عکس
جنگل هلی دار در سوادکوه (استان مازندران)
جنگلهای سوادکوه در استان مازندران هنوز یکی از بکرترین مناطق گردشگری ایران به شمار میرود. در این میان جنگل هلی دار با هوایی مه گرفته یکی از دیدنی ترین هاست که با تهران ۲۲۰ کیلومتر فاصله دارد و مقصد بسیاری از تورهای یکروزه است. بخش وسیعی از شهرستان سوادکوه دارای جنگلی متراکم و متنوع با درختهایی نظیر راش، افرا، توسکا، ملج و نوع کمیاب درخت سردار یا سرخدار میباشد. جنگلهای بکر در مناطقی که میان بومیان و اهالی پرتاس خوانده میشوند دارای مسیرهای سخت و دشوار بوده ولی به لحاظ قرار گرفتن در ارتفاعی خاص، همواره در پوششی از مه قرار داشته و مناظر بدیعی را پدید میآورند. در میان این نوع از جنگلها نیز درههای زیبا، به همراه نهرها، آبشارها و چشمهسارهای متعدد، خودنمایی میکند. وجود درختها و درختچههای منحصر بفردی مانند سف، تل، تلکا، زرشک، الاش و لازه بهمراه گیاهان میوهدار وحشی مثل ازگل، ولیک، زالزالک، گالش انگور، سولس و ته دونه، بر جذابیت نواحی جنگلی سوادکوه افزوده است. در این جنگل پیاده روی و کوهپیمایی متوسط بین ۲ تا ۴ ساعت، زمان میبرد .
لوازم ضروری سفر:
کولهپشتی کوچک یک روزه، کفش کوهپیمایی سبک، لباس مناسب طبیعتگردی، کاپشن بادگیر و لباس گرم اضافه، زیر انداز انفرادی، قمقمه آب پرشده، لیوان شخصی، یک وعده ناهار قابل حمل، داروی مصرفی شخصی، کارت شناسایی. لوازمی چون پشت گردنی بادی برای استراحت داخل ماشین، پانچو، باتوم کوهپیمایی. فلاسک کوچک چای (پرشده)، کلاه و عینک آفتابی، جوراب اضافه، کرم ضدآفتاب، دوربین عکاسی، کتاب اطلس راههای ایران و هدلمپ سفر بهتری را برای شما به ارمغان خواهد آورد .
چشمه های استان آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی از لحاظ چشمه و آبهای معدنی، بسیار غنی میباشد. برخی از آنها به دریاچه ارومیه میریزند و برخی نیز از خود دریاچه فوران میکنند. مهمترین چشمههای استان آذربایجان غربی به شرح زیر میباشند:
چشمه قینجه: این چشمه در ۲۷ کیلومتری ارومیه و در ۵۰ متری جاده ارومیه- سلماس واقع گردیده است. آب از دو نقطه خارج میگردد و در اطراف خود رسوبات آهکی به جای میگذارد.
چشمه زنبیل: این چشمه در ۳۶ کیلومتری شمال شرقی ارومیه در دامنه شرقی کوه زنبیل قرار دارد. آب آن از دو نقطه خارج شده و رسوبات آهن در اطراف آن دیده میشود.
چشمه زندان سلیمان: این چشمه بین احمدآباد علیا و کوه زندان واقع شده است. این چشمه دارای دو مظهر (محل خروج) در جنوب زندان سلیمان میباشد که از آب آنها در استخر طبیعی استفاده میکنند. آب این چشمه در درمان بیماریهای مجاری تنفسی، روماتیسمها و بیماریهای پوستی مفید است.
چشه رازی: روستای رازی در ۶ کیلومتری بخش قطور در شهرستان خوی قرار دارد. مظهر چشمه در یک کیلومتری جاده در این ناحیه واقع شده است. آب همراه با گاز از زمین خارج میشود و در دامنه تپهای جریان یافته و رسوب اُخرایی رنگ (قرمز مایل به قهوهای) اکسید آهن از خود بر جای میگذارد.
چشمه کلوانس: این چشمه در شمال غربی خوی در ۹ کیلومتری چشمه دسته دره واقع گردیده است. اطراف چشمه را رسوبات اخرایی رنگ اکسید آهن پوشانده است.
چشمه دسته دره: این چشمه در ۲۹ کیلومتری شمال غربی خوی واقع است. آشامیدن آب این چشمه در بیماریهای گوارش، کبد، مجاری صفراوی، بیماریهای معدی و رودهای و تغذیه مفید است. گاز کربنیک آن به هضم غذا کمک میکند. وجود آهن در این آبها سبب ازدیاد تعداد گلبولهای قرمز و مقدار هموگلوبین خون میشود و برای کمخونی مفید است.
چشمه قارنجه: این چشمه در ۵ کیلومتری شمال غربی روستای قارنجه از زمین خارج میشود. مظهر آن در مجاورت رودخانه آقچای واقع گردیده است. خواص درمانی آب این چشمه نیز مانند چشمه دسته دره برای تغذیه مفید است.
چشمه خان: این چشمه در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی خوی قرار دارد. این چشمه در مجاورت بستر رود قطور بهصورت آب و گاز با فشار از زمین خارج میگردد و به رودخانه میریزد.
چشمه ویشلق: این چشمه در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی خوی در کنار جاده واقع است. آب این چشمه مُدر (افزایشدهنده ادرار)، دفعکننده فضولات و باعث ازدیاد ترشحات معده میگردد.
چشمه نوایی: در ۹ کیلومتری جاده خوی- تبریز نزدیک روستای نوایی واقع است. خواص آب این چشمه مانند خواص چشمه ویشلق میباشد.
چشمه زارعان: در ۴ کیلومتری غرب روستای زارعان که در ۲۶ کیلومتری شمال خوی میباشد، واقع است. آب چشمه با فشار و گاز زیاد از زمین خارج میگردد.
چشمه بیلوار: در ۲۱ کیلومتری شمال شرقی خوی در جنوب روستای بیلوار واقع است. از آب این چشمه بهصورت آشامیدنی استفاده میشود.
چشمه صدقیان: در جنوب شرقی روستای صدیقان که در ۸ کیلومتری سلماس واقع است از زمین خارج میشود.
چشمه میناس: در ۱۶ کیلومتری جنوب شرقی سلماس در جاده سلماس- ارومیه پس از روستای میناس واقع است. آب از زمین همراه گاز خارج شده و در حوضچه بزرگ طبیعی جمع میگردد و سپس به اطراف نفوذ میکند. آب این چشمه در کار گوارش معده، کبد، پانکراس و روده مؤثر میباشد. گاز کربنیک موجود در آب به هضم غذا کمک میکند.
آبگرم باش کندی: در فاصله ۶ کیلومتری جاده ماکو- بازرگان در کیلومتر ۱۳ پس از عبور از کلیسای کندی و باش کندی از زمین خارج میشود. خروج آب در چند نقطه همراه گاز از زمین میباشد. از آب این چشمه بهصورت استحمام برای تسکین درد استفاده میشود.
چشمه زی سو: در ۶ کیلومتری کلیسای کندی واقع است. آب در حوضچهای طبیعی از زمین خارج میشود و در دامنه تپهای به سوی جریان آبی که از نزدیک چشمه میگذرد جاری میشود. اطراف چشمه را رسوبات اخرایی رنگ املاح آهن فرا گرفته است.
چشمه شاه آباد: آب این چشمه در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی ماکو از زمین خارج میشود. آب همراه گاز فراوان در حوضچهای که حاصل رسوبگذاری خود آب میباشد دیده میشود. اطراف حوضچه را رسوبات مُتوَرِق (لایه لایه) سفید و زرد رنگ کربناته پوشانده است. از آب آن بهصورت استحمام برای تسکین دردها استفاده میشود.
سیه چشمه: این چشمه در جنوب غربی ماکو و در ۵۰ کیلومتری کلیسای کندی واقع است. در اطراف نقاط خروج آب، رسوبات اخرایی اکسید آهن دیده میشود. آب این چشمه علاوه بر مؤثر بودن بر دستگاه گوارش، اثرات آرامشبخشی نیز دارد.
چشمه گرادو: در غرب مهاباد نزدیک رودی بر روی تپهای آهکی به فاصله حدود ۵۰۰ متری جاده مهاباد- سردشت از دو نقطه خارج میگردد. آب در دو حوضچه طبیعی حاصل رسوبات کربنات مورد استفاده اهالی قرار میگیرد. خواص درمانی آن به شرح زیر است:
جذب این آبها در دستگاه گوارش زیاد بوده و حرکات دودیِ رودهها را کم میکند. این آبها باعث تورم آرام بافتها میشود و اثر داخلی آن تعویض آب درون سلولی و در نتیجه دفع مواد سمّی میباشد. استفاده از این آبها باعث ازدیاد انقباضهای مجاری ادرار و در نتیجه ازدیاد مقدار ادرار میشود. موارد تجویز آن در بیماریهای سنگهای مجاری ادرار، ازدیاد مواد ازته، نقرس، درد مفاصل، حالات تشنجی، چاقی و تورم کبد میباشد. موارد عدم استفاده آن در بیماریهای پروستات، اوره بیش از یک گرم در لیتر و به طور کلی در مواردی که میزان جذب و دفع آب متناسب نباشد، ازدیاد فشار خون و اختلالات جریان خون، مواردی که سنگهای بزرگ مجرای صفرا به حرکت درآمده و نیز دردهای ناراحتکننده در اثر مصرف آب میباشد.
شهر نقده
شهرستان نقده در قسمت جنوبی استان آذربایجان غربی ایران قرار دارد و مرکز آن شهر نقده است . این شهر در ۹۵ کیلومتری جنوب ارومیه واقع شدهاست. جمعیت این شهرستان طبق سر شماری سال ۱۳۹۰ برابر با ۱۲۱۶۰۲ نفر بودهاست . ساکنان آن به ترکی آذربایجانی و کردی سورانی سخن میگویند.
بررسي هاي زمين شناسي حاكي از آن است كه شهرستان نقده ( سرزمين و ولايت تاريخي سولدوز ) در ۵۰۰ ميليون سال قبل و در دوران سوم زمين شناسي (دوره پالئوزويك ) زير آب قرار داشته است كه سنگواره ها و فسيلها ي بدست آمده از كوههاي ((لاواشلي )) مبين اين ادعاست و كشف اين سنگواره ها در سال ۱۳۷۴ بازتاب رسانه اي گسترده اي در ايران و جهان داشت
آب و هواي شهرستان نقده تحت تأثير عوامل فرامحلي است . اگر چه عوامل محلي نيز در كيفيت آن مؤثرند ، در زمستان توده هاي شمالي ، هواي منطقه را به شدت سرد و خشك مي نمايد و توده هايي كه از غرب و شمال غرب وارد منطقه مي گردد عمدتاً از درياي سياه و مديترانه منشا گرفته ، باعث بارندگي هاي زمستاني مي شود و در تابستان توده هاي قطبي دريايي از طريق شمال و شمال غرب با كسب رطوبت درياي سياه و درياي خزر و قسمتي از مديترانه وارد منطقه مي شوند ، اين توده هوا معمولاباعث رگبار و بارندگي هاي تابستاني و بهاره در سولدوز مي شود و وجود ارتفاعات نسبتاً بلند مجاور درياچه اروميه واقع در شمال شرقي شهرستان نقده ، باعث بوجود آوردن تغييرات محسو سي در آب و هواي نواحي دشت و كوهستاني منطقه مي گردد و به ويژه در شرق اين شهرستان اين عامل موجب تعديل درجه حرارت در زمستان مي شود. از طرف ديگر مجاورت نسبي سولدوزبا درياچه اروميه ، باعث اعتدال آب و هواي منطقه مي شود.
بايد اشاره كرد كه آب و هواي اين شهرستان در سال هاي اخير با توجه به تغييرات عمده آب وهوايي فرامحلي دگر گون شده و نسبت به زمستانهاي دهه هاي گذشته ، ديگر
هواي آن چندان سرد نبوده و تابستان منطقه نيز بسيار ملايم و معتدل گشته و از بارش و نزولات آسماني فصول بارندگي كاسته شده است و ادامه چنين روندي مي تواند علاوه بر تاثير در تغييرات پوشش گياهي و زيست جانوري ، تاثير زيادي هم در تحول نوع اكوسيستم و سيماي طبيعي منطقه بگذارد .
بخشها: ۱- بخش مركزي ۲- بخش محمديار
شهرها : ۱- شهر نقده ۲- شهر محمد یار
دهستانها : دهستانهای بخش مرکزی : ۱- دهستان بيگم قلعه ۲ – دهستان نقده و دهستانهای بخش محمد یار : ۱- دهستان المهدي ۲- دهستان حسنلو
در اين شهرستان، تپههاي تاريخي ذيل قابل اشاره ميباشد: تپه محمديار ، تپه نظامآباد ، تپه گرد دينخواه ، تپه دلينجي ارخي، تپه كويك، تپه مملو، تپه محمدشاه، تپه ميرآباد، ساخسي تپه، تپه گرد قورخ تپه شيخ معروف، تپه حاجي فيروز، تپه تادر، تپه كهريزه عجم، تپه ورزنه، تپه شيخ احمد، تپه باراني عجم، تپه امينلو، تپه اسلام آباد، تپه تابيه، تپه قلات ، تپه حسينعلي خان ، تپه قارنا ، تپه آقابيگلو ، تپه عجملو، عقرب تپه ، تپه پيزدلي، تپه قبرستان آغ جزوه، سلمان تپه، تپه ماواران،
اين شهرستان جاذبه هاي متعددي براي جذب توريست دارد :
دو تفریحگاه و تفرجگاه سلطان یعقوب و يددی گز (به معنی هفت چشمه) یکی از پرطرفدارترین و زیباترین مناطق گردشگری این منطقه دهکده توریستی تپهٔ حسنلو و سدحسنلو نیز زیبا و گردشگر پذیر هستند تپهٔ حسنلو که در۷کیلومتری شهر نقده قرار دارد، یکی از تپههای باستانی ایران است که قدمت آن به بیش از ۶ هزار سال قبل از میلاد میرسد معروفترین اثر باستانی یافت شده دراین محل جام طلای حسنلو است که به عصر آهن تعلق داشته ودرموزه ایران باستان نگهداری می شود
_ دره سرسبز سلطان يعقوب، كه درفصول بهاروتابستان پذيراي حضورطبيعت دوستان و كوهنوردان مي باشدو چشمه بالاي دره هر خسته ازراه رسيده را بخود جلب مي نمايد ودر چهار كيلومتري جنوب شهر نقده و در جوار روستاي باليقچي قرار دارد.
-تفرجگاه يئددي گوزكه با مساعي فرمانداري وشهرداري بازسازي و همه ساله پذيراي جمع كثيري ازگردشگران ميباشد.داراي شهربازي وكمپهاي اقامتي نيزميباشدودر۳كيلومتري جنوب غربي شهر نقده و درقسمت شرقي سلطان يعقوب واقع است
– رودخانه گدار : ساحل سرسبزو پراز باغهاي ميوه رودخانه گدارازكوههاي غربي شهراشنويه گرفته ودرحومه نقده از روستاي جاشيران شروع و با طي مسافتي بالغ بر۲۰كيلومتر به شهر نقده رسيده و از قسمت شمالي شهر مي گذرد و پس از طي ۱۵ كيلو متر به شهر محمديار رسيده واز وسط شهر گذشته و درنهايت با طي ۱۵كيلومتر ديگر به روستاي مميند منتهي و از آنجاوارد حومه روستاي داشخانه شده و به درياچه اروميه سرازير مي شود لازم به ذكر است روستاي جاشيران درمسيرجريان رودخانه اولين روستا و مميندآخرين روستاي شهرستان مي باشد .
كوههاي سرسبز وداراي چشمه هاي پرآب اطراف شهركه اكثراً بصورت رشته كوه درقسمت جنوبي شهرستان قرار دارند. كوههاي مهم شهرستان نقده عبارتند از:كوه قره داغ با ارتفاع ، ۱۶۵۲ متر سلطان يعقوب با ارتفاع ۲۱۴۹ متر و كوه بابا حسن كاني رش سرشاخان، كوه خرنگ، قلعه ماران .
– پل تاريخي مميند كه مربوط به دوره صفويان مي شود و درانتهاي حوزه شرقي شهرستان قرار دارد و فاصله آن از سه راه محمديار حدود ۱۰ كيلومتر است .
– چشمه هاي جوشان و معدني شيخ معروف كه آب آن شافي امراض پوستي مي باشد ودر قسمت جنوب شرقي شهرستان واقع ودر كيلومتر پنجم سه راه محمديار بطرف مهاباد تابلوي راهنماي آن نصب شده است
– ساحل درياچه اروميه كه در فصل تابستان پذيراي خيل عظيمي ازمسافرين ميباشد وآثار اسكله بندر حيدر آباد هنوز هم در ساحل جنوبي درياچه كه حومه شهرستان نقده ميباشد جلب توجه مي نمايد.
– ساحل درياچه سد حسنلو كه قسمت شمال شرقي آن مسير جاده اروميه– نقده و مهاباد است و جاده اروميه نقده از قسمت شمال غرب آن نيز در دست احداث است و از طريق هر دو جاده مسافرين درياچه آب شور اروميه مي توانند به ساحل درياچه آب شيرين دسترسي داشته باشند .
– چشمه هاي شهرستان نقده ـ اشنويه : تعداد كل چشمهها براساس آمارسال ۱۳۷۱دراين دشت به ۱۶۰دهنه باميزان۲۹/۳۸درصدتخليه منابع آبهاي زيرزميني موردبهرهبرداري قرارگرفته است.اين چشمهها داراي مالكيت خصوصي بوده وجهت آبياري نمودن اراضي زراعي وباغات مورد بهرهبرداري قرار ميگيرند . چشمههاي مهم اين منطقه عبارتنداز:چشمه دشت بيل،هفت چشمه،درگه،چشمه شور،راندوله.
بازارهاي محلي شهرستان نقده : تعداد بازارهاي موجود در شهرستان ۱ عدد مي باشد كه اجناس شامل دام زنده ، فرآورده هاي دامي ، پوشاك ، فرش ، صنايع دستي ، لوازم خانگي ، خشكبار ، خواربار ، حبوبات ، غلات و كفش و ارزاق در اين بازارها عرضه مي شود قدمت اين بازارها ۷۰ سال مي باشد . پررونقترين فصل بازار ، فصل پائيز و كم رونق ترين فصل بازار فصل زمستان مي باشد و بيشتر اين بازارها در روز پنج شنبه برگزار مي شود . مالكيت زمين بازار تحت اختيار بخش دولتي مي باشد . حجم معاملات اين بازار حدود چهارصد ميليون تومان در روز مي باشد .
ـ تالابهاي شهرستان نقده:
ـ تالاب بين المللي يادگارلو :اين تالاب در كنار روستاي يادگارلو از تالابهاي مهم و بينالمللي بوده كه با ايجاد زهكشي دركنارآن متأسفانه آب آن خشكيده است وتوسط مسئولين دراحياي اين تالاب اقداماتي صورت گرفته، اميد است در آينده نزديك شاهد احياي اين تالاب مهم باشيم
ـ تالاب حسنلو : محل وموقعيت :مختصات جغرافيايي اين تالاب عبارت است از َ۲۲و۳۷۰عرض شمالي و..و۲۷و ۴۵۰طول شرقي از نظر تقسيمات كشوري اين تالاب در حوزه شهرستان نقده واقع شده و در حدود ۲۵ كيلومتري اين شهرستان قرار دارد، ارتفاع اين تالاب از سطح دريا ۱۲۸۶ متر است. ـ راه دسترسي: اين تالاب در غرب جاده آسفالته اروميه و مهاباد و حدوداً در ۵ كيلومتري درياچه اروميه قرار دارد و از شهرستان نقده ۲۵ كيلومتر فاصله دارد .مساحت و محدوده اين تالاب از شمال و شمال شرقي و غربي توسط تپههايي با شيب ۳۰ الي ۴۰ درصد احاطه ميشود. از شرق به جاده اروميه ـ مهاباد و از سمت جنوب به اراضي پست و شور منتهي ميشود. مساحت اين تالاب ۱۱۰۰ هكتاربوده كه با احداث سد مخزني حسنلو باقيمانده تالاب بنام تالاب آق قلعه در سال ۱۳۸۶ به مساحت ۴۰۰ هكتار توسط اداره حفاظت محيط زيست و همكاري جوامع محلي احياء گرديد
ـ تالاب دورگه سنگي (سيران گلي): محل و موقعيت : مختصا ت جغرافيايي اين تالاب عبارت است از : َ۳۲ و ۳۶۰ عرض شمالي و َ۳۳ و ۴۵۰ طول شرقي و از لحاظ تقسيمات كشوري جزء محدوده شهرستان نقده محسوب ميشود و در ۲۰كيلومتري اين شهرستان واقع شده و ارتفاع اين تالاب از سطح دريا ۱۲۸۶ متر است
ـ راه دسترسي : اين تالاب در محور جاده اروميه به مهاباد واقع شده و از كنار جاده قابل رؤيت است. بعد از رسيدن به سهراهي محمديار و پيمودن يك جاده خاكي ۲۰۰ متري بطرف شمال شرقي به روستاي دورگه سنگي ميرسيم كه تالاب در حاشيه آن قراردارد.
ـ مساحت ومحدوده : اين تالاب از شمال به رشته كوههاي سنگي و از مغرب و جنوب غربي به اراضي چمن زار و پست و شور با شيب ۰ تا ۵/۰ درصد منتهي ميشود كه اين اراضي با افزايش ميزان آب به زير آب ميرود. و از شرق و جنوب به ارتفاعات نيمه سنگي تا سنگي با خاك كم منتهي ميشود. مساحت اين تالاب حدود ۳۸۰ هكتار است، عمق متوسط اين تالاب ۱۰۰ سانتيمتر و حداكثر عمق آن ۱۶۲ سانتيمتر مي رسد.
ـ تالاب طالقان :اين تالاب در ۶ كيلومتري شهرستان نقده و در سمت شرقي جاده شوسه نقده ـ حيدر آباد قرار گرفته و در حدود ۲۵ هكتار وسعت دارد با وجود وسعت كم از زيستگاههاي مهم پرندگان مهاجر است .
ـ تالاب سلدوز :اين تالاب در فاصله ۲۵ كيلومتري نقده و در شمال جاده گرده قيط ـ مميند واقع شده و قبلاً در حدود ۲۰۰ هكتار وسعت داشته ولي بعلت ريزش آب كانال زهكشي پايين دست سد حسنلو به اين محل و احداث دايك توسط اداره كل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي و جمع شدن آب بر وسعت آن افزوده شد و حدود ۸۰۰ هكتار ميرسد دليل اين امر وجود خشكساليهاي اخير چندين ساله و نبود محل مناسب براي پرندگان آبزي و كنار آبزي بوده است.و در سال۱۳۹۰ تالاب سولدوز و نيزارهاي گرده قيط و مميند جهت يكپارچه سازي تالابها با ثبت موقعيت جغرافيايي(u.t.m) به مساحت ۳۱۸۲ هكتار به اداره كل محترم ارسال شده است.
ـ عوامل تهديد كننده گونه هاي گياهي و جانوري شهرستان نقده :
از مهمترين عوامل تهديدكننده گونههاي گياهي و جانوري در شهرستان نقـده همانند ساير شهرستانها بلكه فراتر از استان مسائلي چون تبديل مراتع به زمينهاي كشاورزي و سير قهقرايي مراتع و تغيير مسير رودخانه گدار و خشككردن تالابها از جمله يادگارلو و تغيير اكوسيستم تالاب شورگل (حسنلو) با احداث سد بدون ملاحظات زيست محيطي و معرفي گونههاي غير بومي آبزيان و تعدد اسلحههاي شكاري وبهرهبرداري بيرويه از اراضي طبيعي و نابودي زيستگاهها نابودي گونههاي گياهي وجانوري را به دنبال دارد.
بازار قدیمی اورمیه
زندگی آدمی از همان دوران آفرینش به سمت تامین نیازهای مادی خود پیش میرود؛ رفته رفته با پیشرفت علوم اقتصادی و گذر از دوره اقتصادی کالا به کالا، جامعه شکل و شمایلی پیچیده به خود می گیرد و انسان را به کام خود فرو میبرد؛ آدمی برای تامین مایه احتیاج زندگی خود خواستار ساختاری منسجم تر میشود و رفته رفته بازارهایی متناسب با جمعیت منطقهها شکل می گیرد. به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان غربی، بازار تاریخی ارومیه نیز یکی از این مراکزی است که بر حسب نیازهای اجتماعی در مقطعی از تاریخ شکل گرفت، بازاری که سبک معماری به کار گرفته در آن نیز نشانگر فرهنگ و ذوق اصلی آذری- ایرانی است، وقتی وارد این بازار می شوی گویا دریچهای از زمان آدمی را به چند صد سال پیشتر برده و با فرهنگ و هنر ایران قدیم آشنا می سازد. بازار قدیمی شهر ارومیه در مجموعه بافت قدیمی و در گوشه جنوب شرقی شهر قرار دارد؛ قدیمی ترین بخشهای این بازار مربوط به دوره صفویه و بعد آن تعلق دارد؛ در گوشه کنار این بازار تاریخی حمامهایی نیز وجود دارد که تاریخ شناسان آنها را متعلق به دوره زندیه و قاجار می دانند. با دخل و تصرفاتی که بر اثر انقلاب صنعتی و زندگی مدرن در کالبد شهر ارومیه بوجود آمده، قسمتهای زیادی از بافت قدیمی مخصوصاً بخش تجاری شهر منهدم و یا اتصال آنها از هم گسیخته شده، به طوری که در حال حاضر قسمت کوچکی از بافت قدیمی بازار با حد فاصل دو خیابان و میدان نوساز در شمال شرقی شهر قرار گرفته و یکی از حمام های قدیمی در قسمت دیگر شهر، در حال حاضر بخش عمده و سالم بازار قدیمی ارومیه در بین خیابان های عسگرآبادی، امام، مهاباد و اقبال محصور می باشد. مجموعه بازار قدیمی ارومیه در حال حاضر در مرکز شهر قرار گرفته و پلان کلی آن به شکل مستطیل ناقص، محصور در بین خیابان های امام، عسگرآبادی، اقبال و مهاباد میباشد. این بازار حدوداً دارای ۶۰ هزار مترمربع مساحت بوده تنها در قسمت بافت قدیمی آن که در حال حاضر تحت مراقبت و بهسازی می باشد حدود ۱۰۰۰ باب مغازه با عملکردهای متفاوت و تعداد ۷ تیمچه و سرای نسبتاً بزرگ، پنج حمام قدیمی و یک باب مسجد با پنج هزار مترمربع مساحت(مساحت مسجد جامع شهر) و دیگر واحدهای مربوطه به مشاغل گوناگون واقع شدهاند که در نتیجه این مجموعه را به صورت یکی از آثار ارزشمند کشور و بازارهای قدیم قابل توجه درآورده است. با توجه به اهمیت و ارزش معماری و تاریخی مجموعه مذکور، بعد از انجام مطالعات لازم در سالهای ۵۸ و ۵۹ اقداماتی برای ثبت بازار قدیمی ارومیه در ردیف آثار ملی کشور معمول و در سال ۶۱ با ثبت مجموعه، امکان حفاظت قانونی از آن فراهم و در حال حاضر مطابق ضوابط و برنامههای مصوب، فعالیت های عمرانی و حفاظتی این بافت تاریخی انجام می شود. نکته قابل ذکر اینکه مانند دیگر بازارهای قدیمی با گذشت زمان و براثر دخل و تصرفات غیراصولی، مقدار قابل توجهی از فضای معماری اعم از راسته بازارها، دکاکین، سراها، تیمچهها و برف اندازهای آن به صورت ناهماهنگ با بافت قدیمی و به شکلی مغایر با معماری اولیه و به صورت غیر اصولی نوسازی گردیدهاند. به همین جهت تیپ معماری چندین راسته و سرا و تیمچه دستخوش تغییرات واقع و حالت ناهماهنگی با بخش های اصلی پیدا نمودهاند. همچنین برف اندازها و سراهای آن از میان رفته اما بلافاصله باید یادآوری نمود که خوشبختانه به علت حجم و گستردگی زیاد آثار مجموعه و با عنایت به اینکه قسمت اعظم راسته بازارها و دیگر واحدهای معماری شکل اصلی و بافت اولیه خود را حفظ نمودهاند به همین جهت هنوز این بازار در ردیف اماکن تاریخی و معماری بسیار خوب کشور محسوب میشود. مجموعه بازار قدیمی ارومیه به طوریکه در ذکر تاریخچه و موقعیت آن گفته شد شامل واحدهای مختلفی با عملکردهای متفاوت می باشد، از خصوصیات بارز این مجموعه سادگی معماری آن است، با وجود تفاوتهایی که از نظر فرم در طاق ها و چشمه و گنبدهای بازار مشاهده میشود، هیچ نوع تنوعی از حیث تکنیک هنری مانند کاشی کاری، گچبری، سنگ کاری و دربهای قدیمی پرکار چوبی در بازار دیده نمیشود، مصالح تمام راسته بازارها و چهارسوها از آجر انتخاب و اکثراً حتی فاقد اندود ساده گچ نیز می باشند. تنها تنوع مجموعه، ذوق و سلیقه معماران دورههای مختلف است که هرکدام با انتخاب فرمی خاص از نظر شکل قوسها اثری از خود به یادگار گذاشته اند. بازار از طریق هشت یا نه راسته به خیابان های اطراف راه دارد. این بازار همچنان هسته مرکزی خرید و فروش اهالی این منطقه است. مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر و اغلب بدون اندود ساده گچ است. بازار تاریخی ارومیه از قسمت های مختلف و سراهای متعدد تشکیل شده است و در هر سرا صنف خاصی فعالیت دارد. قسمتی از بازار دو طبقه است. درون بازار مسجد و حمامهای مختلفی تعبیه شده بود. یکی از ویژگیهای منحصر بفرد این بازار تاریخی، مجاورت آن با مسجد اعظم ارومیه است، سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از زیباترین جلوههای قدیمی معماری ایران است. سبک به کار رفته در احداث این بازار، منحصرا سبک ایرانی – اسلامی است که با فرهنگ مردم آن دوران همرنگی دارد. علیرغم زیبایی و کم نظیر بودن بازار تاریخی ارومیه، باید اذعان کرد که این منطقه تاریخی با بی مهری رو به روست، به طوریکه کمتر اقدامی در جهت شناساندن ابعاد تاریخی آن صورت گرفته است چراکه سبک معماری به کار گرفته شده در این بازار، نشانگر فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی است. بازار تاریخی ارومیه سالیان درازی است که میزبان مسافران و گردشگران خارجی و داخلی است که برای آشنایی با سبک معماری ایرانی از این مکان تاریخی بازدید به عمل می رسانند. به گزارش ایسنا این بازار در تاریخ ۱۳۶۲٫۰۳٫۲۲ به شماره ۱۶۳۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.