معماری
مسجد خسروآباد گروس
مسجد خسرو آباد بیجار که به مسجد گروس و یا مسجد امیر علاءالدین نیز شهرت دارد، یکی از آن مساجد است که همهروزه افراد زیادی برای راز و نیاز با پروردگار خود و یا بازدید کردن به آنجا میروند. در ساخت این مسجد قدیمی از مسجد جامع سنندج الهام گرفته شده و اکنون با حال و هوای قدیمی خود شما را به گذشته میبرد. مسجد خسروآباد گروس در زمان قاجار توسط شخصی به نام امیر علاءالدین گروسی (از خوانین خسروآباد) بنا شده و تاکنون محکم و استوار پا برجاست. بعد از وارد شدن به صحن مسجد خود را در میان حجرههایی مییابید که محل استراحت طلاب و خادمین مسجد شناخته میشود و میتوانید مصلای تابستان و ایوان جنوبی را نیز در آنجا ببینید. مسجد جامع خسرو آباد بیجار را با تزئینات چشمگیر همچون آجرکاری و طرحهای گوناگون زینت بخشیدهاند و اکنون هوش از سر هر بازدیدکنندهای میبرد و دل کندن از آن را سخت میکند. در بازدید خود از این مسجد فراموش نکنید تا سری به شبستان آن بزنید، چرا که ستونهای بزرگ آجری آن فضایی جالب خلق کردهاند و بسیار مناسب عکاسی کردن است. بر روی شبستان مسجد تاریخی خسرو آباد ۱۵ گنبد ساخته شده که ابهتی خاص به مسجد بخشیده و بسیار تماشاییاند. با گشت و گذار در دل این اثر تاریخی آرام و دنج به مسیر گذر آب در آب نمای حیاط مسجد برخورد میکنید که از چشمه جوشان نزدیک مسجد خسرو آباد گروس کردستان تأمین میشد و به مرور زمان جریان شدید خود را از داده است. امروزه با گشت و گذار در مسجد آجری گروس میتوانید در گوشهای از آن نشسته و به تماشای ستونها، سقف و معماری باشکوه این بنای مذهبی بپردازید. مسجد امیر علاءالدین در اسفند سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و اکنون به عنوان یکی از محبوبترین دیدنی های بیجار میتوان از آن بازدید کرد. طی چند ماه اخیر مسجد خسرو آباد زیر نظر سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت قرار گرفت و حوض، سنگفرش حیاط، نورگیرها و بخشهایی از دیوارها بازسازی شدند و دور تا دور مسجد لوله جهت هدایت و جذب آب به کار رفته است. بعد از اینکه با این مسجد بزرگ آشنا شدید، سری به دیگر جاذبه های گردشگری بیجار همچون پل صلوات آباد، منطقه حفاظت شده بیجار، تپه چغا و تپه قبا سرخ بزنید و خاطرهای خوش را از بودن در این شهر زیبا برای خود به ارمغان آورید.
خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم یکی از بناهای تاریخی بهجامانده از زمان قاجار است و به یکی از بنیانگذاران دانشگاه هنر تهران و همسر فرانسویاش تعلق داشته است. این اثر از نظر تاریخچه، معماری و اشیایی که در آن نگهداری میشوند، ارزش بسیار بالایی دارد. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحبمنصبان مشهور دربار قاجار بوده است. سپس این خانه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستانشناسی دانشگاه تهران و همسر فرانسویاش سلما، قرار میگیرد. خانه موزه مقدم در محدوده میدان امام قرار دارد. وقتی در این محل قدم میزنید، اگر از قبل از محل این موزه آگاه نباشید، اصلا فکر نمیکنید چنین بنایی آنجا وجود دارد. همه ساختمانهای اطراف آن از معماری معمولی و نسبتا جدیدی برخوردار هستند؛ اما به درب ورودی موزه که میرسید همه چیز عوض میشود. با ورود به خانه، اولین چیزی که توجه شما را در این خانه جلب خواهد کرد حوض و شمعدانیها و استفاده بسیار زیاد، مناسب و زیبا از رنگهای شاد مانند فیروزهای، آبی آسمانی و بنفش است. این خانه لقب زیباترین و باارزشترین خانه جهان را از دید بسیاری از نویسندگان و بازدیدکنندگان گرفته است. در طراحی و ساخت این خانه به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است.
تاریخچه خانه موزه مقدم : خانه موزه مقدم از جمله خانههای مجلل دوران قاجار به شمار میآید و متعلق به یکی از درباریان آن دوران به نام محمد تقی خان احتساب الملک، بوده است. احتساب الملک دارای دو پسر به نامهای حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیتهای ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» بهجامانده است. برادر کوچکتر، محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشتههای نقاشی، تاریخ هنر و باستانشناسی در سال ۱۳۱۵ به ایران بازگشت و بههمراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری -محل کنونی موزه مقدم- ساکن شد و در کنار فعالیتهای علمی به گردآوری آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی پرداخت. استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمعآوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده و… را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی بهنحو چشمگیری در جایجای این عمارت قدیمی نصب کرد. برخی دیگر را مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگه داشت.
معماری خانه موزه مقدم : معماری ایرانی با رعایت اصول ساخت باغ ایرانی در این خانه بهخوبی به چشم میآید و گلکاری و فضاسازی انجام شده با گیاهان حالوهوای بسیار خوشی برای گردشگران فراهم میآورد. در قسمت غربی این خانه ساختمان اربابی (برج) واقع شده است که استاد مقدم بههمراه یکی از شاگردان در دانشکده هنرهای زیبا، دکتر ابوالقاسمی، در سال ۱۳۴۵ ساختهاند. این ساختمان با کاشیهایی از دوران قاجار تزیین و بخشهایی از هنرهای ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است. در قسمت شمالی این ساختمان یک ایوان با چند طاق و ستون زیبا ساخته شده که مزین به کاشیهایی از دوران زندیه و قاجار است. در وسط این ایوان حوضچهای از جنس مرمر قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه به اینجا منتقل شده است و آبی که از آن جاری میشود توسط یک جوی باریک به داخل یک استخر میریزد. دکتر مقدم این استخر را پس از سفر به اسپانیا و الگوبرداری از استخر و آبنماهای باغ الحمرا (باغی بهجامانده از دوران صدر اسلام اسپانیا) ساخته است و در اطراف آن چند فواره قدیمی نیز آب را به داخل استخر میپاشند. حیاطهای اندرونی و بیرونی با یک دیوار به نام دیوار تجدد از یکدیگر جدا شدهاند. این دیوار از چند ستون با طاقهای کاشیکاری شده ساخته شده است. پایه این ستونها حجاری شدهاند و یادآور ستونهای کاخ چهلستون اصفهان هستند. این پایه ستونها هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدینشاه به این خانه منتقل شدند و نمایی زیبا با ستونهای فیروزهای ایجاد کردهاند. کار طراحی و ساخت این دیوار زیبا را استاد هوشنگ سیحون بر عهده داشته است. در قسمت شمالی حیاط اندرونی ایوان زیبایی قرار دارد که از چهار ستون با سرستونهایی با گچبری کرنتی تشکیل میشود. کار تزیینات این ایوان را نیز دکتر مقدم بهزیبایی هرچه تمامتر انجام داده است. از طریق دو راه پله مارپیچ میتوان به ایوان بزرگ دسترسی پیدا کرد. قسمت بعدی خانه حیاط اندرونی است که استاد مقدم و همسرش با الهام از طرح فرش ایرانی آن را طراحی کردهاند. یک حوض و آبنمای زیبا در وسط این حیاط قرار دارد و در چهار طرف آن باغچههایی گلکاری شده تدارک دیده شده است. دکتر مقدم دیوار این حیاط را با کاشی و ظروف قاجاری تزیین کرده و در وسط این دیوار نیز یک طاقنمای زیبا با کاشیهای آبی رنگ ساخته است. در ساخت خانه نیمنگاهی نیز به معماری و فضاسازی کشورهای دیگر صورت گرفته است؛ برای مثال دکتر مقدم و همسرش یک باغچه ژاپنی در حیاط بیرونی ساختهاند.
برج تهمینه
برج آرامگاهی میدانک یا برج تهمینه از مهمترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی کرج است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای آرامگاهی معروف به برج میدانک که در نزد اهالی به برج تهمینه شهرت دارد، مدفن یکی از قلعهبانان یا اعضای خاندان پادوسپان (۹۷۵- ۱۰۱۴ هجری شمسی) از حکام محلی منطقه رویان در خلال قرنهای هشتم تا نهم هجری قمری است و شبیه بناهای دوران مغول ساخته شده است. شیوه ساختمانی بنا، آن را در ردیف برجهای آرامگاهی قرن هفتم هجری قرار میدهد. این برج در کیلومتر ۶۰ جاده کرج به چالوس و در روستای میدانک واقع شده است و قدمت آن به دوره تیموری بازمیگردد. بنای سنگی برج میدانک یا برج تهمینه، مقبرهای است با پلان ۸ ضلعی با یک ایوان پیش آمده در سمت غرب، پهناوری ورودی ایوان حدود ۳ متر است و با ضخامت دیوارهای طرفین به ۶۰ متر میرسد. فضای داخلی برج دارای پلان مربع شکل است که چهار قوس عقب نشسته آن در هر ضلع، پلان چلیپایی را در ذهن تداعی میکند. بنا دارای تزییناتی از جمله کاربندی و قطاربندیهای داخل فضای ایوان و بقعه است. پوشش برج به صورت گنبدی دوپوش مخروطی و رک بوده است که در حال حاضر، پوشش بیرونی از بین رفته و تنها پوش زیرین باقی مانده است. مصالح به کار رفته در ساخت برج نیز، سنگ، گچ و نوعی ملاط ساروج است.
مسجد پیغمبر همدان
مسجد پیغمبر همدان محل دفن حضرت حجی (ع) از پیامبران بنیاسرائیل است. بر اساس برخی از مستندات تاریخی، این پیامبر و مردخای در زمان بختالنصر بهعنوان اسیر به ایران آمدند و در شهر همدان درگذشتند. هر چند از قدمت و تاریخ ساخت مسجد اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما برخی شواهد از بازسازی آن در دوره قاجار خبر میدهند. مسجد دارای یک در ورودی اصلی و شبستان است. سنگ مزار پیغمبر در زیر ضریح چوبی مشبک و سبز زنگ قرار دارد و آن را با کاشیهای فیروزهای رنگ و آبی پوشاندهاند. مسجد پیغمبر بهعنوان یکی از دیدنی های همدان، در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهی ثبت ۳۲۴۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
باغ بابُر افغانستان
«باغ بابُر» یکی از اصلیترین جاهای دیدنی افغانستان است که با پشتسر گذاشتن تاریخ پرتلاطم این کشور، امروزه برای ماجراجویی تاریخی و همچنین تفریح و گشتوگذار، انتخاب اول در کابل محسوب میشود. این باغ وسعتی نزدیک به ۱۱ هکتار دارد و در دامنههای کوه «شیر دروازه» جا خوش کرده است. طراحی پلکانی این باغ در امتداد شیب دامنۀ کوه فوقالعاده زیباست و نمایی دیدنی از کابل را پیشِروی شما قرار میدهد. این باغ از جاهایی است که میشود چهرۀ شرقی و زیبای افغانستان را فارغ از سیاهیهای تاریخ پُرجنگ آن دید. باغ بابر بهدستور «سلطان گورکانی ظهیرالدوله محمد بابر»، از نوادگان «تیمور لنگ»، بنا شده است. این پادشاه مؤسس سلسلۀ گورکانیان در هند بود. شیفتگی او به این باغ سبب شد وصیت کند که او را در این مکان دفن کنند. جسد وی سالها پس از مرگش به باغ بابر منتقل شد و بنایی بهعنوان آرامگاه ابدی وی در باغ ساخته شد. شباهت ساخت باغ بابر به باغهای ایرانی و هندی انکارناشدنی است. در طراحی این باغ، ردپایی از باغ فین کاشان، باغهای تاریخی کرمان و همچنین باغهای بهشتی شیراز را میشود احساس کرد. ساخت باغ بابُر با گذشت زمان تکمیل شده است، اما حدس و گمانها نشان از آن دارد که احتمالا شروع احداث در سال ۱۵۲۸ میلادی بوده است. سبک معماری اسلامی در بناهای باغ مشهود است و زیبایی و جلال این بناها در جاهای دیدنی افغانستان منحصربهفرد است. همانطور که گفتیم، این باغ در دامنۀ کوه شیر دروازه واقع شده است و برای رفتن به آن باید وارد آزادراه باغ و درنهایت خیابان باغ شوید.