تاریخچه: وحدتیه شهری کوچک از توابع شهرستان دشتستان استان بوشهر در جنوب ایران است. که حدود کیلومتر با شهر بوشهر-ایران) فاصله دارد. وحدتیه در بخش سعدآباد شهرستان دشتستان واقع است. که در فاصله ۲۸ کیلومتری مرکز شهرستان دشتستان (برازجان) قرار دارد. این شهر از پیوستن دو روستا به نامهای ((مزارعی)) و ((بی براء)) در سال ۱۳۷۹ به شهری کوچک تبدیل شده ‌است. که دلیل نامگذاری آن نیز اتحاد و بهم چسبیدن این دو روستا است. در ضمن بزرگ‌ترین روستای استان نیز قبل از شهر شدن به‌شمار می‌رفته است. این شهر تا پیش از استقرار شهرداری تنها روستای ایران بود که دارای تاکسی تلفنی بوده است. قبل از انقلاب اسلامی ایران یعنی دز زمان شاه هر یک از روستاها که فاصله شاید یک یا دو کیلومتری با هم داشتند از هم تفکیک بودند که مرز ما بین آنها یک دره بود که هم اکنون به مهمترین مکان تجاری شهر تبدیل شده است. هم اکنون روستاهایی مثل سرقنات- تلسرکوب و اسلام آباد نیز از توابع این شهر به حساب می‌آید. این شهر ما بین راه شیراز و برازجان قرار دارد و از سراهی پمپ بنزین دالکی می‌توان به‌طرف آن شهر رفت.

جمعیت : جمعیت شهر در سرشماری ۱۳۸۵ بالغ بر ۱۵۰۰۰ نفر می‌بود. که هم اینک به حدود ۲۰ هزار نفر نیز رسیده است.”شاید بتوان گفت حدود ۴۰ یا ۶۰ درصد اهالی شهر را مهاجرین یعنی کسانی که از شهرها و روستاهای اطراف به این شهر نقل مکان کرده اند تشکیل داده اند. از نظر علمی می‌توان این شهر را یکی از غنی ترین شهرهای کشور نام برد.

محصولات : وَحدَتیه تنها‌ شهر نفت‌خیز در شهرستان دشتستان است و نفت بسیار مرغوبی دارد. که در کشور بی نظیر است و دارای منابع نفتی بسیاز زیادی است. مهم‌ترین ‌پیشه مردمانش کشاورزی است. و فرآورده‌های آن خرما و گندم است که البته در چند سال اخیر با فراهم شدن امکانات کشت هندوانه و سایر فرآورده‌های جالیزی در آن رونق گرفته است. قبل از جنگ ایران و عراق کشور عراق بزرگترین صادر کننده خرما به دنیا بود که پس از جنگ، ایران جای آن کشور را گرفت. بیشتر نخل‌های ایران در استان بوشهر و در شهرستان دشتستان قرار دارند.که بیشترین نخل نیز در شهر وحدتیه واقع است. مردم این شهر ازتمام قسمتهای نخل استفاده می‌کنند.از جمله برگ‌های آن (پیش) زنبیل‌هایی درست می‌کنند که برای حمل خرما به کار می‌رود. شاخه‌های بالای نخل (گرز) برای ساختن خانه‌هایی موقتی (کپر). چوب نخل نیز در قدیم برای ساختن خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت چون بسیار محکم بودند. و در ریشه آن چیزی بنام پنیز وجود دارد که سفید رنگ است و بسیار خوشمزه و مقوی است. طبق نظریه کارشناسان بهترین نوع خرما از نظر مرغوبیت و کیفیت رتبه نخست کشوری را دارا می‌باشد. سالانه چهار هزار تن خرما به کشورهای حوزه خلیج فارس وکشورهای همسود (شوروی پیشین) صادر می‌کند.

افتخارات : این شهر کوچک توانسته افراد صاحب نام زیادی را پرورش دهد از جمله آنها می‌توان آیت الله مجتهد سید حسن مزارعی را نام برد و نیز اهالی این شهر توانسته اند سه بار بر کرسیهای مجلس شورای اسلامی تکیه دهند . در سالهای اخیر نیز توانسته است پرشکان- دانشمندان و … به جامعه تحویل دهد. و نیز در جنگ ۸ ساله ایران و عراق جوانان زیادی از برای دفاع از کشور از دست داده است.

مکانهای تاریخی و دیدنی : از مهم‌ترین نقاط گردشگری این شهر می‌توان به آبشار شول که در فاصله ۸ کیلومتری جنوب باختری آن قرار دارد،اشاره کرد که در کنار گورستان بور مجموعه باستانی تل خندق است البته اهالی شهر در زمینهای خارج از شهر آثار باستانی زیادی دیده اند که حاکی از تاریخ قدیمی این شهر است. تأسیسات شرکت نفت نیز ساعات دلنشینی را به‌ویژه در فصل زمستان نوید می‌دهند.

تاریخ ایران همواره با نام بزرگ مردان و اسطوره ها گره خورده و در هر دوره تاریخی، یادی از رشادت ها و ازخودگذشتگی های این دلیران به گوش مان رسیده است. یکی از این اسطوره هایی که انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر همیشه به آن افتخار خواهدکرد، شهید دکتر مصطفی چمران است. دکتر چمران نماد انسانی متعهد و متخصص، چه در مبارزات خارج از کشور به ویژه در لبنان و چه در داخل کشور و هدایت جنگ های نامنظم که نقطه قوت نیروهای نظامی ایرانی در دفاع مقدس به حساب می آمد، همواره مورد توجه بوده است. روش و منش زندگی دکتر چمران الگویی برای همگان است تا رسم رشادت مبتنی بر تخصص و نگاه علمی را به نسل های بعدی بیاموزد. موزه شهید چمران ما را هرچه بیشتر با این منش و روش زندگی آشنا می کند. حضور در این موزه که دربردارنده اسناد، آثار، عکس ها و لوازم شخصی این شهید است، می تواند برای نسل امروز یادآور رشادت ها و سبک زندگی آزادگان باشد. منزل پدری دکتر چمران که امروز به عنوان موزه شهید چمران از آن یاد می شود، در محله چهارراه سیروس واقع شده، محله ای که همچنان فضای سنتی خود را حفظ کرده و بقایای فرهنگ را از قدیم الایام همچنان با خود به همراه دارد. از در اصلی موزه که کاملا با فضای سنتی کنونی محله همخوان است، وارد یک حیات می شویم، حوضی که در وسط حیات قرار گرفته نشان از نشاط و شور زندگی در دوران گذشته دارد. از همین جا می توانید تندیس دکتر چمران را در بالکن یکی از اتاق ها ببینید که در حال مطالعه است و ورحیه علمی و متخصص این شهید را هرچه بیشتر به تصویر می کشد.