عراق
ارگ اربیل عراق قدیمی ترین قلعه جهان
اربیل دارای جاذبه های توریستی متعددی از جمله «ارگ اربیل» (Citadel of Erbil) می باشد. این سازه کهن که در گویش کردی سُرانی Qahilahi Hahollah نامیده می شود در مرکز شهر واقع شده و از مقاصد گردشگری گردشگران محسوب می گردد. قدمت ارگ اربیل به قدریست که به عنوان کهن ترین شهر باستانی جهان شناخته شده است. در ژوئن سال ۲۰۱۴ نیز به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شد. اربیل یک شهر بسیار باستانی است که در زمان Aramaic تأسیس شد. در طول قرن‌ها، این شهر بخشی از امپراطوری ایران یعنی امپراطوری هخامنشی بود و برای مدتی نیز تحت فرمان اسکندر بزرگ قرار گرفت. پس از آن، پارت ها و ساسانیان به طور متوالی در قلعه اربیل کردستان عراق حکومت کردند. نخستین شواهد سکونت در این شهر به قرن پنجم قبل از میلاد (و البته شاید کمی پیش تر از آن) بر می گردد. ارگ شهر اربیل با وسعت ۱۱۰ هزار متر مربع و ارتفاع ۲۸ تا ۳۲ متر از سطح زمین، منطقه ای بیضی شکل را در بر گفته است. این جاذبه باستانی نسبت به دیگر قلعه های تاریخی مثل قلعه وان یا قلعه آلانیا کهن تر است. آنقدر که ۶ هزار سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده بود، قدیمی ترین قلعه جهان محسوب می شود و قدمت آن هزاران سال بیشتر از قدمت اهرام ثلاثه مصر است. این مجموعه از سه بخش شامل تکیه ها، سراها و توپخانه و همچنین ۵۰۶ حجره تشکیل شده بود.
در این شهر تاریخی مسجدی به نام مسجد ملا افندی وجود داشت. این مسجد تنها سازه مذهبی آنجا محسوب می شد و تا به امروز نیز تقریباً ساختار خود را حفظ کرده بود. از آنجا که در سال ۲۰۱۲ دولت اقلیم کردستان اقدام به بازسازی این ارگ تاریخی نمود، آنچه که امروزه دیده می‌شود بنای تاریخی اصلی نیست. در محوطه داخلی این بنای باستای، یک موزه فرش زیبا و همچنین موزه پارچه دیده می شود که می توان در حین پیاده روی در میان خانه های قدیمی و حمام های قدیمی آنها را نیز دید. در بالا ترین بخش دژ، می توان کل شهر اربیل را دید. فراموش نکنید که در اینجا می توانید عکس هایی زیبا به یادگار ثبت کنید. در محوطه پیرامون این سازه تاریخی نیز کافه ها، رستوران‌ها و مغازه های خوبی وجود دارد. گردشگران می توانند از آن ها استفاده کنند و سوغاتی و لوازم مورد نیازشان را تهیه کنند. بهترین زمان بازدید ارگ اربیل عراق صبح ها یا عصرها، اندکی پیش از غروب آفتاب است، زیرا در این زمان‌ها گرمای هوا کمتر است.
مقبره سلمان فارسی
مرقد مطهر سلمان فارسی معروف به سلمان محمدي در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر بغداد در شهر مدائن قرار دارد. این شهر یکی از شهرهای باستانی جهان بوده که در دوره ساسانیان و در زمان ولادت رسول گرامی اسلام(ص) پایتخت ایران بوده است . مدائن شهری سرسبز و در کنار دجله قرار دارد كه مسیر دسترسی آن از جاده اصلی بغداد- کوت می باشد . پیامبراکرم(ص) به او فرمودند : نام خود را از امروز به بعد سلمان بگذار ؛ و لذا او به همین نام سلمان ، معروف و مشهور است. در فضائل و خصائص سلمان محمدي سخنان فراوانی بیان شده اما بهترین آن کلام رسول الله (ص) است که راجع به ایشان فرمودند ” سلمان از ما اهلبیت(ع) است” . در جوار مرقد سلمان سه قبر شریف دیگر از اصحاب رسول الله و امامزادگان به نام های حذیفه بن یمان، عبدالله بن جابر انصاری و طاهر بن امام محمد باقر(علبه السلام) قرار دارند . در نزدیکی مرقد سلمان فارسی ، ایوان مدائن قرار دارد که در زمان ولادت پیامبر (ص) شكاف برداشت كه این شكاف همچنان به عنوان یک معجزه الهی جلوه نمایی می کند .
لمس تاریخ در موزه باستان شناسی سلیمانیه عراق
«موزه سلیمانیه» (Sulaymaniayh Museum) از موزه های ناحیه کردستان عراق و یک موزه باستان شناسی است. موزه سلیمانیه مسلماً بهترین موزه باستان شناسی در منطقه کردستان عراق بوده و پس از موزه ملی عراق در بغداد، دومین موزه بزرگ این کشور است. این مجموعه کار خود را به طور رسمی از ۱۴ جولای سال ۱۹۶۱ با مدیران و کارکنان متعهد خود آغاز کرد. یونسکو برای حفاظت و ترویج میراث ملی چند ملیتی در عراق با معرفی و به اشتراک گذاری موزه های معتبر بین‌المللی به دولت منطقه ای پذیرفته شده کردستان کمک هایی کرد؛ علاوه بر این، هر ماه کمک های سخاوتمندانه ای از سوی اتحادیه میهنی کردستان و خانم “هرو طالبانی” (Mrs. Hero Talabani) یکی از رهبران آن ها که همسر رئیس جمهور سابق عراق، آقای جلال طالبانی نیز هست، صورت می گیرد. با توجه به شرایط حال حاضر کشور عراق، وضعیت این مجموعه نسبت به دیگر موزه‌های این کشور بهتر بوده و برای گردشگران خارجی، تورهای گردشگری و همچنین مردم محلی بدون هیچ محدودیتی به راحتی قابل دسترس است. هر یک از آثار این مجموعه دارای توضیحاتی به زبان های عربی، کردی و انگلیسی است. کافه یا رستورانی در داخل این مجموعه وجود ندارد. زمانی که مصنوعات موزه باستان شناسی سلیمانیه را تماشا می کنید متوجه می شوید که بر روی بسیاری از مصنوعات برچسب IM زده شده است، این برچسب نشان دهنده آن است که این ها به موزه عراق تعلق دارند اما عده ای هم معتقدند که این مصنوعات به طور موقت قرض گرفته شده و در موزه به نمایش گذاشته شده است. در این موزه بخشی وجود دارد که در آنجا اشیای تازه کشف شده را مورد بررسی قرار می دهند، آن ها را بازسازی می کنند و بر روی آن ها تحقیقاتی انجام می دهند، در واقع اینجا یک اتاق تحقیقاتی است. گردشگران نمی توانند از بخش تحقیقاتی دیدن کنند و تنها پرسنل بازسازی و تحقیقاتی مصنوعات موزه اجازه رفت و آمد به این بخش را دارند.
هنگامی که وارد ساختمان می شوید، سالن های اصلی را روبه روی خود خواهید دید و اولین اشیایی که با آن مواجه خواهید شد، تکه سنگی از غار کیز کاپان (cave of Kiz Kappan) است که در کنار تکه سنگ هایی از کوه های ربان (Rabana) و میر کولی (Meer Quli) قرار دارد؛ این سه قطعه سنگ ارائه کننده و یادآور نشانه های تاریخی دولت سلیمانیه است. پس از ورود به محوطه اصلی، اگر به سمت راست سالن بروید، محوطه کوچکی را می بینید که اخیراً توسط یونسکو بازسازی شده است. این سالن شامل مصنوعاتی است که مربوط به دوران پیش از تاریخ اسلام تا دوره اسلامی عباسیان به شمار می رود. بسیاری از مهمترین و قابل توجه ترین مصنوعات موزه در این بخش در معرض نمایش قرار داده شده است. در پشت این سالن، موزه به دو سالن بلند متصل شده است. مصنوعات این بخش نیز با توجه به تاریخچه آن ها در تاریخ بین النهرین، جداگانه نمایش داده می شود؛ برخی از مصنوعات نیز متعلق به دولت های محلی امروزی کردستان عراق است. مخروط های باستانی مربوط به زمانی بابلی ها نمونه هایی از مصنوعات مربوط به موزه است، بر روی این مخروط ها می توان نوشته هایی را دید که اطلاعاتی از ساخت و ساز معبد Numushda شهر Kiritab که توسط پادشاه Enlil-bani، شاه Isin ساخته شده بود را در بر دارد. مجسمه عبادت کننده سومری (از جنوب بین النهرین مربوط به قرون وسطی؛ ۲۸۰۰ تا ۲۳۰۰ قبل از میلاد)، بلوک کوچکی از برج پیکولی (Paikuli Tower)، لوح گیلگامش (Gilgamesh Tablet)، گوشواره های طلایی، استوانه ای سنگی از Iddi-sin، گرم کن یا مشعل بخور دادن Hurrian، Door Lintel، گردنبندهای مطابق با نمونه اصل و یک لوح رسی با نوشته های باستانی نمونه های برجسته دیگری از اشیای این مجموعه فرهنگی هستند.
ساعات کار و آدرس موزه سلیمانیه عراق : این مجموعه در خیابان سلیم شهر واقع شده است. ساعت کار آن در روزهای یکشنبه تا چهارشنبه ۹:۰۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر و پنجشنبه ها ۱۲:۰۰ ظهر تا ۴ بعد از ظهر است. در روزهای جمعه و شنبه تعطیل می باشد. ورود رایگان بوده و نیازی به خرید بلیط نیست. با بازدید از موزه سلیمانیه تاریخ این سرزمین را لمس کنید.
آشنایی با شهر نجف اشرف
نجف نام شهری در کشور عراق است. شهر نجف آرامگاه امام علی (ع) نخستین امام شیعیان می‌باشد و به همین دلیل هر سال سیل عظیمی از زائران از اقصی نقاط جهان به سمت خود جلب می کند. اگر می خواهید در مورد شهر نجف بیشتر بدانید این مقاله آسمونی را حتما مطالعه نمایید چرا که مطالب بسیار کاملی در مورد شهر نجف اشرف برای شما عزیزان عنوان می کنیم. این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در عراق بشمار می‌رود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان علوم دینی است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام مناسک حج از راه خشکی عازم مکه ومدینه بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته است. در نجف صنعت‌های مختلفی رونق داشته، منسوجات نجف مشهور و عبای نجفی، مرغوب و مطلوب بسیاری از خریداران است که به دلیل تولید فراوان به شهرهای دیگر عراق نیز صادر می‌شود. بازرگانی نجف رونق فراوان داشته و تاجران حجاز، نجد، عمان، یمن و کویت با آن شهر در ارتباطاند. نجف در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بغداد در مختصات °۳۱٫۹۹ شمالی و °۴۴٫۳۳ غربی قرار گرفته و جمعیت آن ۵۸۵٬۶۰۰ نفر برآورد شده‌است. شهر نجف از لحاظ جغرافیایی در نزدیکی شهر کوفه قرار گرفته‌است. نزدیکی شهر نجف و کوفه به نحوی است که نمی‌توان این دو شهر را از همدیگر مجزا دانست. در متون تاریخی، اسامی گوناگونی برای نجف ذکر شده است از جمله غری یا غریان، مشهد، نجف اشرف، الطور، الطهر، الجودی، الربوه، بانقیا و اللسان. نجف مشهورترین نام شهر می‌باشد که پس از آن صفت اشرف نیز اضافه می‌گردد و مجموعاً نجف اشرف گفته می‌شود. نجف واژه‌ای عربی است که به معنای منجوف می‌باشد. منجوف مکانی است مستطیل شکل و مرتفع که آب دراطراف آن جمع می‌گردد ولی بر سطح آن جاری نمی‌شود. وضعیت جغرافیایی شهر نجف که مستطیل شکل بوده و از زمین‌های پیرامون بلندتر است موجب شده این نام بر آن نهاده شود.
نجف از پنج محله تشکیل می‌شود که عبارتند از:
- العماره
- الحویش
- البراق
- المشراق
- الغازیه
هوای نجف در تابستان گرم و خشک است و اهالی آن به‌سرداب‌های زیرزمینی پناه می‌برند تا از گرما در امان باشند. چنانچه بادهای گرم بوزد حرارت به ۴۶ درجه می‌رسد. درزمستان نیز سرمای گزنده و سوزناکی دارد و سرمای شهر بدان اندازه است که آب یخ می‌بندد. در عهد ساسانی در اطراف نجف دریاچه‌ای وجودداشته که پس از ظهور اسلام خشک گردیده، بعدها دوباره‌دریاچه‌ای پدید آمده، که تا حدود یک قرن پیش نیز وجودداشته ولی دولت عثمانی آن را خشکانیده است .
-
پس از سوقصد و کشته شدن علی بن ابی طالب توسط ابن ملجم طبق وصیت وی، او به طور ناشناس در منطقه‌ای نزدیک به شهر کوفه دفن شد. چنین روایت شده که بیش از صد سال بعد، خلیفه عباسی، هارون الرشید، به شکار گوزن در خارج کوفه رفت و گوزن به محلی پناه برد که در آن محل سگ‌های شکاری او را دنبال نکردند. در پرس و جو که راز این مکان چیست، به هارون الرشید گفته شد که آن محل دفن علی است. هارون الرشید بعد از اینکه این امر توسط جعفر بن محمد تأیید شد، دستور داد که مقبره‌ای در همان محل ساخته شود و در زمان کوتاهی شهر نجف در اطراف مقبره رشد کرد. مکان دیگری که ادّعا می‌شود مدفن علی بن ابی طالب است، شهر مزارشریف در افغانستان می‌باشد.
به غیر از قبر علی بن ابیطالب، در شهر نجف اماکن مقدسه دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:
- قبر آدم پیامبر
- قبر نوح پیامبر
- قبر هود پیامبر
- قبر صالح پیامبر
- مسجد حنانه
- مسجد سهله
- قبر کمیل بن زیاد نخعی
- قبرستان وادی السلام
تالاب هورالعظیم
تالاب هورالعظیم دراستان خوزستان واقع است. هورالعظیم که تنها باقیمانده تالابهای بسیار بزرگ بین النهرین است در غرب استان خوزستان واقع است و به لحاظ تنوع زیستی فوق العاده غنی است و عمده منابع آبی تالاب از طریق رودخانه های کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین می شود. هورالعظیم یا هورالهویزه درجنوب غرب شهرستان جدیدالتأسیس هویزه واقع بوده وشهررفیع مرکز بخش نیسان در۳کیلومتری آن قرار دارد. این تالاب شاهدی زنده براقوام وتمدنهای مختلفی از بدو خلقت تاکنون بوده است این تالاب یابه اصطلاح محلی«هور» همواره منبع اقتصادی غنیی برای مردم مجاور آن بوده وحاشیه نشینان هور که مردمی از تبار عرب می باشند بواسطه نعمات موجود درآن امرار معاش می نمودند و تا قبل ازجنگ تحمیلی دهها روستا و آبادی حاشیه هور با استفاده از هور و نیز از آبزیان آن اقتصاد خانواده های خویش رات أمین می کردند. اما تقریباً تمام روستاهای مجاورهور بجز شهر رفیع به طور کلی ازبین رفته وعملاً جز اسمی آز آنها جیزی برجای نمانده است از جمله ی این روستاها می توان به روستاهای زیر اشاره کرد:حسچه،لولیه،عمه،کسر،مچریه،محیّره، سیّدیّه، ابوچلاچ، مشیمشیّه، جرایه، طبر، شط علی،زهیریِه،برگه ،برص و…
پیشینه تاریخی این تالاب ها نیز بسیار مورد توجه جهانیان است، بررسی ها نشان داده که این تالابها زمانی مساحتشان به دو میلیون هکتار می رسید و تقریبا یک سوم مساحت عراق را اشغال می کرد به طوری که بالاتر از بغداد شروع شده و تا اروندرود ادامه می یافت. هورالظعیم که یک سوم در ایران و دو سوم آن در عراق واقع شده یکی از زیستگاه های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیر بد و انواع ماهی کپور از جمله حیات وحش منحصر به فرد این تالاب هستند. این هور تنها تالابی است که بر اساس بررسی های کارشناسی از ۱۰۰ نمره، نمره ۱۰۰ را کسب کرده و هیج تالابی تاکنون چنین نمره ای را به دست نیاورده است و بیشترین تعداد پرنده های در معرض خطر در این تالاب به سر می برند و این تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است. یکی از کارکردهای مهم تالاب، جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است چراکه تالابها رطوبت آب را بالا می برند و خشک شدن هورالعظیم چه در ایران و چه در عراق میزان وقوع طوفانهای شن را افزایش داده است و باعث شده استان خوزستان در سه سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود ۲۱ برابر استاندارد مواجه شود.
پوشش گیاهی: در منطقه حفاظت شده هورالعظیم نیزارهای انبوهی وجود دارد که عمده ترین گونه های گیاهی آن نی، لوئی، جگن، نیلوفرآبی، درختچه های گز و پده می باشد.
گونه های شاخص جانوری: تالاب ها همواره بعنوان یکی از مهم ترین و حیاتی ترین زیستگاه پرندگان آبزی بشمار می آید و بدلیل استفاده پرندگان نقاط دور دست و کشورهای دیگر در فصل مهاجرت ، مورد توجه جوامع علمی و زیست محیطی جهان می باشند و حفاظت از آنها در اولویت قرار میگیرد. بخش وسیعی از پرندگان آبزی هورالعظیم را انواع اردک ها و غازها تشکیل داده که برای مردم ساکن هور دارای اهمیت فوق العاده هستند. در فصل زمستان انواع پرندگان از جمله غاز و مرغابی، پلیکان، درنا و … به این منطقه و مناطق همجوار آن مهاجرت می کنند. در بین پرندگان بومی هور دراج، اردک مرمری، چنگر معمولی، باکلان کوچک و در بین پرندگان مهاجر اردک بلوطی، غاز پیشانی سفید، عروس غاز، اکراس آفریقایی، از اهمیت بیشتری برخوردارند. ماهیان هورالعظیم متجاوز از ۲۰ گونه اند که اغلب آنها شیلاتی و قابل صید هستند. علاوه بر ماهیان بومیی بعضی از ماهیان خلیج فارس در فصل تخم ریزی در آبهای هورالعظیم تخمگذاریی می نمایند. ماهیان هورالعظیم عبارتند از ماهی بنیی، ماهی شیربت ، ماهیی گتان ، ماهیی برزم ، ماهیی حمری، ماهی شلج ، ماهیی بیاح ، ماهی هامور معمولی، ماهی کپور نقره ای، ماهی کپور سرگنده و ماهی آمورسفید. گونه ارزشمند و در معرض خطر انقراض لاک پشت لاک نرم در هورالعظیم وجود دارد. از پستانداران منطقه می توان گراز، شغال، خرگوش و شنگ را نام برد.
راههای دسترسی : جاده های موجود در تالاب جاده طبر- شط علی و جاده شرکت نفت از جمله راههای دسترسی جهت مشاهده حیات وحش می باشد.