبز در شبانکاره، سد سبا در روستای کان سرخ وحدتیه (مربوط به هخامنشیان)، قلعه غضنفر السلطنه در کوه قلعه، بازار قدیمی و سرپوشیده برازجان ازجمله آثار تاریخی دشتستان هستند.
جاذبه های طبیعی: گیسکان، کوهستان سر به فلک کشیده و استوار چون مردم دشتستان، در شرق برازجان قرار دارد. رود شاپور (با ۲۳۰ کیلومتر طول) و دالکی (با ۲۱۵ کیلومتر طول و رود فصلی معروف آرد و در برازجان، از رودهای معروف شهرستان هستند. از درختان معروف این سرزمین نخل، گز، کویر و کنار (سدر) را می توان برشمرد. از حیوانات بومی هم می توان به گراز، بزکوهی، مارمولک و گوسفند و از پرندگان هم به کلاغ زاغی (قلاسوزوک)، فنچ تاجدار، فنچ مجنون، تیهو، چغول و سینه سرخ اشاره کرد. مهمترین جاذبه های طبیعی دشتستان عبارتند از: نخلستانهای سرسبز، شاهزاده ابراهیم(ع) در ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی برازجان و ارتفاعات اطراف آن، کوهستان گیسکان (دشت نرگسی و بام بلند)، آبشار فاریاب در پشتکوه، چشمه زیرراه در ۱۵ کیلومتری برازجان (روستای زیرراه)، چشمه آب گوگردی در دالکی، پارک جنگلی سرکره در ۸ کیلومتری جنوب برازجان، امامزاده شاه پسرمرد در بوشکان، سد انحرافی سرقنات، سد رئیسعلی دلواری (شبانکاره).
سوغات برازجان : مهمترین سوغاتی برازجان عبارت است از: خرما، رطب، خارک، حصیر و سایر محصولات بافته شده با برگ نخل، ظروف سفالی، قالی، قالیچه، گبه، گلیم، نمد، گیوه، عبا، ملحفه، قبا، ارده (شیره کنجد)، قلیه ماهی و میگو، انواع حلوا، گرده و مشتک و انواع دیگر نان محلی، لورک و ماست و سایر لبنیات محلی، خاک شیر (درمان درد معده)، زیره (دفع باد شکم)، بنگو، گل گاوزبان و شنبلیله.
بهشتی به نام گاوخونی!
گاوخونی در ذهن شما شبیه چه جور جایی است؟ باتلاقی مکنده و خطرناک که بوی خون را برایتان تداعی می کند یا صحرای بی آب و علفی که گوشه گوشه اش را جسد گاوهای غرق در خون پر کرده اند!؟ اگر شما هم ذهنیت محو و مبهمی درباره گاو خونی دارید، باید جای تمام این تصورات را با یکی از زیباترین و توریستی ترین مناطق ایران عوض کنید! تالابی که فراتر از تعاریف کتاب های جغرافیای دبستان، سهمی بیشتر از بیابان و آبرفت و خاک حاصلخیز از طبیعت برده است و هر سال گردشگران و کویرنوردان داخلی و خارجی زیادی را برای دیدنش راهی استان اصفهان می کند. گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! گاوخونی یکی از بکرترین چشماندازهای طبیعی استان اصفهان است که در تمام این سال ها، تاوان موقعیت جغرافیایی و مشکلات دسترسی را داده است. تالابی که اگرچه این روزها با رشد بیابان زایی در ایران به زیبایی گذشته نیست، اما هنوز هم انگار تکه ای از بهشت است که در دل کویر جا خوش کرده. گاوخونی در آستانه ورود به کویر قرار دارد. جایی در مرز میان اکوسیستم آبی با خشکی… و شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو مهم ترین تالابهای بینالمللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار میآید. تالابی که با چشماندازهای زیبا، صید و شکار مجاز پرندگان، پوشش جنگلی در بخش شمالی و پرواز دست جمعی پرندگان کمیاب، می تواند فرصت خوبی برای لذت بردن از یک سفر کوتاه باشد. اگر به گاوخونی سفر کنید، می توانید گورخر، کل، بز، میش، قوچ وحشی، خوک، گراز، انواع مار، مارمولک، سوسمار، گرگ، شغال، روباه شنی، کفتار، لاکپشت، بزمجه، افعی شاخدار، جبیر، خرگوش و انواع خفاش را ببینید که در این تالاب پناه گرفته اند. این البته به جز حیواناتی است که بعد از احداث سد زایندهرود بر روی رودخانه و مهار آب آن از بین رفته و نابود شدهاند. به این فهرست باید قو، فلامینگو، خوتکا، کاکایی، حواصیل، سلیم، اگرت و چندین پرنده دیگر را هم اضافه کنید تا باور کنید که گاوخونی، قلب زنده ای است که زیر پوست کویر نفس می کشد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو مهم ترین تالابهای بینالمللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار میآید.
افسانه های مرگ : گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! اما اگر از بومیان منطقه حقیقت را بپرسید، جنگل ها و نیزارهای شمالی را نشانتان می دهند که در هم فشردگی شان راه برگشتن را بر مسافران بسته و آن ها را گرفتار کرده است. با این حال، باید بدانید که سفر به گاوخونی این حسن را دارد که علاوه بر تماشای طبیعت دلنشین و شگفت انگیز باتلاق، می توانید جاذبه های گردشگری منطقه را هم ببینید. بنابراین اگر به عزم گاوخونی راهی اصفهان شدید، سری هم به شهر ورزنه، پل قدیمی ورزنه، کبوترخانهها، مسجد جامع و منطقه شاخ کنار و کاروانسرای رباط عباسی و … بزنید. اما در غرب ورزنه روستای قورتان هم واقع شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. روستایی که در آن قلعه قدیمی سلاجقه قرار دارد و مسجد جامع دو طبقه روستا در این قلعه قرار گرفته است. این قلعه که در گذشته یکی از قلعه های نظامی منطقه بوده است، این روزها بیشتر کاربردی عبادی و مذهبی دارد و علاوه بر مسجد، در سال های اخیر حسینیه ای هم به آن اضافه شده است. حسینیه ای که البته چندان از نظر معماری خوشایند طبع نیست و خیلی از گردشگران معتقدند معماری آن، زیبایی قلعه را مخدوش کرده است. پل قدیمی ورزنه هم یکی دیگر از جاذبههای میبد است. این پل آخرین پل رودخانه زایندهرود است که بعد از آن انشعابات فرعی، رودخانه (مصب) و سپس تالاب پدید میآید. پل ورزنه ۱۰دهانه دارد و مثل دیگر پلهای قدیمی اصفهان، از آجر و ساروج ساخته شده است. این پل در گذشته مسیر حرکت کاروانهایی بوده که از طریق جاده ابریشم از کویر مرکزی ایران میگذشتند و همین مهم ترین دلیل وجود کاروانسراهای فراوان در اطراف پل است.
بهترین زمان سفر : بهترین زمان بازدید از گاوخونی، اوایل بهار است که آب و هوای منطقه، به دمای مطلوبی رسیده است. پاییز و اوایل زمستان هم گزینه های خوبی برای سفر به گاوخونی هستند به خصوص که در این زمان با سرد شدن هوا در نقاط شمالی، مهاجرت هزاران پرنده به تالاب آغاز میشود و شما می توانید شاهد یکی از زیباترین صحنه های عمرتان باشید. اما به هر حال باید سختی بارندگی و خاکی بودن بخشی از مسیر را به جان بخرید. با این حال، زمستان فصلی نیست که برای سفر به باتلاق گاوخونی مناسب باشد. بارندگی زیاد و بارش برف در کوه های اطراف، سختی راه را برایتان زیاد خواهد کرد. به خصوص که به دلیل سرمای هوا خبری هم از پرندگان مهاجر نیست و احتمالا بخش مهمی از لذت سفر را از دست خواهید داد.
زمستان در کوههای مریخی و دریاچه صورتی!
اگر دوست دارید تنها بندر اقیانوسی ایران را ببینید باید سری به استان سیستان و بلوچستان و شهر چابهار بزنید. این شهر در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار گرفته و لنگرگاه آن قابلیت پهلوگیری کشتیهای اقیانوس پیما را دارد و از مناطق آزاد بازرگانی ایران است. چابهار گرمترین نقطه کشور در زمستان و خنکترین بندر جنوبی ایران در تابستان است. در این شهر بهاری جاذبههای طبیعی بسیاری پیدا خواهید کرد و مطمئنا شگفتزده خواهید شد . گلافشان یکی از شگفتانگیزترین پدیدههای ژئوتوریسمی است که زمین شناسان و دوستداران طبیعت خیلی به آن علاقه دارند. اگر میخواهید معروفترین گلافشان ایران را ببینید باید سری به منطقه تنگ در سیستان و بلوچستان بزنید. یعنی در ۹۵کیلومتری غرب بندر کنارک وارد دشت کهیر میشوید.نرسیده به روستای تنگ این گلافشان را میبینید که در زمینی مسطح قرار گرفته و شامل ۳ تپه کوچک گلافشان است. مردم به زبان محلی به این پدیده «ناف دریا» یا «بولوبولو» میگویند. گلافشان چابهار منشا تکتونیکی دارد و از نوع سرد است یعنی آتشفشان در پیدایش آن نقشی نداشته است. رسوبگذاری سریع گل و سیال ماندن آبهای درون آن همراه فشار وارده از پایین موجب میشود که آب و گل با گاز به بیرون پرتاب شود و منظره عجیبی را رقم بزند.در بلندای این تپهها، دهانههایی به قطر چندسانتیمتر وجود دارد که از دهانه گلافشان فعال گل خاکستری بهصورت متناوب خارج میشود و از دامنهها پایین میآید. دوره تناوب این پدیده زیبا،۱۰ تا ۱۵دقیقه است که با لرزش خاک اتفاق میافتد و هنگام خروج گل صدایی شبیه شلیک هم شنیده میشود. این منطقه کاملا کویری است و هیچ گیاهی در آن دیده نمیشود؛ حتی یک بوته خار!
بیدام بخورید : درخت (لوز یا گارون زنگی) نام درختی گرمسیری با میوهای به نام بیدام است که در استانهای ساحلی جنوب ایران میروید و شکوفههای زیبایی دارد. این میوه نخست سبزرنگ و کال است، سپس به رنگ قرمز مایل به قهوهای در میآید. حالا که تا چابهار آمدهاید حیف است طعم متفاوت بیدام را نچشید. بادام محلی چابهار یا بیدام شبیه بادام خودمان است. البته وقتی که هنوز بادام پوست سبز داشته و پوستش هم شکل و رنگ میوه شبرنگ را دارد. بیدام مغز بزرگی دارد ولی لازم نیست مثل بادام آن را بشکنید و مغزش را بخورید. بیدام را باید با پوستش بخورید و کمی طعم گس داشته، هسته بزرگ لیف پوشیده آن هم مغز خوراکی دارد.در ۱۵ کیلومتری چابهار، در مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر، تنگهای صخرهای مشرف به درهای سرسبز و زیبا قرار دارد که از بالای آن روستای لیپار در میان سبزهزارها پیداست. در میان ۲ کوه که فاصله چندانی با هم ندارند، آببندی ایجاد شده که آبهای سرگردان اطراف را در خود جمع کرده و به آبگیری به طول ۱۴ کیلومتر تبدیل شده است. این دریاچه کوچک بهدلیل رنگ خاک منطقه، صورتی بهنظر میرسد و به همین دلیل به دریاچه (صورتی لیپار)معروف است. در این آبگیر زیبا انواع بوتهها و درختچهها، منطقهای بکر با اکوسیستم خاصی را بهوجود آوردهاند. ماهیهای کوچک زیادی هم در آب هستند که حتی روی قایقها هم میپرند. برای نزدیکشدن به آب آن دقت کنید چون کنارههای دریاچه حالت باتلاق گونه دارد و ممکن است شما را پایین بکشد . با اینکه کوههای مینیاتوری فاصله زیادی تا دریا دارد میتوانید گوشماهیهای زیادی را آنجا پیدا کنید. فسیلهای صدف هم در این کوهها زیبایی منحصر به فردی دارند که نشان میدهد این منطقه هزاران سال قبل زیر آب بوده است .
کوههای مریخی : حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر بعد از چابهار به سمت بندر گواتر، کوههایی در سمت چپ جاده دیده میشود که به کوههای مینیاتوری معروف هستند. کوههای مینیاتوری مناظری از کوههای کره ماه را تداعی میکنند و بهدلیل شکل غیرطبیعی که دارند بومیان منطقه به آنها کوههای مریخی میگویند. رنگ این کوهها بین طوسی و سفید و جنس آن زبر و آهکی است.با اینکه کوههای مینیاتوری فاصله زیادی تا دریا دارد میتوانید گوشماهیهای زیادی را آنجا پیدا کنید. فسیلهای صدف هم در این کوهها زیبایی منحصر به فردی دارند که نشان میدهد این منطقه هزاران سال قبل زیر آب بوده است. شیارها و تراشهای زیبای این کوهها هیچگونه پوشش گیاهی ندارد. سعی کنید صبح زود یا عصر برای دیدن کوهها بروید چون سایهای پیدا نمیشود.