مسیر یوش بلده به نور که از جاده چالوس آغاز می شود، شما را به دنیایی متفاوت می برد؛ جاده ای کوهستانی و آسفالت که خط ممتد وسط هم دارد، اما رفت و آمد خودروها در آن خیلی کم است. در ایران که جاده کافی به نسبت خوروها وجود ندارد، چنین مسیری آن هم در مناطق البرز که آب و هوایش همواره تهران ها را به خود فرامی خواند، شگفت آور است. در گذر از این مسیر هر جا را که نگاه کنید، تپه، دره و درخت می بینید و روستاهایی با بام های شیروانی، با زمینه رنگ سبز، کمال رنگ را به شما می نمایاند. اگر از میدان آزادی تهران سفر خود را آغاز و استراحتی هم کرده باشید، پس از چهار ساعت به گردنه لاوش می رسید که باد شدیدش ماشین ها را تکان می دهد و بوته های علف را می لرزاند. می گویند با ۳۵۰۰ متر ارتفاع، بلندترین گردنه ایران است که دسترسی جاده ای دارد. برخی کوهنوردان از این جا به قله سیاه سنگ و قله وروشت صعود می کنند. طبیعت در این مکان به اندازه ای مطلق است که صدای ابدیت در گوش آدم طنین انداز می شود. در ادامه سفر به سمت یوش و بلده، جاده کوهستانی سرازیر و کم کم با رودخانه هم سطح می شود. از آن جا به بعد، بار دیگر رو به ارتفاع می روید تا به یوش می رسید که شهرتش را از نیما دارد.

خانه نیما : از جاده انشعابی یوش بلده تا خانه نیما ۵۴ کیلومتر راه است. خانه نیما در پیچ و خم کوچه ای خاکی قرار دارد. خانه را بازسازی کرده اند و مقبره نیما هم در وسط حیاط زیر سنگ مرمر ساده ای که نام و تاریخ تولد و مرگ او بر آن نوشته شده است. نیما در سال ۱۳۳۸ فوت کرده و در شهر ری دفن می شود، اما بعدها او را به همین خانه که خانه پدری اش بوده می آورند؛ عکس های نیما که اغلب او را در طبیعت و در حال شکار نشان می دهد به دیوارهای گرداگرد حیاط آویخته و آفتاب و باد و باران، رنگ بر آنها باقی نگذاشته است. هنوز کف خیلی از اتاق های کوچک و بزرگش در گرداگرد حیاط، تل خاک انباشته است. عکس های قدیمی نشان می دهد که این خانه در آستانه تخریب کامل بوده اما برای بازسازی آن کارهایی انجام شده و هنوز هم خیلی کار دارد. در این خانه تنها خاطره های نیما، منجمد در قاب های رنگ و رو رفته حضور دارند. بعد از چند کیلومتر از یوش، بلده را می بینید که تنها شهر منطقه است و با گردشی به سمت چپ سراشیبی راه شما را به گردنه سیاه سنگ یعنی فصل مشترک سلسله البرز مرکزی می رساند و از آنجا به جنگل و دریا رهنمون می شود. گردنه سیاه سنگ با ۲ هزار و ۸۰۰ متر ارتفاع به خط الرأس نور متصل است و شباهتی به گردنه ژالانه در اورامان حدفاصل مریوان و پاوه دارد. در فاصله ای بسیار کم از بلندترین نقطه این منطقه، جنگل سبز در آن پائین پیش چشمتان گسترده شده و دریا خود را پشت مه پنهان کرده است. اقلیم و پوشش گیاهی کاملاً متفاوت است. در دل شیب، جاهایی نسبتاً هموار، وسیع و سرسبز با کلبه هایی در آن به چشم می خورد که مقر چوپان ها و گله در تابستان است. چوپان ها گله را در مرتع رها می کنند و خودشان هم در کلبه ها می خوابند. اگر هنگام شب رفتید، فرصت خوبی است تا شب کوهستان را تجربه کنید و صبحگاه با صدای سگ ها بیدار شوید و ببینید که مه از پائین رو به بالا می آید و در تپه های اطراف که پر است از درختچه های زرشک سیاه و زالزالک و آلوچه کوهی قدم بزنید و صدای زنگوله بز جلودار گله را از دور بشنوید.

زیبایی و دیگر هیچ : جنگل آب پری بر سر راه نور قرار دارد و به شهر پیوسته است. این بخش از جاده را به همین دلیل جاده آب پری هم می گویند و آبشاری به همین نام هم در خود دارد. سنگ های ریخته شده از کوه بر جاده در چند نقطه، نشان از رانش زمین دارد. یک نکته جالب درباره جاده یوش بلده به نور، کم بودن تعداد ماشین هایی است که از آنجا رفت و آمد می کنند. به ویژه در مسیرهای مرتفع آن هر نیم ساعت یک بار ممکن است صدای موتور ماشینی شما را از طبیعت خالص به دنیای آهن و فلزهای متحرک ببرد. اما چندان نمی پاید؛ همین که ماشین از پیچ بگذرد بار دیگر خود را در آغوش طبیعت کوهستان می یابید که پر است از توان و تعادل و زیبایی. هر چه به شهر نور نزدیک تر می شوید، خلوص طبیعت کم تر و تعداد ماشین هایی که در جاده رفت و آمد می کنند و آدم هایی که برای گردش آمده اند بیشتر می شود، تمشک های کنار جاده آخرین گیاهان این جنگل هستند که در مسیر سفر می بینید و بزودی به شهر نور وارد می شوید. در دل پارک جنگلی نور، راهی کم عرض شما را به مرداب نور می رساند. وسعت مرداب ساکت و آرام تا اندازه ای است که اگر بخواهید دور آن را قدم بزنید، بیش از یک و نیم ساعت طول خواهد کشید. گاه از جلوی پایتان قورباغه ای که برای آفتاب گرفتن از آب بیرون آمده می پرد و خود را باز به آب می افکند. مارهای آبی سرشان از آب بیرون است و تنه درازشان را تاب می دهند و شنا می کنند؛ تنها حرکتی که بر آب ایجاد می شود، همین موج های گرد کوچکی هستند که مارها شناکنان به وجود می آورند.

وجه تسمیه یوش : چند روایت از وجه تسمیه یوش نقل شده است. عده ای معتقدند که یوشی ها از طایفه سلسله ساسانی هستند. قباد دو پسر به نام انوش و کیایوش داشت که از مادر جدا بودند؛ پس از فوت پدر، بین دو برادر نزاعی در گرفت و کیایوش در این جنگ کشته شد. پس از این اتفاق، خانواده کیایوش برادر قتل را به منطقه ییلاقی مورد بحث ما تبعید کردند و این ناحیه به یاد کیایوش به یوش مسمی شد. اما معمرین روستا نقل می کنند که نام قدیم روستا یواش بود و یوش تغییر یافته یواش است. آنان می گویند که نیروهای حکومتی روستا، جلوی کسانی را که برای اولین بار وارد آبادی می شدند می گرفتند و آنان را آهسته و آرام به داخل روستا هدایت می کردند.

برای کسانی که می خواهند تابستان خنکی را در مناطق مرکزی کشور تجربه کنند، سفر به جاسب می تواند بهترین گزینه باشد. منطقه ییلاقی جاسب در شمال شرق شهر دلیجان در استان مرکزی قرار دارد و با آب و هوای معتدلی که در این روزها دارد، یک فرصت خوب برای سفر خانوادگی شما به حساب می آید. جاسب هفت روستا دارد به نام های واران، هرازجان، کِروگان، وشتکان، زُر، وسقونقان و روستای بیژگان. که در طول دره و در امتداد رودخانه به وجود آمده اند. جالب است بدانید که دو روستا از این منطقه هنوز به زبان راجی حرف می‌زنند جاسب دره زیبایی به نام ازنا دارد که به محض آنکه پایتان به منطقه برسد آن را خواهید دید. در این دره رودخانه ای فصلی جریان دارد و اطراف آن را چشم‌اندازهای طبیعی سرسبزی پوشانده است. رودخانه ازنا از ارتفاعات دهستان جاسب سرچشمه می گیرد و در این روزها تقریبا بی آب است چون زمان اوج پرآبی این رودخانه اسفند و فروردین است و تقریبا اواخر خردادماه آب رودخانه خشک شده است. رودخانه ازنا از سمت شرق به غرب جریان دارد و در ادامه مسیر غربی خود به رودخانه قم رود می پیوندد.

جاسب هفت روستا دارد به نام های واران، هرازجان، کِروگان، وشتکان، زُر، وسقونقان و روستای بیژگان. که در طول دره و در امتداد رودخانه به وجود آمده اند. جالب است بدانید که دو روستا از این منطقه هنوز به زبان راجی حرف می‌زنند. جاسب فرصت خوبی هم برای کوهنوردی به شما می دهد. اگر عاشق کوهپیمایی و کوه نوردی هستید، در جاسب فرصت دارید که از ۱۸کوهی که در حول و حوش این منطقه هستند بالا بروید و منظره شهر را از ارتفاعات سرسبز ببنید.مرتفع ترین این کوه ها ولجیا است که ۳۱۴۴ متر ارتفاع دارد و در دهستان جاسب قرار گرفته است. کوتاه ترین آنها هم برز و پایین قلعه هستند که هر دو ۲۴۱۳ متر ارتفاع دارند. جهت کوه برز جنوبی شمالی است و جهت کوه پایین قلعه جنوب شرقی به شمال غربی.اگر گذارتان به جاسب افتاد، حتما سری هم به قبرستان قدیمی واران، تپه‌های قلعه‌کوه‌ امام علی، قلعه‌های ‌سرخ، وشتگان و وسقونقان، مساجد جامع و امام حسن (ع)، برج روستای هرازجان، غار سیجان در ضلع شمالی‌ روستای واران و سنگ‌نوشته‌های قبرستان روستای بیجگان بزنید که معروف ترین آثار باستانی این ییلاق سرسبز هستند.

باستان‌شناسان  ایرانی در جدیدترین کاوش‌های خود متوجه شدند که دیوار باستانی گرگان از دیوار چین هم قدیمی تر است! سازمان میراث فرهنگی گزارش داده است که اخیرا عده ای از باستان‌شناسان ایرانی و باستان‌شناسان دانشگاه‌های ادینبورگ و دورهام مطالعات گسترده ای روی این دیوار انجام داده اند و در این بررسی ها اثبات کرده اند که نه تنها قدمت این دیوار از قدمت دیوار چین بیشتر است، بلکه توان مهندسی ایرانیان هم برابر یا حتی بیشتر از توان مهندسی امپراتوری روم در ساختن سازه‌های دفاعی بوده است. دیوار گرگان یکی از طولانی‌ترین دیوارهای جهان است که بنا بر مطالعات هیات‌های باستان‌شناسی، قدمت این دیوار به دوران ساسانی می‌رسد. در ساخت هسته مرکزی و قسمت‌های میانی این دیوار آجرهای سرخ‌رنگ به کار رفته و به همین دلیل این دیوار تاریخی به «مار سرخ» معروف شده است. سال ۱۳۱۶ خلبانی آمریکایی که با هواپیمای خود از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد، در منطقه گرگان متوجه وجود دیوار قرمزرنگی شد که از سمت دریا به طرف کوه‌های پیش‌کمر می‌رود. عکسبرداری‌های او اسناد مهمی را برای باستان‌شناسان بعدی برجای گذاشت . در طول خط سیر دیوار از ارتفاعات شرقی تا گومیشان و کرانه ساحلی بیش از ۳۰ دژ دفاعی وجود دارد که محل استقرار سربازان بوده است. ابعاد دژها از ۱۲۰ در ۱۲۰ متر تا ۲۴۰ در ۳۰۰ متر متغیرند. جوی یا کانال انتقال آبی به عمق ۵ متر که در سراسر دیوار امتداد داشته، آب را به نقاط مختلف آن می‌رسانده است. سال ۱۳۱۶، اریک اشمیت، خلبانی آمریکایی که با هواپیمای خود از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد، در منطقه گرگان متوجه وجود دیوار قرمزرنگی شد که از سمت دریا به طرف کوه‌های پیش‌کمر می‌رود. عکسبرداری‌های او اسناد مهمی را برای باستان‌شناسان بعدی برجای گذاشت.

سال ۱۳۵۰، محمدیوسف کیانی باستان‌شناس ایرانی با انجام مطالعاتی طول دیوار را در حدود ۱۷۵ کیلومتر برآورد کرد. پیش از آغاز تحقیقات علمی، برخی ساخت این دیوار را به اسکندر مقدونی نسبت می‌دادند و برخی دیگر آن را متعلق به زمان کوروش هخامنشی یا دوران اشکانی می‌دانستند. از این دیوار در برخی متون به عنوان سد سکندر و سد نوشیروان نیز نام برده شده است. باستان‌شناسان می‌گویند در ساخت این دیوار عظیم ده‌ها میلیون قالب آجر به کار رفته است. آنها شواهدی از تعداد زیادی کوره و کارگاه ساخت آجر در طول دیوار و در فواصل نزدیک به آن یافته‌اند که نشان‌دهنده یک پروژه صنعتی بسیار بزرگ برای احداث این دیوار است. طبق برآوردها، ۳۰ هزار سرباز می‌توانستند در طول دیوار مستقر شوند. باستان‌شناسان با نمونه‌برداری و آزمایش خاکسترها و زغال‌های برجای مانده در کوره‌های آجرپزی، نشان دادند که قدمت دیوار به قرن‌های پنج و ششم میلادی می‌رسد. با تخمین قدمت دیوار، اکنون راحت‌تر می‌شود به دلیل اصلی ساخته شدن آن پی برد: پادشاهان ساسانی که با امپراتوری روم شرقی جنگ‌های مداومی داشتند از سوی شمال نیز با تهدید قوم هون (Hun) و سایر اقوام شمالی روبه‌رو بودند. بنابراین دیوار می‌توانست محل رخنه این اقوام را به داخل ایران در فواصل کوهستان‌های قفقاز و خط ساحلی دریای مازندران ببندد.