سنتی
پاتوق بزرگان
موزه لطفعلیان ملایر
خانه تاریخی لطفعلیان در خیابان شهید مصطفی خمینی شهرملایر قرار دارد که بخشی از یک مجموعه مسکونی به یادگار مانده از دوره قاجار است.سازنده و مالک اولیه خانه مرحوم محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک بوده که در عصر فتحعلیشاه قاجار واسطه رابطه خویشاوندی که به دربار داشته با بهره گیری از معماران زبده آن دوره اقدام به ساخت این مجموعه نموده است.بخش های سه گانه این مجموعه عبارتند از: اندرونی، حسینیه، خانه و اصطبل. خانه کنونی، حسینیه این مجموعه بوده که بعدها توسط مرتضی خان لطفعلیان خریداری شد و کاربری مسکونی یافت.این خانه در ۲ طبقه ساخته شده است، سقف طبقه همکف پوشیده از طاق های آجری زیباست و پوشش طبقه فوقانی آن به صورت مسطح با تیر چوبی است.زیباترین بخش بنا حوض خانه است که با طاق نماهای زیبای آجری به شیوه چهار بخشی پوشیده شده است.جریان آب قنات و وجود ۲ حوض سنگی در کف، هوا و فضای بسیار خنک و فرح بخشی را جهت گذر از گرمای تابستان برای ساکنین ایجاد کرده است.از دیگر ویژگی های این بنا می توان به تزئینات لمبه کوبی چوبی در سقف طبقه اول و وجود درهای ارسی با شیشه ای الوان اشاره کرد.خانه لطفعلیان،اکنون با کاربری موزه، معرف آداب و رسوم و تاریخ و فرهنگ مردم شهرستان ملایر است. همچنین اداره سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر نیز در این مکان دایر است. خانه تاریخی لطفعلیان در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۸۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ورنی مغان
ورنی یک از بافته های داری منحصر به فرد ایران است که در بین عشایر ائل سوون استان اردبیل رایج می باشد. این بافته که معمولا از جنس ابریشم یا پشم و یا تلفیقی از آن دو می باشد بر روی دار عمودی بافته می شود و دارای طرح و نقش بدیع و زیبا از نقوش حیوانی و گیاهی با اشکال هندسی و انتزاعی که بصورت ذهنی و بدون نقشه توسط زنان و دختران و برخی از روستاهای دشت مغان بافته و به بازار عرضه می شود نقوش حیوانی مانند گرگ ، خرس، خروس، اسب، شتر، کلاغ، روباه، سک و… با استفاده از ۳ الی ۸ ترنج مزین کننده متن و زمینه ورنی هستند. معروفترین طرح ورنی طرح قاب یا خشتی است که نقشه خروس متداول ترین آن در منطقه است. ورنی علاوه بر دشت مغان در مناطق شهری و روستایی و عشایری شهرستان مشکین شهر، گرمی، بیله سوار نیز تولید و عرضه می شود.
روستای بیدسکان
روستای تاریخی و سرسبز بیدسکان در فاصله ۲۹ کیلومتری شرق فردوس و در مجاورت روستاهای گستج، نوده، سرند و شهر اسلامیه قرار دارد. شغل اصلی ساکنان روستا کشاورزی و باغداری است که در کنار آن دامداری نیز وجود دارد و عمده محصول کشاورزی منطقه گندم، جو و زعفران و محصولات باغی روستا نیز شامل انار، گردو، بادام ، توت، زردآلو و انگور است. دامداری در روستای بیدسکان نیز به علت کوهستانی بودن بیشتر به صورت پرورش گاو و گله های گوسفند و بز است. مزارع و باغات روستا در دو منطقه قرار دارد که بخش اصلی آن در مجاورت روستا و در کوه و دره است که از آب قنات ها سیراب می شود و بخش دیگر مزارع آن در دشت و در مسیر راه فردوس و بیدسکان واقع شده است که از آب چاه سیراب می شود. قرار گرفتن این روستا در منطقه کوهستانی و وجود دره ها و کوه های زیبا، آب و هوای ییلاقی، وجود دره های سرسبز و پوشیده از درختان بید و باغات میوه ، بافت تاریخی و قلعه تاریخی و چند اثر دیگر همچون منازل قدیمی، آب انبارها و سد خاکی روستا از جمله جاذبه های تاریخی و گردشگری منطقه است که گردشگران را در فصول گرم سال و ایام نوروز و تابستان به خود فرا می خواند. دره زیبای بیدسکان در قسمت شمالی روستا و به طول ۴ کیلومتر پوشیده از درختان بید سر به فلک کشیده، درختان گردو و بادام، توت، و میوه است و در طول مسیر نیز آب روان قنات ها از کنار درختان عبور می کند و بر زیبایی دره می افزاید و سد خاکی و زیبای روستا در فاصله ۵ کیلومتری نرسیده به روستا قرار دارد. روستای تاریخی بیدسکان دارای بافت ارزشمند تاریخی و قدیمی است که همچنان بدون تغییر باقی مانده است و قرار گرفتن روستا در منطقه کوهستانی سبب شده که شرایط ساختمانی از موقعیت کوهستان تبعیت کند و مصالح به کار رفته در بناها نیز شامل سنگ، خشت، آجر و ملات گل و کاهگل است. مردم متدین این روستا ضمن حضور در کلیه مراسم های مذهبی در طول دوره دفاع مقدس تعداد شش شهید، دو آزاده و ۴۱ جانباز تقدیم انقلاب اسلامی کرده است . بیدسکانی ها مردمانی خونگرم هستند از آداب و رسوم این روستا نیز می توان به مراسم نوروز، مراسم ماه رمضان، مراسم محرم و آئین نخل برداری، مراسم ازدواج و شب چله ای اشاره کرد . زنده بودن ارز ش های فرهنگی و مردم شناسی روستا جاری بودن سنن قدیم و بکر مردم شناسی، وجود صنایع دستی از قبیل قالی بافی، سبدبافی و آهنگری را از جمله ظرفیت ها و استعدادهای این روستا برشمرد. همچنین دارا بودن زیرساخت های مناسب شامل راه آسفالته، برق، آب شرب، تلفن و چندین مغازه، کوهستانی بودن و به طبع آن ییلاقی بودن منطقه، ورود افراد با تحصیلات بالا و همکاری مردم در فعالیت های اجتماعی و فرهنگی از دیگر قابلیت های روستای بیدسکان است. بافت روستا دارای پنج محله به نام های محله میون ده (میان ده)، در سرای محمد بیک، حوض بش، سرکلاته و پشت تغارخانه است. قلعه این روستا که متعلق به دوره قاجاریه است بر فراز تپه ای در مرکز روستا قرار گرفته که در اثر زلزله و گذشت زمان از این قلعه تنها برج و باروهای آن باقی مانده است. علاوه بر این در داخل بافت سنتی این روستا چند منزل تاریخی و زیبا، حمام، مسجد و چهار آب انبار قرار دارد که مجموعاً تعداد آثار ثبتی آن در فهرست آثار ملی کشور به ۹ مورد می رسد .
مراسم آئینی باران خواهی در زنجان
آئین بومی و سنتی باران خواهی از جمله رسومی است که ریشه در فرهنگ و اعتقادات دینی مردم دارد و در جای جای ایران زمین در اشکال مختلف برگزار می شود. این رسم نیک معمولا در هنگامی که بارش رحمت الهی کمتر صورت می گیرد و یا زمانی که مزارع، مراتع، باغ ها، کوه ها، دشت ها و چشمه ها که نیاز شدیدی به نزولات آسمانی و باران دارند، با مشارکت زنان و دختران و کودکان کم سن و سال انجام می شود و استعانت از ایزد خالق و دعا، طلب صادقانه و خالصانه و خیرخواهانه از یگانه آفریدگار هستی بخش مبنی بر نزول باران همراه با پخش انواع نذری ها و اطعام اهالی و رهگذران اجرا می شود.رایج ترین و قدیمی ترین نوع باران خواهی برگزاری دعا و نماز باران است که اغلب با قربانی و نذری همراه می شود. این مراسم با تفاوتی در شهر های مختلف انجام می شود. یکی دیگر از آیین های باران خواهی عروس باران یا عروسک باران است. مراسم عروسک باران یا همان چمچه عروس یکی از فراگیرترین و رایج ترین مراسم آیینی نمایشی باران در نقاط مختلف ایران و حتی دیگر کشورها می باشد. این مراسم نیز به خاطر طلب باران در خشکسالی ها در ناحیه های مختلف اجرا می شده و می شود. دختران در حیاط یک خانه جمع می شوند و چمچه (ملاقه ای بزرگ) را می آورند یک تکه چوب به شکل صلیب به آن می بندند و گودی ملاقه را با پارچه پر می کنند و پارچه ای را با رنگ روشن روی آن می بندند وچند تکه لباس به تن چمچه می پوشانند و صورت آن را با ذغال نقاشی می کنند و آن را به دست می گیرند و درروستا می گردند و در حالی که ملاقه ای دیگر در دست یکی دیگر از بچه هاست، صاحبخانه از بالای بام بر سر عروس چمچه آب می ریزد و مقداری آرد یانخود و لوبیا یا سبزیجات خشک شده در ملاقه آنها می ریزد بعد از گردش در تمامی روستا مواد جمع آوری شده را می آورند و آش می پزند و بین اهالی و خود تقسیم می کنند در پایان مقداری از آتش را از یک ناودان که به سوی قبله است به پایین می ریزند و دعایی می خوانند و از خدا می خواهند که باران خوبی فرو فرستد.