از جمله علل توجه مردم به این چشمه، خاصیت درمانی آن به دلیل وجود مواد معدنی است که در این چشمه وجود دارد و از قدیم الایام تا به حال برای درمان بیماری های پوستی و استخوانی از آب این چشمه نیز استفاده می شده است. در مسیر رسیدن به چشمه هفت رنگ مجن شاهرود، بوی خاصی به مشامتان خواهید رسید که دلیل آن وجود مواد معدنی است که در این چشمه وجود دارد و گازهای ساطع شده از آن می باشد. کارشناسان و افراد اهل فن می توانند با آزمایشات مختلف نوع آنها را تشخیص داد و به کمک آنها مواد معدنی اصلی را شناسایی کرد. در اطراف منطقه، چشمه هایی در حال جوشش است که دارای مواد معدنی جیوه دار بوده و از آنها بخار جیوه بلند می‌شود که این موضوع به آسانی قابل تشخیص است. آب چشمه هفت رنگ مجن شاهرود با رنگ های گوناگون در مسیر خود با هم ترکیب شده و آب صابون مانندی را تشکیل می دهند و با آب سفید چشمه تلاقی می یابد. رنگ آب این چشمه ها هر چقدر از محل دورتر می شوند به سفیدی گراییده تا جایی که جهت استفاده کشاورزی در منطقه گرآب (گرو) اثری از رنگ و بوی آن دیده نمی شود.
طبیعی
تالاب گندمان چهارمحال و بختیاری
استان چهار محال و بختیاری در حالت کلی ۶ تالاب زیبا دارد که به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن در امتداد کوه کلار قرار گرفته اند. از این شش تالاب، تالاب های گندمان و چغاخور در زمره ی تالاب های بین المللی هستند. تالاب گندمان یکی از زیباترین تالاب های ایران است که در همسایگی شهری با نام گندمان از توابع شهرستان بروجن واقع در استان چهار محال و بختیاری قرار گرفته است. این تالاب علاوه بر چهره ی زیبایی که دارد محل مناسبی برای مهاجرت پرندگان است و از این بابت جزء ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری کشور می باشد. زیبایی های طبیعی این تالاب به قدری زیاد است که به یک مقصد طبیعت گردی فوق العاده پر طرفدار در ایران تبدیل شده است. علاوه بر این دارای جاذبه های تاریخی بسیاری نیز می باشد که بر جذابیت آن و تعداد طرفدارانش می افزاید.
محل دقیق تالاب گندمان : تالاب گندمان در نزدیکی جاده بروجن به لردگان در فاصله ی کمی از جنوب غربی شهر گندمان قرار گرفته است. فاصله ی این تالاب تا شهرکرد حدود ۹۰ کیلومتر، تا بروجن حدود ۲۰ کیلومتر و تا شهر گندمان تنها ۴ کیلومتر است. تالاب گندمان به عنوان یکی از آبگیرهای حوزه ی آبریز آق بلاغ شناخته می شود و با فاصله ای تقریبا کم از تالاب چغاخور واقع شده است. این فاصله به قدری کم است که بخشی از خروجی اب تالاب چغاخور به تالاب گندمان سرازیر می شود. پس در کنار دیدن از تالاب گندمان می توانید سری هم به تالاب چغاخور بزنید. از دیگر جاذبه های اطراف تالاب گندمان می توان به رشته کوه چرو با ارتفاع ۳۵۰۰ متر که از غرب تا جنوب تالاب گندمان کشیده شده و انعکاس تصویر این ارتفاعات در آب آرام تالاب که زیبایی آن را چندین برابر نموده اشاره کرد. دسترسی به تالاب گندمان از طریق جاده آسفالته ی روستاهای حسین آباد و نصیرآباد امکان پذیر است. این در حالی است که از خیابان شهید مطهری شهر گندمان یک جاده به سمت تالاب گندمان کشیده شده است. مساحت تالاب گندمان حدود ۱۲۰۰ هکتار است که در حال حاضر با توجه به تصرفات انجام شده در آن مساحتش به حدود ۹۸۰ هکتار کاهش یافته است. با این وجود برای زندگی پرندگان و تفریح و خوش گذرانی گردشگران کفایت می کند. در اطراف این تالاب جمعیتی بیش از ۱۰۰۰۰ نفر در قالب ۸ روستا زندگی می کنند و از اب آن بهره می برند. ارتفاع تالاب گندمان از سطح دریا حدود ۲۲۲۰ متر است. آب این تالاب بزرگ و زیبا از اب برف و باران، چشمه های اطراف تالاب مانند چشمه ی گل کوچک، گل بزرگ، مرادان و نصیرآباد و نیز از آب رودخانه ی آق بلاغ تامین می شود. متوسط عمق این تالاب در فصل بهار که فصل پر ابی است به حدود ۳۰ سانتیمتر مى رسد. اغلب اراضى این تالاب قابلیت نفوذ کمی دارند و شیب آن ها بسیار ملایم است به طوری که بین صفر تا دو درصد مى باشد. پس پستی و بلندی قابل ملاحظه ای ندارد. سطح آب شیرین زیر اراضی تالاب نیز خیلی پایین نیست و تقریبا در عمق ۷۵ تا ۱۲۰ سانتیمتری قرار دارد.
پیشینه ی تالاب گندمان : تالاب گندمان زمانی شکارگاه بهرام گور و تمام همراهانش بوده است، این تالاب همواره در طول عمر خود مکانی زیبا و چشم نواز بوده و محل مناسبی برای طبیعت گردان و گردشگران و حتی پرندگان به شمار می رفته است. تالاب گندمان نام خود را از شهری تاریخی که در ضلع شمال شرقی آن قرار دارد گرفته است. این شهر منطقه ی ییلاق خانواده های سلطنتی در قرن های گذشته بوده به طوری که برخی از آثار باقی مانده از سکونت گاه های آن ها در این تالاب به جا مانده است. تالاب گندمان علاوه بر اینکه در لیست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران قرار دارد در دفتر بین المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن هم ثبت شده است. همچنین در فهرست کنوانسیون رامسر نیز به ثبت رسیده است. این تالاب مکانی با قدمتی طولانی است به طوری که عمر آن به ۱ ملیون سال پیش می رسد. خبر بد اینکه عمق خاک تورب و یا زغال سنگ های نارس این تالاب به ۱۲ متر می رسد، وجود این نوع خاک و زغال سنگ به طور طبیعی بستر گسترش آتش سوزی را فراهم می کند و اگر زمانی آتش تا این عمق از خاک نفوذ کند با وزش نسیمی ملایم تالاب گندمان آتش می گیرد و فاجعه ای وحشتناک به بار می آید.
پوشش گیاهی و جانوری تالاب گندمان : مرغزاری زیبا در اطراف تالاب گندمان به چشم می خورد. مرغزاری که معمولا دامداران منطقه دام های خود را برای چرا به آنجا می برند و متاسفانه همین دام ها یکی از عوامل تخریب تالاب گندمان می باشند. از جمله گونه های جانواری که در کنار تالاب گندمان زندگی می کنند و بر زیبایی آن می افزایند پرندگانی هستند که برخی از آنها تنها در زمستان به این تالاب مهاجرت می کنند و عده ای دیگر نیز در تمام طول سال در تالاب گندمان سکونت دارند و این منطقه را برای زندگی دائمی خود در نظر گرفته اند. از جمله پرندگان مهاجری که زمستان ها به سمت این تالاب سفر می کنند و فصل سرما را در کنار آن به سر می برند می توان به مرغابی ها، باکلان، کوکر، سلیم، حواصیل، آنقوت، لک لک، شکاریا و یلوه اشاره کرد. در واقع حدود ۳۰ الی ۳۵ گونه پرنده ی مهاجر مناطق سردسیر شمالی با جمعیتی زیاد، هر ساله در اواخر فصل پاییز برای سپری کردن فصل سرد و تخم گذاری به این تالاب می آیند. از جمله پرندگان بومی ساکن تالاب نیز می توان به لک لک ها، چنگر، سنقر، شکاری ها و … اشاره کرد. همچنین انواع مارها، قورباغه ها، لاک پشت و پستاندارانی نظیر گراز، شغال، گرگ، خفاش، روباه، خرگوش و نیز ماهی هایی مانند ماهی گورخری، سفید کولی، ماهی پوزه ای و سیاه ماهی از دیگر گونه های جانوری ساکن این تالاب به شمار می آیند. از جمله گونه های گیاهی موجود در تالاب و اطراف ان نیز می توان به گیاهانی اشاره کرد که رشدشان نیاز به شرایط مرطوب دارد. از جمله ی این نوع گیاهان می توان از درختان بید، مرغ، جگن، نی، لوئی، زنبق، آلاله آبی، هزار نی، بارهنگ آبی، نخل مرداب، عدسک آبی، بزواش، سه کوله خیز، اسپارگانیوم و … نام برد. خشکسالی خطری است که امروزه تمام مناطق ابی زمین را تهدید می کند. مخصوصا مناطقی که آب آنها از راه های طبیعی تامین می شود و بشر در تامین آبشان نقش ندارد. متاسفانه این خطر در سال های اخیر گریبان گیر تالاب گندمان نیز شده است و صدمات جبران ناپذیری را به آن وارد کرده است. علاوه بر مشکل خشکسالی و محرومیت از وجود آب طبیعی کافی، خطر دیگری تالاب گندمان را تهدید می کند و آن برداشت بی رویه ی آب برای مصارف کشاورزی است. این تالاب اکنون مورد هجوم افراد سودجویی قرار گرفته که برای تهیه ی علوفه ی دام های خود به جان نیزارهای تالاب افتاده اند. افرادی که اصلا به این موضوع اهمیت نمی دهند که این تالاب در آستانه ی ثبت بین المللی است و تا این حد مهم و قابل توجه است. هومن خاکپور، دیده بان طبیعت بختیاری، معتقد است که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد این تالاب در وضعیت خشکی قرار گرفته که دو دسته عوامل انسانی و طبیعی باعث این وضعیت بحرانی شده است. یکی از عوامل انسانی که موجب روی دادن چنین وضعیت نابسامانی شده است چرای افراطی دام ها است. چرای دام در تالاب گندمان مشکل بزرگی است که به یک رقابت بین آبادی های اطراف تالاب تبدیل شده است.
امکانات رفاهی موجود در منطقه : این تالاب زیبا دارای امکانات رفاهی زیادی نیست. در واقع برای رفتن به آن بایستی با خودروی شخصی بروید یا ماشین دربست بگیرید و غذا به همراه داشته باشید. البته با توجه به فاصله ی کوتاهی که تا شهر گندمان دارد عدم وجود وسایل نقلیه ی عمومی و رستوران و اقامتگاه مشکلی ایجاد نمی کند. لازم به ذکر است از همان زمان های قدیم عده ای به پرورش اسب در اطراف این تالاب مشغول بوده اند و امروزه نیز هستند. این سنت بختیاری ها نژاد ویژه‌ای به وجود آورده است که آمیزه ای از نژاد بومی و عربی است. پس از امکانات ویژه ی تفریحی و ورزشی اطراف تالاب، می توان به پرورش و نگهداری اسب و همچنین سوارکاری در مرغزار پیرامون تالاب اشاره کرد.
آب و هوا و بهترین فصل بازدید : منطقه ی گندمان به طور کلی از نوع سردسیر است به طوری که دارای زمستان های بسیار سرد و سختی می باشد. دمای هوا در این فصل گاهی اوقات به ۳۰ درجه ی سانتیگراد زیر صفر و در تابستان به ۳۰ درجه بالای صفر می رسد. سرد ترین ماه سال در این منطقه دی ماه و گرم ترین ماه سال تیر ماه می باشد. علت این سرما را می توان هجوم توده های هوای سرد قطبی که بر اثر ایجاد مرکز پرفشار سیبری تشکیل می شود عنوان کرد بهترین زمان برای بازدید از تالاب گندمان دو فصل بهار و تابستان می باشد چرا که اغلب زمستان های آن سرد و سخت است. سرمایی که از همان اوایل پاییز شروع می شود و در زمستان به اوج خود می رسد.
تالاب میقان
میقان در لغت به معنای خوش باور یا آنچه که هر که بشنود باور کند، معنی شده است. تالاب در گذشته به نام «نمکزار فراهان» مشهور بوده است. در متون قدیمی نام تالاب را «چغاناوور» نیز ذکر کرده‌اند به علاوه در برخی از متون قدیمی پرنده‌شناسی، نام «توزلوگل» را به تالاب نسبت دادند که به معنای آبگیر دارای گرد و خاک است. علت این نامگذاری، جابه‌جایی ذرات نمک و خاک رس توسط باد در فصل گرم بوده است. از این تالاب با نام «کویر میقان» نیز یاد می‌شود که علت نامگذاری آن، تبخیر زیاد آب در تالاب است. اما نهادن نام کویر به معنای بیابان نیست، زیرا در فرهنگ ایران واژه کویر به جای پلایا بکار برده می‌شود. ارتفاع تالاب از سطح دریاهای آزاد ۱۷۰۰ متر است و سطح آب در آن نسبت به فصل سال از مانداب(عمق بسیار کم) تا حدود ۱٫۴۰ تغییر می‌کند. منابع تامین آب تالاب را بارش‌های جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل می‌دهند. وسعت تالاب حدود ۲۵٬۰۰۰ هکتار است که شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت کویری و دشت‌های اطراف می‌شود. از نظر دیرینه‌شناسی قدمت آن به دوره پالئوسن باز می‌گردد که در آن دوره به دلیل حرکت صفحه‌های تکتونیکی اطراف شکل گرفته است. تالاب کویری میقان شامل یک دریاچه فصلی، کویر و دشت‌های آبرفتی است. نزدیکترین کوه به تالاب در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی آن واقع شده که «کوه تخت زرد» نام دارد و ارتفاع آن ۲۲۶۹ متر است. در وسط تالاب سه جزیره وجود دارد که بزرگترین آنها ۵۰۰ متر است. این تالاب در پست ترین نقطه دشت فراهان و منطقه اراک واقع شده است . این تالاب دارای ویژگی‌های بوم‌شناسی خاصی است، از جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد که در میان آنها بعضی از گونه‌های نادر و حمایت شده دیده می‌شوند. به علت جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاه‌های دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره گاه‌های مهم گیاهان شور کشور به شمار می‌رود. علاوه بر پرندگان، گونه‌های پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند. این تالاب یا دریاچه در منطقه فراهان سفلی قرار دارد،که درفصل بارندگی پرآب است ودرفصول خشک به صورت باتلاق ونمک زار در می‌آید که به کویر و دریاچه میقان شهرت دارد خاک این منطقه از مارن و رس بوده و در هوای مرطوب و بارانی نرم می‌شود و هنگامی که رطوبت هوا کم می‌گردد قدرت تبخیر آب افزایش می‌یابد. در دریاچه به علت شوری آب،گنبدها و طبقات نمکی شکل می‌گیرد.این طبقات و لایه های نمکی تمامی سطح دریاچه را پوشانده است و از فاصله دور سفید و برفی جلوه می‌کند. زیبایی این دریاچه در تمامی ایام روز به ویژه در هنگام طلوع وغروب خورشید شگفت انگیز بوده و جلوه‌ها و سرابهای ایجاد شده آن هر بیننده‌ای را متحیر می‌سازد.
منابع تامین آب : بیشتر آب وارد شده به تالاب حاصل از بارش‌های جوی، چشمه‌های اطراف و رودخانه‌های فصلی در منطقه مانند رودخانه فراهان، شهرآب و قره کهریز می‌باشد. در سالهای اخیر ورود پساب فاضلاب شهر اراک به میزان ۷۰۰ لیتر در ثانیه از دیگر منابع تغذیه آبی تالاب بوده است که بر زیست‌بوم منطقه تاثیر گذاشته است. میزان پساب ورودی فاضلاب به تالاب سالانه ۳۱ میلیون متر مکعب است و با توجه به شرایط اضطراری تالاب نیاز است که حق آبه ۲۵ میلیون و ۳۶۰ هزار متر مکعبی آن از پساب‌ها تامین شود. نمک موجود در تالاب باعث ضدعفونی شدن آبهای وارد شده به منطقه می‌شود. در سالهای اخیر سطح سفره‌های آب زیرزمینی در منطقه تالاب ۱۳ متر افت داشته است که این موضوع خطر شور شدن آبهای زیرزمینی و آسیب‌های ثانویه محیطی را دوچندان می‌کند.
ویژگی اقلیمی : آب و هوای تالاب، مدیترانه‌ای گرم و خشک است. میزان بارندگی سالانه آن ۳۵۴ میلیمتر و تبخیر سالانه آن چهار برابر میزان بارندگی یعنی ۱٬۴۴۶ میلیمتر می‌باشد. منطقه اختلاف دمای سالانه بالایی دارد و گاهی به ۶۹ درجه سانتیگراد نیز می‌رسد. دخالت‌های بی‌رویه انسانی در ۲۷ سال اخیر باعث شده تا دمای تالاب یک درجه افزایش پیدا کند. یشترین دمای ثبت شده در منطقه تالاب ۴۴ درجه بالای صفر و کمترین دمای ثبت شده ۳۳ درجه زیر صفر بوده است. به دلیل قرارگیری شهر در نزدیکی تالاب، بخار آب برخاسته از سطح تالاب باعث تلطیف هوا، افزایش بخار و مه و تاثیر مثبت بر کاهش انتقال ریزگردها می‌شود اما از طرفی به دلیل قرارگیری فرودگاه در نزدیکی تالاب، در زمستان باعث لغو پروازها می‌شود.
ویژگی‌های بوم‌شناختی : این تالاب به دلیل وسعت، ویژگی‌های بوم‌شناختی و میزان تاثیرگذاری آن بر اقلیم منطقه و شهر اراک یک بوم‌سازگان حساس تلقی می‌شود و به دلیل زیست‌بوم شکننده، در سال ۱۳۸۷ به منطقه شکار ممنوع تبدیل شد. با توجه به ویژگی‌های ارزشمند و منحصر به فرد زیست محیطی، تالاب میقان شاخص‌های لازم برای پیوستن به تالاب‌های بین‌المللی و نیز منطقه حفاظت شده پرندگان مهاجر و همچنین ثبت به عنوان منطقه‌ای ملی طبیعی را داراست.
گیاگان : پوشش گیاهی (گیاگان) در حاشیه تالاب ضعیف است و تنها در شمال غرب و جزایر میانی که سفره آب زیر زمینی بالاست گونه‌های گیاهی آتریپلکس و قره داغ دیده می‌شود که به علت تبخیر و تعرق این گیاهان سطح، ایستایی در فصل تابستان پایین می‌رود و گونه‌ها برای دستیابی به آب برای ریشه‌های خود پایین می‌روند و بصورت چتری روی تپه را می‌پوشانند. این گیاهان همزمان با رشد کردن از حرکت ذرات ماسه‌ها جلوگیری می‌کنند و باعث تشکیل نبکا می‌گردند. ارتفاع این نبکاها به ۱٫۵ تا ۲٫۵ متر می‌رسد. گونه‌های گیاهی اصلی منطقه، ۳ نوع هستند که شامل گونه‌های خانواده گندمیان، خانواده گون و خانواده شاهی می‌شود. در منطقه تعداد ۵۰ گونه گیاهی سازگار با شوری خاک وجود دارد. به طور کلی این منطقه ذخیره گاه مناسبی برای گیاهان هالوفیت است. بر اثر تخلیه پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر اراک به تالاب، شوری خاک قسمت جنوب غربی تالاب بر اثر شسته شدن نمک سطحی کاهش پیدا کرده و پوشش گیاهی متراکمی از گیاه آویارسلام در این قسمت از تالاب گسترش یافته که این موضوع بوم‌سازگان این قسمت از تالاب را دگرگون کرده است. ۱۶ خانواده از گونه‌های گیاهی منطقه، بصورت یکساله و چند ساله هستند و از نظر فرم رویش به صورت بوته‌ای، علفی، درختچه‌ای و درختی در قالب ۱۴ نوع گیاهی وجود دارند. از گیاهان موجود در منطقه می‌توان به سیاه‌شور،اسفناج باغی،جگن، قره داغ، شور مرغ، گوریک، شورسراجه و بتنه اشاره کرد.
زیاگان : تالاب میقان از زیستگاه‌های پرندگان مهاجر سیبری و از زیستگاه‌های مهم پرندگان مهاجر در مرکز کشور است. این تالاب به تنهایی ۶۸ درصد از پرندگان استان مرکزی و ۲۷ درصد پرندگان کشور را در خود جای داده است که از این میزان ۲۷ گونه آسیب پذیر و یا نادر حمایت شده در میان آنها وجود دارد. از جمله پرندگان تالاب درناهای خاکستری هستند که سالانه ۱۰ هزار قطعه در تالاب ساکن می‌شوند. این تالاب به دلیل از بین رفتن دیگر زیستگاه‌های پرندگان مهاجر مانند تالاب شادگان اصلی‌ترین زیستگاه پرندگان مهاجر منطقه غرب مدیترانه محسوب می‌شود. بیش از ۵۰ هزار قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی شامل ۱۳۶ گونه در منطقه شناسایی شده‌اند که در فصل‌های مختلف سال در تالاب ساکن می‌شوند. از انواع این پرنده‌ها می‌توان به سرخمائی، آنقوت، غاز اشاره کرد. جمعیت درنای معمولی در این منطقه نسبت به سایر زیستگاه‌های درنا در کشور قابل توجه است، از این رو تالاب میقان یک زیستگاه مهم برای درنا در مرکز کشور محسوب می‌شود. براساس سرشماری پاییز و زمستان سال ۱۳۸۷ حدود ۱۱ هزار قطعه درنای معمولی و ۱۰ هزار قطعه خوتکا و ۵ هزار قطعه فلامینگو و غیره در منطقه مشاهده شده است. در تالاب یک نوع جلبک تک سلولی بنام دونالیلا (به انگلیسی: Dunaliella salina) شناسایی شده که یکی از مقاوم‌ترین گونه‌ها نسبت به شوری است. این جلبک به دلیل جذب بتاکاروتن در سلول‌های خود در آبهای شور موجب تغییر رنگ آب تالاب به نارنجی مایل به قرمز می‌شود. از جمله علت‌های افزایش گونه‌های جانوری و به خصوص پرندگان، وجود آرتمیا در تالاب است. آرتمیا در طول دوره تولید مثل در اثر شرایط افزایش غلظت املاح آب، تغییر درجه حرارت و تغییر میزان اکسیژن بر اثر شوک تا ۴۰ تخم در آب رها می‌سازد. در این حالت تخم‌ها تا مرحله گاسترولا رشد می‌کنند. آرتمیا بهترین غذا برای پرندگان است و حدود ۲۰ روز عمر می‌کند. آرتمیای تالاب میقان از نوع بکرزا است که از جلبک‌های تک سلولی تغذیه می‌کند و سال‌ها از وجود آنها در تالاب می‌گذرد.
شنیدن آواز پرندگان و جست و خیز وحوش : شنبدن آواز پرندگان و پرواز آنها در این منطقه کویری جالب ترین بخش گردشگری در کویر و تالاب میقان است. وجود برخی وحوش مانند گرگ،روباه،مار و پرندگانی چون عقاب و برخی نمونه های نادر قره داغ و آترپلیکس در لابلای شاخ و برگ های سبز جلوه‌ای دیدنی به این کویر داده است. به تالاب که می‌رسید دیدن هزاران نوع پرنده مهاجر چون درنا،مرغابی های آبی و فلامینگو انسان را شگفت زده نموده و به دیدن هر چه بیشتر وا می‌دارد. تالاب میقان مانند کاسه ای بسته است که بیش از پنج هزار متر مربع از آبهای ریزشی و پایشی اراک به داخل آن می‌ریزد. این تالاب با توجه به داشتن ترکیبات نمک،آبهای وارد شده را ضد عفونی می‌کند و بخشی از تلطیف هوای اراک به عهده کویر میقان و تالاب آن است این تالاب در مواقع پر آبی اراک،به ۳۰ هزار متر نیز افزایش می‌یابد. زیبایی حیرت انگیز این دریاچه را کسانی که غروب آن را دیده اند و آواز پرندگان را در سرابهای ایجاد شده در آن شنیده اند فراموش نمی‌کنند.
زمین‌شناسی : حوضه رسوبی میقان به صورت قیفی نامتقارن است که خط الراس آن در ارتفاعات و مرکز آن در تالاب قرار دارد. شیب آن از غرب و جنوب غرب به سمت مرکز و در واقع به صورت کاسه‌ای بسته است. پست ترین نقطه حوضه دارای ۱٬۶۶۰ متر ارتفاع از سطح دریا است. آب دریاچه شور است، طوری که در هر لیتر آن در تابستان ۵۰ گرم، در بهار ۳۸ گرم و در زمستان ۲۸ گرم نمک وجود دارد و به همین علت طبقات نمکی در آن شکل می‌گیرد. این طبقات و لایه‌های نمکی در فصل خشکسالی تمامی سطح تالاب را پوشانده است و از فاصله دور سفید رنگ و برفی جلوه می‌کند. در بخش‌های جنوبی، رسوب‌های رس و سیلت و نمک سدیم سطح سخت و متراکم را بوجود آورده است و بر اثر فرایند تبخیر و حرکت آب از پایین به بالا اشکال چند ضلعی تشکیل می‌گردد. در شمال غربی تالاب بر اثر فعالیت باد، تپه‌های ماسه‌ای ایجاد شده است. تالاب در فرورفتگی موسوم به چاله اراک حاصل از سنگ‌های رسوبی چین خورده مابین سنگ‌های آذرین متعلق به رشته کوه‌های آتشفشانی و سنگ‌های متامورفیک متعلق به رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته است.
حیات دو هزار ساله تالاب در انتظار گردشگران : به عقیده کارشناسان تالاب میقان دارای پیشینه ای دو هزار ساله است که به دلیل کهنسالی،زیستگاه پرندگان مهاجر از سمت سیبری است.این تالاب از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر در مرکز کشور است. تالاب میقان از جمله آخرین حلقه‌های بوم‌شناسی حوضه آبریز دشت اراک است و تمامی آبهای سطحی منطقه و آبهای حاصل از بارش‌های جوی به آن وارد می‌شود. تاریخ شکل گیری منطقه به دوران پالئوسن باز می‌گردد. در این دوره در اثر نیروهای تکتونیکی و فشار صفحه عربستان، منطقه دچار فروافتادگی شده و ارتفاعات اراک و آشتیان به موازات آن بالا آمده است. زمین شناسان معتقدند افتادگی بزرگی زون ایران مرکزی و زون سنندج – سیرجان در راستای شمال غرب به جنوب شرق که در امتداد گسل سراسری زاگرس قرار دارد، موجب تشکیل این تالاب گردیده‌است.
اقتصاد و گردشگری : این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در جهان می‌باشد. در بیش از ۱۴۷ متر مربع از کویر، معدن سولفات سدیم با ظرفیت ۴۷ میلیون تن وجود دارد. نزدیک به ۶۰ درصد از منابع سولفات سدیم کشور در تالاب میقان جای دارد. میزان ذخیره ماده معدنی در تالاب ۱۳۳ میلیون تن با عیار ۳۳٫۸۸٪ اعلام شده است. این ماده معدنی در تولید شوینده‌ها، پاک‌کننده، خمیر کاغذ، تولید شیشه، نساجی و چرم کاربرد دارد. تالاب میقان دارای ظرفیت‌های متفاوتی است که در کنار یکدیگر یک مجموعه کامل طبیعتگردی را ایجاد کرده‌اند. از دیگر پتانسیل‌های گردشگری تالاب می‌توان به پرنده نگری و گردشگری روستایی اشاره کرد. به همین دلیل این تالاب به عنوان منطقه نمونه گردشگری با محور طبیعت گردی معرفی شده است. وجود گونه‌های منحصر به فرد گیاهی و چشم اندازهای بکر موجود در این منطقه قابلیت آن را دارد که با رعایت استانداردهای زیست محیطی پذیرای جمع بسیاری از گردشگران و مشتاقان طبیعت باشد.
چشمه آب گرم ایوب پیغمبر
روستای ایوب پیغمبر که در شمال شهر بجنورد قرار گرفته است، حدود ۹۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد. این روستا در دهستان «گیفان» جای گرفته است و برای دسترسی به آن، باید از روستاهای «میانزو» و «حاجی عبدالوهاب» عبور کنید. روستای ایوب پیغمبر زیبایی‌های طبیعی فراوانی دارد، ولی بدون شک یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی آن که مورد توجه گردشگران است و برای آنها جذابیت دارد، چشمه آب گرم آن است. چشمه آب گرم ایوب پیغمبر روی یک تپه که ارتفاعی در حدود ۳۰۰ متر از سطح دره گیفان دارد، قرار گرفته است. چشمه آب گرم اصلی روستا، به‌صورت یک استخر یا حوض چند ضلعی است. در اطراف این استخر حصارکشی‌هایی دیده می‌شوند که برای حفظ امنیت و جلوگیری از سقوط احتمالی افراد و حیوانات در آن ساخته شده‌اند. نکته مهمی که وجود دارد این است که آب همه چشمه‌های این روستا گوگردی است و برای درمان انواع مختلف بیماری‌های پوستی مفید و سودبخش است. به همین دلیل خیلی از مردم با هدف تسکین بیماری‌های پوستی خود نیز به چشمه‌های آب گرم روستای ایوب پیغمبر مراجعه می‌کنند. دمای آب چشمه اصلی روستای ایوب در حدود ۴۷ درجه سانتیگراد است. در نزدیکی چشمه آب گرمی که پیش از این اشاره کردیم، یک چشمه آب سرد نیز وجود دارد که آب آن قابل آشامیدن است. آب این قسمت از گوشه ضلع شمالی وارد استخر آب گرم می‌شود و به همین دلیل سردی آب در آن ناحیه از استخر احساس می‌شود. درمجموع ترکیب چشمه‌های آب گرم و سرد در درون این استخر موجب این شده است که دمای آن به حد متعادلی رسیده و برای یک شنای لذت‌بخش کاملا مطلوب باشد.
مقبره کنار استخر : در کنار استخر آب گرم روستا، یک زیارتگاه کوچک با یگ گنبد طلایی رنگ زیبا خودنمایی می‌کند. ساکنان قدیمی روستا اعتقاد دارند که این مقبره به ایوب پیامبر تعلق دارد و حکایت‌های نیز از آن تعریف می‌کنند. این مقبره با عنوان زیارتگاه حضرت ایوب شناخته می‌شود و به نظر می‌رسد که متعلق به دوران قبل از اسلام است، چراکه در سال ۱۳۳۴ جهت قبر آن را به‌سمت قبله تغییر دادند.گردشگرانی که به قصد چشمه‌های آب گرم به این روستا سفر می‌کنند، می‌توانند پس از شنا در استخر و پاکیزگی بدن‌شان، برای زیارت به این مقبره نیز سری بزنند. تحقیقات حاکی از این است که روستای ایوب که نام قدیم آن حاجی عبدالوهاب بوده است، در حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد. در واقع نام روستا به‌دلیل همین زیارتگاهی که منسوب به حضرت ایوب پیامبر است، به روستای ایوب مشهور است. در مورد چشمه آب گرم روستا و مقبره کنار آن روایت جالبی از قول مردم روستا بیان می‌شود. خیلی از مردم اعتقاد دارند که حضرت ایوب پیامبر زمانی که از این روستا عبور می‌کرده است، دچار بیماری پوستی می‌شود. آنگاه عصایش را در این مکان بر زمین می‌کوبد که به اذن خدا، چشمه آب گرمی شکل می‌گیرد و حضرت ایوب برای رفع آلودگی‌ها و کرم‌های بدن خود و تسکین بیماری خود در این چشمه شفابخش به استحمام می‌پردازد. جالب اینجا است که گویا در اعماق استخر فسیل‌هایی از کرم و سایر جانداران دیده شده است که این خود می‌تواند باور ساکنان روستا در مورد شکل گیری این چشمه آب گرم را تقویت کند! به‌دلیل همین باورها آب چشمه آب گرم برای مردم این روستا جنبه مقدسی دارد و آنها اعتقاد دارند که افرادی که می‌خواهند در آب شفابخش آن شنا کنند باید با ذکر نام خداوند متعال وارد شوند.
تسهیلات و امکانات : در حال حاضر آب گرم ایوب دارای دو استخر جدا از هم است که یکی از آنها مخصوص استفاده آقایان و دیگری مخصوص استفاده بانوان گرامی است. استخر آقایان در واقع محل اصلی جوشش آب چشمه آب گرم است. در سالهای اخیر تلاش شده است تا با قرار دادن تعدادی کانکس در مجاورت این محل گردشگری، امکان اقامت شبانه گردشگران در این مکان فراهم شود، ولی در کل باید ادعا کرد که روستا دارای امکانات اقامتی مناسبی نیست و نمی‌تواند پاسخگوی تعداد زیادی از مسافرین باشد. مانع دیگر بر سر راه جذب گردشگر بیشتر، جاده نه چندان مناسب منتهی به این روستا است که ممکن است تعداد کمتری از مردم را برای سفر به روستای ایوب و استفاده از چشمه آب گرم زیبای آن ترغیب کند. عدم توجه مسئولین استان به افزایش تسهیلات رفاهی در این روستا و بهبود مسیر ارتباطی آن مسئله‌ای است که کمی آزاردهنده است، زیرا روستای زیبای ایوب پیامبر علاوه بر داشتن این چشمه آب گرم، با طیف گسترده‌ای از سایر جاذبه‌های طبیعی خود همچون ارتفاعات زیبا و سرسبز، انواع گیاهان دارویی و خوراکی، تنوع جانوری و گیاهی و همچنین هوای معتدل و دل‌انگیزش، می‌تواند گردشگران زیادی را از سراسر نقاط ایران جذب کند و سهمی مهم در رونق گردشگری استان خراسان شمالی داشته باشد.
چشمه گل رامیان
در دامنه کوهی به نام پنهان خانه و در میان جنگلی انبوه از درختان پهن برگ و زربین و زمین‌های کشاورزی، چشمه‌ای شگفت‌انگیز و رویایی جای گرفته است که چشمه گل رامیان نام دارد. این چشمه زیبا به‌صورت چاله‌ای بیضی شکل و مانند یک تشت دیده می‌شود و در اثر فرونشت در سطح تشکیلات آهکی شکل گرفته است. گل رامیان یکی از عمیق‌ترین و سردترین چشمه‌های آب جهان به شمار می‌رود که در گذشته ۴۴ متر عمق داشته و اکنون ۸۰ متر عمق آن است. چشمه گل رامیان در ارتفاع ۳۲۰ متری از سطح دریا قرار دارد طول آن ۹۰ و عرض آن ۸۰ متر به وسعت ۷۲۰ متر مربع است. عمق این دریاچه بین ۴۴ تا ۸۰ متر است و رنگ سبز تیره و چشم‌نوازی دارد که آن را بین چشمه‌های منطقه زبانزد کرده است. این رنگ به‌دلیل عمق زیاد این چشمه است. آب چشمه از کف چشمه تأمین می‌شود و از هیچ جایی آب وارد آن نمی‌شود. یک مجرای خروج آب نیز دارد که سرریز آن به رودخانه قره‌چای رامیان که یکی از شاخه‌های گرگانرود است، وارد می‌شود و شالیزارها و زمین‌های زراعی اطراف را نیز سیراب می‌کند. در داخل دریاچه گل رامیان ماهیانی چون سیاه‌ماهی و ماهی آبر نوئیدز زندگی می‌کنند. ماهی سفید رودخانه‌ای نیز عمده ماهیان این دریاچه را تشکیل می‌دهد که از حشرات آبزی و نرم‌تنان تغذیه می‌کند. این‌گونه ماهی در این منطقه دارای ارزش صید ورزشی با قلاب است. درختان پهن برگ، بلوط و درختچه‌های ولیک، پوشش گیاهی این مکان است. ذخیره‌گاه جنگلی سرو زربین یا سرو کوهی در نزدیکی گل رامیان واقع است. البته ارتفاعات این محدوده از جنگل‌های باستانی بسیار با ارزش تشکیل شده است که متأسفانه بیش از یک دهه است که به‌جای آنها، توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع درختان سوزنی برگ کاشته شده است. متأسفانه با کشیدن یک راه تا لب چشمه و به‌لحاظ آسیب‌پذیر بودن خاک اطراف چشمه، آثار ریزش‌هایی در اطراف چشمه مشاهده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که ریشه برخی درختان بیرون زده است. چشمه گل رامیان در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است.
وجه تسمیه چشمه گل رامیان : در منطقه‌ای که چشمه گل رامیان جای گرفته است، مردمان ترک‌نژاد از ایل گرایلی زندگی می‌کنند و طبیعی است که نام این چشمه از زبان ترکی گرفته شده باشد. «گل» در ترکی معنای منطقه‌ای گود و عمیق را می‌دهد که آب در آن جمع می‌شود. تلفظ دقیق آن نیز در ترکی «گو‌ئل» است. البته خود واژه گل، معنی چشمه جوشان را می‌دهد. به‌دلیل رنگ کبودی که دریاچه گل رامیان دارد، به آن «کبود استخر» نیز گفته می‌شود که این نام در منابع عصر صفوی و قاجار آمده است. بر اساس روایات، به نام‌های «دالان بهشت» و «پلنگ سره» نیز شناخته می‌شود.
غرق شدن در چشمه گل رامیان : هر چند که چشمه‌ها و دریاچه‌ها مکانی وسوسه‌انگیز برای شنا و آب‌تنی هستند، توجه داشته باشید همیشه امکان شنا در چنین مکان‌های وجود ندارد و با خطرات زیادی نیز همراه است. چشمه گل رامیان هم از جمله جاهایی است که شنا کردن در آن ممنوع است و احتمال غرق شدن حتی برای شناگران حرفه‌ای هم وجود دارد. تاکنون متأسفانه افراد زیادی در این چشمه غرق شدند. در صورت غرق شدن نیز امکان یافتن جنازه غیرممکن می‌شود؛ چون گل رامیان در عمق ۷۰ – ۶۰ متر به بالا به‌صورت کانال است؛ به‌گونه‌ای که در عمق ۴۵ تا ۵۰ متری فشار آب به‌‌قدری بالا است که اجازه پایین رفتن را به غواص نمی‌دهد. در داخل چشمه نیز ضایعات چوب و کنده درخت فراوان بوده و آب بسیار سرد است.
دریاچه رامیان کجاست؟ چشمه گل رامیان در استان گلستان و در جنوب شهرستان رامیان قرار گرفته است و با این شهر تنها پنج کیلومتر فاصله دارد. این چشمه در مسیر جاده رامیان – النگ در دامنه کوه تپه‌آرام، قلعه ماران و رشته کوه خاکسار واقع شده و در حاشیه شرقی آن رودخانه قره چای با جهت جنوبی شمالی جریان دارد.
مسیر دسترسی به چشمه گل رامیان : برای دیدن این مکان تماشایی باید راهی استان سرسبز و زیبای گلستان شوید؛ چنانچه با وسیله نقلیه عمومی قصد سفر به رامیان و دیدن چشمه گل را دارید، می‌توانید با تاکسی از ترمینال شاهرود به گرگان، از مسیر آزادشهر سفر کنید و در جاده اصلی پیاده شوید و یک کیلومتر باقی مانده تا چشمه گل را پیاده، یا با ماشین‌های گذری که در مسیر عبور می‌کنند به این مروارید پنهان بروید.
اگر هم قصد سفر با خودروی شخصی را دارید، مسیرهای زیر می‌توانید به چشمه گل رامیان برسید:
- شاهرود، آزادشهر، چشمه گل
- تهران، ساری، گرگان، چشمه گل
فاصله گرگان تا چشمه گل رامیان: ۸۵ کیلومتر
موقعیت جغرافیایی: N۳۶۵۸۳۴ E۵۵۰۶۲۱
چشمه هفت رنگ مجن
چشمه هفت رنگ مجن در شهر شاهرود و در دامنه ی جنوبی رشته کوه البرز شرقی در شمال شهرستان شاهرود نیز واقع شده است. این چشمه روبروی باغ های منطقه ی گردشگری فرحزاد در فاصله ی ۵ کیلومتری از سه راهی مجن قرار دارد و همین سبب شده تا چشم انداز ویژه ای در این منطقه پدید بیاید. چشمه هفت رنگ مُجن از نوع چشمه های گوگردی محسوب می شود و در ۲۵ کیلومتری شمال شاهرود در میان شکاف دره های دامنه قله ۴۰۰۰ متری شاهوار واقع شده که این دره به دو دره کوچکتر نیز تقسیم می شود. در یکی از این دره ها، آب شفاف و زلال چشمه جاری است که از آن به عنوان آب آشامیدنی هم استفاده می شود، تفاوت عمده ی این چشمه با دیگر چشمه های شاهرود قرارگیری آن در دره ای رنگارنگ است. از لحاظ اقلیمی منطقه ی چشمه هفت رنگ مجن جزء مناطقی با آب و هوای نیمه خشک و سرد محسوب می شود. از همین رو به دلیل ویژگی های خاص اقلیمی که دارا می باشد، از تنوع گیاهی زیادی برخوردار بوده، به طوری که ضمن رویش مراتعی در این منطقه نمونه گردشگری، گونه های گیاهی جنگلی هم در آن رشد می کند. علاوه بر گونه های مختلف گیاهی در این منطقه از شهر شاهرود زمانی که شما برای بازدید از چشمه هفت رنگ شاهرود می روید می توانید گونه های جانوری هم در این منطقه مشاهده کنید که بسیار هم برای محیط زیست منطقه حائز اهمیت است. علاوه بر تنوع نسبی گونه های جانوری پستانداران در این منطقه شاهد پرواز پرندگان به ویژه در محدوده ی چشمه هفت رنگ و باغات و مزارع فرحزاد را هم خواهید دید که جلوه ی خاص و بی نظیری به این منطقه از شهر شاهرود بخشیده اند.