طبیعت
آبشار بردو
آبشار بردو در استان خراسان رضوی واقع است. این آبشار در ۲ کیلومتری غرب روستای شورآب علیا از توابع شهرستان تربت جام واقع است. آبشار از ارتفاع ۳۰ متری بر روی شیار کوه و بر روی شیب صخره ای به پایین میریزد. ارتفاع آبشار از سطح دریا ۱۴۶۰ متر است و در پیرامون آن صخره های خزه بسته مناظر زیبایی ایجاد کرده است. روستای شوراب علیا ، روستایی از توابع بخش نصرآباد، دهستان کاریزان و در شهرستان تربت جام است. دسترسی به آبشار از طریق جاده ارتباطی فریمان به ترتبت جام، بعد از روستای کهریز نو، جاده فرعی روستای شوراب علیا میسر است. آبشار در میان تنگه شرقی روستا در فاصله ۲ کیلومتری روستا واقع شده است.
منطقه شکار ممنوع لفور
لفور یکی از دهستان های ششگانه شهرستان سواد کوه در استان مازندران در شمال ایران است.این دهستان از سمت جنوب به ارتفاعات رشته کوه البرز، از سمت غرب به منطقه قرآن تالار(شهرستان بابل) و از سمت شرق به جنگل های منتهی به بخش زیراب و جوارم و از سمت شمال به جنگل های منتهی به بخش شیرگاه محدود است. دهستان لفور از۲۹ آبادی و روستا تشکیل شده است که مهم ترین روستاهای آن عبارت اند از [نفتچال](شامل روستای نفت چال و آبادی های پلیکا، سیاهکلا، قاضی کلا، پاپک، تاشیه، سوته، تپه سر, خربمرد)، بورخانی، دهکلان، لفورک، گشنیان، شاهکلا، مرزیدره، پاشاکلا، میرارکلا، اسبوکلا، چاشتخوران وامام کلا، چاکسرا، حجیکلا، درزیکلا، رئیس کلا، رنگو، سنگ سی، شارقلت، عالم کلا، غوزک رودبار، کالیکلا، کفاک، گالش کلا، لودشت و مرزی دره می باشد.براساس آخرین سرشماری عمومی کشور در سال ۱۳۸۵ جمعیت این منطقه ۴۸۲۶ نفر و مساحت آن با احتساب مناطق جنگلی ان حدود هشت هزار هکتار می باشد.
لفور از مجموعه دره ها و ارتفاعات تشکیل شده است که بلندترین نقطه آن بنام روستای بورخانی، ۱۶۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. حوزه ارتفاعات و دره های لفور شامل ارتفاعات منطقه امام کلا ودره مرزیدره، دره میرارکلا، دره آذز(خربمرد) ارتفاعات اسبوکلا و دره موزین را تشکیل می دهند که ارتفاع آنها از غرب به شرق و متمایل به سمت رشته کوه البرز افزایش می یابد که این دره ها و ارتفاعات به به دره ها و ارتفاعات وسو منطقه لفور را در غرب شهرستان سوادکوه پدید آورده اند که دارای جنگلهای انبوه و بسیار زیبائی می باشد. دره های مذکور رودخانه های کوچک آذررود، گتو، و بولک را ایجاد می کنند که پس از هم پیوستن به یکدیگر در پایین دست روستای مرزیدره رودخانه بابل (در زبان محلی لفور حرف ب دوم با کسره خوانده می شود- از قبل از تغییر اسم شهر بابل از بارفروش در سال ۱۳۱۰) را تشکیل می دهند.بابل رود طول تقریبی ۷۸ کیلومتر دارد که به این ترتیب از لفور سر چشمه می گیرد. و پس از طی این مسیر در بابلسر به دریای خزر می ریزد. به این ترتیب لفور سرچشمه بابل رود است. کمترین عرض این رودخانه ۱۰ متر و بیشترین عرض آن ۸۰ متر است. دبی سالانه این رودخانه در استگاه بابل ۳/۵۶۱ میلیون متر مکعب است که کمترین میزان آبدهی آن در ماههای تیر و مرداد است. سد البرز با ارتفاع ۷۲ متر در دهستان لفور بر روی رودخانه بابل احداث شده است. این سد خاکی در منطقه ای واقع شده است که به لحاظ تاریخی دارای اهمیت زیادی است.
روستای پلنگر
روستای پلنگر یکی از روستاهای استان گلستان، در ۲۰ کیلومتری شهرستان مینودشت واقع شده است برای رسیدن به این روستا بایستی از جاده فرعی گالیکش – دوزین عبور کرد پس ازعبور از روستاهای قلی تپه و تاشته و پس از طی مسیر سه کیلومتر فرعی به این روستا می رسیم . این روستا دارای جمعیتی بالغ بر ۸۷۰ نفر می باشد و قدمتی ۵۰۰ ساله دارد و شغل اهالی روستا کشاورزی و دامداری بوده و توتون محصول اصلی روستا است و نوع گویش روستا فارسی تاتی و محلی می باشد قریب به اکثریت این مردم با هم دیگر فامیل و نسبت نسبی یا سببی دارند. البته این روستا از نظر بار علمی یا سطح سواد نسبت به جمعیتش عالی می باشد .
تاریخچه روستای پلنگر : با توجه به این که در زمین های بالا دست روستا به نام گل گلی چشمه و تپه اچو آثار روستایی قدیمی وجود دارد که در نوشته های قدیمی به دست آمده از آن روستا به نام فرنگل یاد شده است . وجود شاهزاده قدیمی که حدود ۴۰۰ سال قبل در آنجا دفن شده است به نام شاهزاده فرح دخت فرنگلی یکی از علل مهم نامگذاری روستا می باشد روستای پلنگر در بعضی از نقشه های کشوری به نام پرانگل هم یاد شده است . و اما اکنون پلنگر در سراسر جهان مشهور می باشد .
گل یاس : گل هایی که در روستای ما سر چشمه گل گلی چشمه روییده جز قدرت لایزال ایزد منان و هنر این شاهزاده فرنگلی چیزی نمی باشد که بوی این گل ها هر سال بهار انسان را مست خودش نموده و بعد از گذشت ۵ قرن اکنون این گلهای یاس از بین نرفته و مردم از آن چشمه گل گلی چشمه نام برده اند .با توجه به این که در زبان محلی اهالی روستا به شاخه های درخت انگل می گویند و چون در روستا و اطراف آن درختهای پر شاخ و برگ به وفور یافت می شود . به این روستا پرانگل گفته و بعدها به پرنگل نام گذاری شده است و در نتیجه هم پلنگر نام گذاری نموده اند.
آداب سنتی : از پدر بزرگ خودم که اکنون مسن ترین فرد روستا می باشد شنیده ام حدود ۱۰۰ سال قبل هم مردم این روستا نسبت به جمعیت و فرهنگ سواد و سواد آموزی از همه روستاهای همجوارش در سطح بالایی بوده همان موقع کلاس مکتب خوانی یک رسم اجباری برای فرزندانشان بود تا ۵ سال اخیر هم یادم هست که ملاهای روستا قرآن درس می دادند . از ملا ولی آخن و ملا کاظم و ملا عبداله که خداوندش بیامرزدشان که من و تمامی جوانان شاگرد ایشان بودیم معلمی دلسوز بود تا آخر عمرش یادم می آید قرآن می خواند یکی از بزرگترین افتخارات روستای ما بود و خواهد ماند . از مراسمات برایتان بگویم اکنون نسل به نسل ما روز عاشورا را روزی غمگین و روز ولادت مولایمان علی (ع) را روزی شاد میدانیم که شبیه خوانی های ۳۰۰ سال قبل با شبیه خوانی ۶ ماه قبل هیچ فرقی نکرده همه دارند سنت حسنه عزاداری را به ما می آموزند . ما مراسم زیبای علی جان علی جان را که مختص روستای خودمان هست در ظهر عاشورا داریم .
منطقه حفاظت شده گلول
منطقه حفاظت شده گلول در موقعیت جغرافیایی N374527 E580434 در استان خراسان شمالی واقع است. این منطقه با مساحت تقریبى ۰۰۰‚۱۷ هکتار، در ۷۰ کیلومترى شمال شهر شیروان و در حدود نوار مرزى ایران و ترکمنستان قرار دارد. در این منطقه جنگل هاى تُنُک اُرُس و مراتع سرسبزى وجود دارد و گونه گونى حیات وحش آن نیز قابل توجه است. منطقه حفاظت شده گلول و سرانی دارای آب و هوایی عموماً کوهستانی، با شیب های تند و دره های عمیق و صخره های مرتفع است. این منطقه قسمتی از رشته کوه های موسوم به کپه داغ را تشکیل داده و از مناظر بدیع و فریبنده ای برخوردار است. منطقه حفاظت شده گلول و سرانی با توجه به دارا بودن ویژگی های خاص طبیعی، از جمله جنگل های انبوه درختان ارس و تنوع بسیار زیاد پوشش گیاهی و نیز زیستگاه خالص ترین قوچ اوریال، اولین بار در ۲۷ تیرماه سال ۱۳۵۰ توسط سازمان شکار بانی و نظارت بر صید آن زمان با عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد. تعدادی روستا در حاشیه جنوب و جنوب غرب این منطقه وجود دارد که ساکنان آنها عمدتاً از کردهای کرمانج بوده و حرفه اصلی اغلب آنان دامداری است و تعدادی به کشاورزی و باغبانی مشغول هستند. روستای سرانی تنها روستایی است که در مرزهای این منطقه قرار دارد و نام منطقه نیز برگرفته از این روستاست. پست ترین نقطه در این منطقه در رنج ارتفاعی ۱۴۰۰ متر و بالاترین نقطه منطقه در رنج ارتفاعی ۲۹۰۰ متر قرار دارد و دمای متوسط سالانه هشت درجه سانتی گراد و بارندگی متوسط ۴۵ متر است.
این منطقه دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل بوده و سرما و یخبندان در آن از آبان ماه، آغاز و تا اوایل اردیبهشت ماه ادامه می یابد. یزان بارش در این مناطق بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر به طور متوسط در سال است و حداقل درجه حرارت در گرمترین روزهای سال از ۲۵ درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند. در پایین دشت این منطقه تخته گلول قرار دارد که در فصل بهار دارای چشم اندازی زیبا از پوشش گیاهی به گل نشسته اعم از شقایق، خیارک و انواع بالشتکی است و در داخل این منطقه پوشش انبوه ارس در ارتفاعات منطقه قرار دارد که در نقاطی که ارس وجود ندارد انواع بالشتکی ها از قبیل گون، کلاه میرحسن، چوبک و اسپرس خاردار، پوشش زیبا و چشم نوازی به عرصه های طبیعی منطقه بخشیده است. در منطقه حفاظت شده گلول و سرانی حیوانات و پرندگانی هم چون قوچ و میش اوریال، پلنگ، گربه وحشی، گراز، سمور سنگی، خرگوش، دارکوب قهوه ای که بسیار کمیاب است، سهره سیاه و کبک دری نیز زندگی می کنند. از چشمه های این منطقه نیز می توان به کور چشمه، قربان چشمه، چشمه گیری اشاره کرد که در کنار رودخانه ای که در مرز جنوبی منطقه به طرف سرانی جاری است منابع آبی منطقه را تشکیل می دهند. از نقاط ارتفاعی این منطقه می توان علم، قله چوپان، ارتفاعات تنبل، کوه بزان، کور چشمه کوه کناره نام برد. بجز تخته گلول(گلیل) زیارتگاه زکریای پیغمبر (ع) نیز در ارتفاعات جنوبی این منطقه حفاظت شده واقع است که در روزهای تعطیلات پذیرایی انبوهی از مردم محلی و غیربومی از سایر نقاط استان و حتی کشور است. در دو کیلومتری غرب روستای سرانی محلی به نام قدمگاه ایوب وجود دارد که دارای درختان قطور و کهنسال ارس است در میان این درختان، درخت ارس بسیار بزرگی وجود دارد که به لحاظ قطر تنه و قدمت کهنسال ترین ارس در خراسان بزرگ بوده و جزو پنج درخت ارس کهنسال ایران است. با توجه به ارزش زیستی این درخت اقداماتی جهت ثبت آن در فهرست در ختان کهنسال و آثار طبیعی ملی از سال ۸۵ از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی صورت گرفت که در سال گذشته جزء آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسید. منطقه حفاظت شده گلول و سرانی دارای سه محیط بانی در جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه است که توسط محیط بانان پرتلاش و زحمت کش منطقه گشت و کنترل حفاظت می شود. نسبت مساحت این منطقه به مساحت کل مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست خراسان شمالی ۶٫۶۵ درصد است.
بازیهای محلی استان ایلام
مردم ایلام به فراخور نوع زندگی و معشیت از گذشته های دور تا کنون از انواع شیوه های سرگرمی و بازیها ی مختلف در موقع فراغت و مراسمات شاد استفاده نموه اند، ولی و امروزه به علت مشکلات فراوان زندگی از یک سو ورایج شدن سرگرمیهای متنوع دیگر این نوع بازیها کمتر اجراء می شوند. معمولاُ مردان و زنانی که سنی از آنها گذشته و قدرت جسمی کمتری دارند در موقع فراغت تنها به شرح خاطرات گذشته و برخی شوخیها با همدیگر می پردازند ولی دیگران به انجام برخی سرگرمیها وبازیها مبادرت می ورزند . زنان که تنها شبها مقداری فرصت دارند گاهی به انجام بازی (گل وپوچ ) وبرخی سرگرمیهای کلامی دیگری پردازند ولی دختران وخصوصاً نوجوانان به بازیها وسرگرمی های بیشتری می پردازند که عمده ی آنها از طریق مدارس یاد گرفته اند .
عمده ترین بازیهای مردان (بیشترجوانان ونوجوانان) ایلامی علاوه بر بازیهای جدیدی مثل ، فوتبال ووالیبال از این قرارند :
۱٫ کِلاورِوان (Kelāwrewān ) : در این بازی بازیکنان به دوسته مساوی تقسیم شده وسپس روی زمین دایره ای به شعاع مناسب مشخص می نمایند و یک گروه به قید قرعه در درون دایره به حالت چهار دست وپا قرار می گیرند وهر کدام کلاهی به سردارند و دسته ی دوم بایستی بدون آنکه ضربه ی پای تیم مقابل خورده باشند یکی از کلاهها را برداشته وبه سرعت به نقطه ای که در فاصله ی دورتر از قبل مشخص شده برساند و در حین فرار صاحبان کُلا (تیم درون دایره ) بایستی سعی کنند او را بگیرند و همبازی های وی به او کمک کرده و ممکن است کُلا دست به دست گردد تا به مقصد برسد واگر رسید یک امتیاز و اگر کلاه را پیش از رسیدن به محل بازس گرفتند تیم مقابل بایستی در درون دایره قرار گیرد و بازی از نوشروع می گردد وممکن است از قبل سقف امتیازی مشخص شده باشد وهر تیمی زود به آن سقف امتیاز رسید برنده نهایی می باشد. این بازی مختص مردان است .
۲٫ پَلان (Palân) : افراد به دو گروه تقسیم و هر گروه سه قطعه سنگ باریک وبلند (حدود ۴۰ سانتیمتری ) را در یک ردیف و به فاصله یک تا ۵/۱ متری از همدیگر قرار داده وبایستی فاصله ی هر دو گروه مناسب پرتاب سنگ اعضاباشد. سپس به قید قرعه یکی از گروهها شروع نموده وهر فرد یک سنگ به طرف سنگهای تیم مقابل پرتاب می نماید واگر یکی از آنها را انداخت سنگ دیگری پرتاب می کند وهمینطور تا آخر اگر نزد نفر بعدی تا همه ی تیم سنگهای خود را به هدف پرتاب کردند و پس از آن تیم مقابل به همین روال شروع می کنند هر تیمی که زودتر از دیگری هر سه عدد سنگ کاشته شده را هدف قرار دارد ، یک امتیاز می گیرد و سپس جای تیمها عوض وبازی از نو آغاز می گردد واگر سنگهای یک گروه سالم مانده وهیچکدام زده نشدند وگروه دیگر ه هر سه سنگ (نشانه اش ) افتادند دو امتیاز محسوب وزمین هم جابجا نمی شود سقف امتیاز از قبل مشخص وهر گروهی زودتر به آن سقف برسد ، برنده است. این بازی بیشتر توسط مردان اجرا می شود. ولی گاهی زنان نیز مشارکت دارند.
۳٫ چُوزَر (Čoozar = چوب طلایی ): بازی منحصراً در شب انجام می شود و بیشتر بوسیله ی نوجوانان (پسر و دختر) به اجرا در می آید. در این بازی افراد به دو گروه تقسیم وسپس قطعه چوبی کوچک که دارای نشانه ی مشخص باشد و یا آنرا مثلاً بابستن پارچه ای مشخص نموده باشند را تهیه نموده وسپس هر دو گروه رو به یک طرف نموده ویک نفر قطعه چوب را بدون آنکه خود نگاه کند به طرف پُشت پرتاب می کند وپس از چند ثانیه مکث همه به آن طرف هجوم برده و به دنبال یافتن چوب بر می آیند وضمن آن بایستی مراقب گروه دیگر باشند که اگر آنرا یافتند فوراً آن فرد را گرفته وچوب راپس بگیرند. هر گاه فردی آنرا پیدا نمود بایستی به شدت پنهان کاری نموده وبه نحوی اعضای گروه خود را با خبر کند وکم کم به کناری کشیده وآماده ی فرا به سوی محل نشانه ای که از قبل تعیین شده بشود وبه محض آماده شدن بایستی با صدای بلند بگوید : « یافتم » وسپس فرا کند واز این لحظه مثل بازی «کِلاوروِان » افراد هر دو گروه سعی در بردن چوب به محل نشانه ویا پس گرفتن آن هستند وامتیاز دهی نیز مثل بازی کلاروروان است .
۴٫ قاچان یا قَمچان : این بازی که مشترک بین پسران ودختران است بسیار پیچیده می باشد و بطور کلی عبارت از ۱۲ عدد ریگ ( به اندازه ی حبه قند ) می باشد وافراد شرکت کننده (حداکثر ۴ نفر ) به ترتیب انها را در مُشت گرفته وسپس در یک حرکت تند آنها را مقداری به هوا پرتاب می کند وسپس بایستی با پشت دست آنها را نگهدارد و تعدادی که روی پُشت دست قرار می گیرند بایستی کمتر از ۴ عدد نباشند واگر کمتر از ۴ شد نوبت نفر بعدی است واگر ۴ یا بیشتر شد بایستی با حرکت دیگر آنها را به هوا انداخته ومجدداً در مُشت بگیرد وسپس با حرکت دیگر ۳عدد آنها را به دست دیگر پرتاب کند ویک عدد را نگه دارد . در همه ی این حرکات بایستی هیچکدام از ریگ ها به زمین نیافتند وقتی این عمل انجام شدبه یک ریگ باقی را به هوا پرتاب و همزمان یک ریگ از آنهایی که در زمین هستند باهمان دست برداشته و فوراً ریگ پرتاب شده به هوا را بدون رسیدن به زمین نیز می گیرد و این عمل تکرار می شود تا وقتی مجموع ریگهای به ۴ رسید ومثل عمل قبل سه عدد آنها را به دست دیگر پرتاب می کند و همینطور تا همه ی ریگها را از زمین بردارد وعمل جدا سازی را به دسته های سه تایی انجام دهد واگر موفق شد به همه ی طرف های دیگر بازی (به هر تعداد که باشند ) می گوید :«کِرر» به معنی (کِرج شدن مُرغ و خوابیدن روی تخمها ) وبازی را از اول مجدداً شروع می کند ودر هر مرحله که شکست بخورد نوبت به نفر بعدی می رسد واگر موفق شد با هر مرحله یک عدد از ریگها را به عنوان تخم زیر ران دیگر بازیکنان می گذارد و اگر تا آخر موفق شد و فقط سه عدد ریگ ماند بایستی هر سه عدد ریگ را به پُشت دست نگهدارد ومجدداً به داخل دست (با پرتاب کردن به هوا ) برگرداند وگاهی برخی اعمال دیگر برای سنگ آخر انجام می یگرد و در نهایت پس از اتمام سنگها آن فرد برنده می شود ولی اگر در حین بازی نتوانست و دیگران موفق شدند بایستی ابتدا «کِرج » شدن خود وسپس تک تک ریگ ها را پَس بدهند وسپس طرف را «کِرج » نمایند. بازیهای فراوان دیگری رواج دارد مانند : ۱٫ هِشار هِشاره(قایم موشک ) ۲٫ اَکاوتی(اَلک دولَک ) ۳٫ هفت سنگ ۴٫ جَوزان ۵٫ تیله بازی ۶٫ دالِگه دَخیل(گرگم به هوا ، مخصوص دختران ) ۷٫ قُلان (لنگران )