کتیبه
نقش برجسته گل گل ملکشاهی
سنگ‌نوشته یا کتیبه به تخته سنگ، کاشی‌کاری یا سطح دیگری گفته میشود که معمولا واقعه‌ای تاریخی بر روی آن کنده‌کاری یا نوشته شده است. معمولا کتیبه به نوشته‌ای اطلاق میشود که بر روی سنگ، در حاشیه سردر ساختمان‌ها یا گوشه‌های پارچه‌های خاص نظیر پرده، سفره و بیرق یا بر صفحه‌های کتاب نگارش می‌یابد. نگاهی به تاریخ ایران باستان نشان می‌دهد که اغلب کتیبه‌ها بر کوهپایه‌ای مشرف بر چشمه‌سار حک شده است. این سنگ‌نوشته‌ها به دستور شاهان و یا والی منطقه نوشته می‌شدند و اغلب موضوعات مربوط به فتوحات و کشورگشاهی شاهان و یا نیایش‌ها و عبادات آنها را به تصویر کشیده بیان می‌کنند. سنگ‌نوشته آشوری که با نام سنگ‌نوشته گل‌گل ملکشاهی نیز معروف است، از جاهای دیدنی ایلام به شمار می‌رود و در دامنه رشته کوه کبیر، مشرف به رودخانه گل‌گل و در نزدیکی روستای زیبای گل‌گل در ۱۵ کیلومتری شهر ارکواز و ۲۵ کیلومتری شهر ایلام مانند نگینی خودنمایی می‌کند. متن این سنگ‌نوشته که به خط میخی نوشته شده حکایت از حمله آشوربانی‌پال به تمدن عیلام باستان و سقوط این تمدن درخشان تاریخ است که به صورت کنده‌کاری بر روی صخره‌ای بزرگ نگاشته شده است. این نوشته نشانگر تمدنی بزرگ و اثرگذار از تاریخ باستان است که استقرار آن در همین منطقه استان ایلام بوده است. پادشاه آشور شکست نظامی این کشور را افتخاری بزرگ برای خود دانسته و این کتیبه را از خود به یادگار گذاشته است.
مشخصات کتیبه : شکل عمومی این کتیبه آشوری مستطیل شکل است و در ابعاد ۹۰در ۱۳۵ سانتی‌متر است که در وسط آن نقش نیم‌رخ و تمام قد پادشاه آشور به صورت برجسته قرار دارد و کلاهی مخروطی و ردایی بلند تا روی پاها بر تن و شمشیری حمایل به نشانه قدرت، در دست دارد. پشت سر این شخص تصویری از هلال ماه دیده میشود که ممکن است نماد خدایان و الهه‌های آسمانی باشد که به حمایت از شاه آشور برخاسته و به او کمک کردند تا در جنگ پیروز شده و قلمروی کاسی‌ها(ایلام و لرستان) را فتح کنند. این سنگ‌نوشته آشوری در سال ۱۹۷۳ میلادی توسط آقای واندنبرگ ترجمه شده است. موضوع متن کتیبه از فتح ایلام و انقراض این تمدن به وسیله آشور حکایت دارد. متن کتیبه به عمق متوسط ۲/۵ سانتی‌متر تراش خورده و طی آن نقش‌برجسته پادشاه را فراهم ساخته‌اند و سپس به نقر خطوط میخی آشوری در سطرهای افقی بر تمام سطح کتیبه و نقش برجسته پرداخته و هر سطر را با خطی کنده و افقی از سطر بعد مجزا کرده‌اند. اینکه این کتیبه مربوط به کدام پادشاه آشور است به درستی مشخص نیست و عده‌ای آن را متعلق به آشوربانی پال که سرزمین ایلام قدیم را متصرف و در نهایت موجب انقراض آنها شد دانسته و برخی نیز آن را مربوط به سارگن دوم پادشاه آشور می‌دانند که نواحی شمال غرب و قسمت‌هایی از غرب ایران تا دریاچه ارومیه را تصرف کرده‌اند. آنچه از متن کتیبه می‌توان فهمید این است که آشور چشم طمع به سرزمین‌های شرقی حکومت خود داشته و هر زمان که شرایط را مساعد می‌دید حمله را آغاز میکرد و این روند به صورت فرهنگ ستیزه‌گری به فرزندان شاهان منتقل می‌شد و چهره پادشاه آشور که به سرزمین ایلام حکاکی و نقر شده، خوی جنگجویی و طمع همیشگی آنان را مشخص می‌کند.
متن کتیبه : به آشور و خدایان که به طرفداری شاه محبوب آنها ایستاده و چیره شده( بر زمین‌های دشمنان(…) شاه جهان(…) پسر(…) آشور پدر خدایان مرا نامزد کرد برای پادشاهی در رحم مادرم(…) انلیل مرا برای تسلط بر روی زمین و مردم فرا خواند. سین و شماش با هم‌شکونهای مساعدی در مورد بنیاد فرمانروایی من فراهم ساختند. نبو و مردوک مرا بصیرت وسیع و فهم عمیق بخشیدند. خدایان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا روی تخت شاهی پدرم گذاشتند. آنها تسلط بر روی زمین را به من واگذار کردند. شهر(…) آنها بیرون رفتند(…) روی او ستایش کارهایی که من انجام داده‌ام. من نوشتم بر روی آن من به جای نهادم این سنگ نوشته را برای ترغیب شاهان و پسران من در آینده باشد که امیری در میان شاهان پسران من که او را آشور و خدایان بزرگ برای تسلط بر روی زمین و مردم نامزد کند. این ستون و تحسین خدایان بزرگ را ببیند و باشد که به تدفین آن بپردازد و قربانی‌ها کند اما آنکه آن مجسمه را از جای آن بردارد آشور و خدایان بزرگ و آن عده که روی این ستون نام برده شدند با نظر خشم به او نگاه کند، باشد که به طرفداری او در یک برخورد سلاح‌ها در میدان جنگ برخیزند و باشد که آنها او را راهنمایی نکنند.(…) باشد که آنها هم حکم شاهی او را براندازند و باشد که آنها نامش و تخمه‌اش را در زمین ضایع کنند.
وضعیت امروزی کتیبه : این کتیبه ارزشمند باستانی هزاران سال است که هویت تاریخی و باستانی ایران در خطه ایلام را در دل خود به امانت گذاشته است تا آیندگان به این شکل از تاریخ پیشینیان خود آگاه شوند. این کتیبه تاریخی امروزه حال چندان خوشی ندارد و عدم مراقبت صحیح و رعایت نکردن استانداردهای حفاظتی از آن، سبب شده که قسمت‌هایی از نوشته‌های کتیبه آسیب دیده و از بین برود. امروزه برای اینکه کتیبه در معرض آسیب گردشگران واقع نشود، قفسه‌ای آهنی بر روی پیکر آن نهاده شده است. اما این قفسه آهنی نه تنها نقش حفاظتی چندانی ندارد و نمی‌تواند جلوی فرسایش‌های ناشی از آب و هوا را بگیرد، بلکه صحنه‌ای نازیبا را از چشم‌انداز کتیبه به نمایش گذاشته است و سبب میشود که حتی آسیب‌های وارد شده به کتیبه نیز در زیر این حفاظ، مشخص نشوند و کمک به از بین رفتن کامل کتیبه نیز می‌کند. به نظر می‌رسد کسانی که وظیفه مراقبت از کتیبه را دارند باید تدبیر بهتری اندیشیده و در یک چهاچوب استاندارد از کتیبه نگهداری کنند. طبیعی است که با قرار دادن یک حفاظ شیشه‌ای بر روی کتیبه هم استاندارد مراقبت از کتیبه بهتر خواهد شد و هم چشم‌انداز زیباتری برای گردشگران و بازدیدکنندگان از این اثر تاریخی ارزشمند به نمایش گذاشته خواهد شد. اگر گذرتان به استان ایلام افتاد می‌توانید از این اثر باستانی دیدن کنید و بر هنر، فرهنگ و خطوط باستانی این منطقه مطلع و آگاه شوید.
سنگ نبشته اورامان (کتیبه تنگی ور)
کتیبه‌ها اغلب روی سنگ نوشته شدهاند و اسنادی مهم در مورد گذشته تاریخی و باستانی ایران محسوب می‌شوند. کتیبه‌های سنگی توانسته‌اند گوشه‌هایی نادانسته و تاریک از تاریخ گذشته ایران را آشکار کنند. برخی از این کتیبه‌ها، به‌ویژه کتیبه‌های میخی، در گذشته قابل خواندن نبودند و گذشتگان تنها به‌عنوان آثاری تاریخی به آنها می‌نگریستند. در دوران معاصر با رمزگشایی خطوط میخی و دیگر خطوط باستانی ایران، کتیبه‌های میخی بسیاری در ایران خوانده و با متون مکتوب مختلف تطبیق داده شدند. از این طریق زوایایی نو از تاریخ گذشته ایران کشف و تاریخ باستانی ایران بازخوانی شد. یکی از این کتیبه‌های ارزشمند، سنگ نبشته اورامان است که بر فراز کوه زینانه قرار دارد و به کتیبه تنگی ور و سنگ نبشته میخی اورامانات نیز مشهور است. سابقه این کتیبه میخی به دوره امپراتوری آشور می‌رسد و از جاهای دیدنی کامیاران به شمار می‌رود. از کتیبه تنگی ور به‌عنوان یادگاری از دوره حاکمیت آشور در منطقه شمال غرب ایران یاد میشود، یادگاری که قدمت آن به حدود هزاره اول قبل از میلاد، یعنی عصر آهن بازمی‌گردد. در این مکان علاوه بر کتیبه، نقش برجسته‌ای دیده میشود. برخی تصویر نقش برجسته را از آن سارگون دوم و کتیبه را نیز متعلق به وی می‌دانند.
تاریخچه سنگ نبشته اورامان : در حال حاضر حدود ۲۷ قرن از نگارش این کتیبه می‌گذرد و گذر زمان سبب شده است این اثر تاریخی در اثر ساییدگی، یخبندان و… دچار آسیب شود. کتیبه زینانه اولین بار در سال ۱۳۴۷ شمسی توسط یک هیئت باستان‌شناسی به سرپرستی علی اکبر سرفراز مورد بررسی قرار گرفت. وی قدمت کتیبه را به هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور دانست. اولین مقاله به زبان انگلیسی در رابطه با سنگ نبشته اورامان با عنوان «کتیبه سارگون دوم، کتیبه تنگی ور» به قلم گرانت فریم، استاد آشورشناسی در مجله شرق، چاپ شد که جامع‌ترین مطالعه در مورد این کتیبه است. این کتیبه و نقش برجسته با دو کتیبه دیگر مربوط به زمان سارگون دوم در قبرس و کرمانشاه، قابل مقایسه هستند و موارد مشترک بسیاری دارند. سنگ نبشته اورامان در بین روستاهای تنگی ور و یوزیدر، روی کوه زینانه قرار دارد. این کوه تقریبا ۵۰۰ متری شمال غرب روستای تنگی ور واقع شده است و ۴۵ کیلومتر با کامیاران فاصله دارد. این منطقه دارای اهمیتی بسیار از لحاظ گردشگری است؛ زیرا علاوه بر قرارگیری کتیبه و نقش برجسته، دره‌ای سرسبز و جنگلی زیبا را در خود جای داده است. در این دره چشمه‌های دایمی واقع شدهاند. همچنین آبشارهای طبیعی فراوان از جمله آبشار دره تنگی ور از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان در این منطقه هستند. به نظر می‌رسد در این محدوده قلعه‌ای وجود داشته است که با منابع آبی فراوان، مدتی طولانی می‌توانست در مقابل حملات مختلف مقاومت کند. رو‌به‌روی کتیبه در جانب دیگر دره شکافی وجود دارد که مردم منطقه آن را زینانه می‌نامند. زینانه به‌معنای زندان کوچک است و به احتمال بسیار زندان قلعه بوده است. در نزدیکی ورودی شمال غرب قلعه نیز سنگری از سنگ در مقابل معبری سخت قرار دارد که برای ورود به دژ از آن استفاده می‌شد.
نقش برجسته تنگی ور : نقش برجسته تنگی ور به احتمال بسیار شخص پادشاه آشور است که ریشی پرپشت دارد و می‌تواند یکی از نمادهای ویژه حاکمان آشور نیز باشد. این نقش برجسته در تاق‌نمایی به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی‌متری در سال ۷۰۶ پیش از میلاد حجاری شده است. درون تاق‌نما نقش برجسته یک انسان به چشم میخورد که ۱۵۰ سانتی‌متر طول و ۳۵ سانتی‌متر عرض دارد. نقش انسانی اثر به‌صورت نیم‌رخ در لباس شاهی است که کلاهی استوانه‌ای بر سر و شلاقی در دست دارد. پای راست آن در جلو و پای چپ در عقب قرار گرفته و دست راستش به طرف بالا بلند شده است. دست چپ نیز روی شکم قرار داده شده است.
متن سنگ نبشته اورامان : این کتیبه به زبان آشوری باستان و خط میخی نگاشته شده است، ابعادی معادل ۱۲۰ در ۱۲۰ سانتی‌متر دارد و دربر گیرنده ۵۰ سطر است. در متن کتیبه، پس از ستایش خدایان آشوری مثل مردوخ، نابو، سین، شمش و ایشتار، به شرح پیروزی‌های آشوریان پرداخته میشود و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقی که در این جنگ تصرف و ویران شدند، اشاره میشود. با دقت در متن متوجه می‌شویم، محتوای کتیبه در پنج بخش تنظیم شده است:
- ابتدای کتیبه با مدح و نیایش خدایان آغاز میشود؛
- بعد از آن به نام و القاب سارگون اشاره می‌کند و به مدح و ستایش شاه و بیان خدمات وی می‌پردازد؛
- سپس پیروزی‌های بزرگ سارگون و لشکرکشی وی به سرزمین کرل و دیگر پیروزی‌های وی شرح داده میشود؛
- به شهرها، روستاها و مناطقی تصرف شده در حمله و جنگ اشاره می‌کند؛
- در پایان کتیبه به کسی نفرین فرستاده شده است که کتیبه را از بین ببرد.
پل دوجاق
این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۲۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل روی پل قدیمی تر در سال ۱۳۱۷ هجری شمسی ساخته شده که تاریخ ساخت آن بر کتیبه موجود در نمای پل به چشم می خورد. پل دوجاق پلی یک دهنه با قوس شاخ بزی تند است که با مصالح آجری و نمای سنگی ساخته شده است. این پل دارای تزئینات آجری زیبایی به صورت رومی و ضربی است که علاوه بر حالت تزئین، نقش سازه ای را نیز ایفا می کند. به دلیل تغییر مسیر راه اصلی مشکین شهر به اردبیل این پل از رونق افتاده و به ندرت تردد وسایل نقلیه را تأمین می کند و فقط دامداران و کشاورزان از این پل عبور می کنند.
گزارش بازدید یک روزه از سفر به دارالصفای خوی
بعد از هماهنگی هایی که با فرمانداری صورت گرفت و مجوزی که از سوی این ارگان صادر شد . اعضای جویندگان برنا درصدد برگزاری سفری یک روزه برامدند و روز جمعه بیست و هشتم مهر ماه با تعدادی از اعضا راهی شهرستان خوی واقع در ۱۳۴ کیلومتری ارومیه شدیم. هدف از این سفر دیدن مناطق تفریحی، گردشگری و تاریخی بود.
اما شرح این سفر ؛ پس از طی مسیری نسبتا طولانی به منطقه ی خان تختی رسیدیم که نقش برجسته ای در دیواره ی سنگی کوه وجود داشت، که مربوط به دوره ساسانیان بود… طبیعت بکر و کوه های سر به فلک کشیده نیز زیبایی خاصی به آن منطقه بخشیده بود. و اما پس از طی مسافتی به مزار شهدای خوی رسیدیم و با ادای احترام و نثار فاتحه ای به روح آن بزرگواران راهی پل خاتون (خاتین کورپوسی) واقع در دو کیلومتری خوی که یکی از پل های تاریخی دوره سلجوقی است رسیدیم که توسط احمد خان دنبلی بنا شده بود. از طبیعت رودخانه و درختان اطراف پل که بگذریم زیبایی خاصی در این پل وجود داشت که چشم هر بیننده ای را محو خود میکرد…
پس از دیدن این مناطق و مناظر ، انجا را به مقصد بعدی گردشگردی که دروازه سنگی بود ترک کردیم. دروازه سنگی یا به زبان محلی قالا قاپیسی در جنوب بازار قدیمی خوی واقع است که مربوط به دوره ایلخانان یا قاجاریه میباشد ، این دروازه از حصار تاریخی شهر باقی مانده است.
پس از دورازه سنگی وارد بازار شدیم که این بازار یکی از قدیمی ترین بازار های ایران است و همچنین یکی از مراکز تجاری دوره صفویه بود که به دلیل قرار گرفتن در جاده ابریشم رونق خاصی داشته، در داخل بازار کاروانسرای خان نیز وجود داشت که این بنا نیز مربوط به دوره صفویه است و در گذشته محل استقرار بازگانان خارجی و داخلی بوده است. پس از بازدید این بناها به مقبره آل یعقوب و سپس به خانه ی کبیری ها رفتیم که درحال حاضر به موزه ای خصوصی مبدل گردیده و آثاری قدیمی و با ارزش در این مکان نگهداری میشود. اما سبک بنای خانه کبیری ها واقعا دیدنی بود ، حیاطی بزرگ با پنجره هایی اروسی چوبی و همچنین وجود حوضی با ماهی های قرمز در وسط حیاط این مجموعه واقعا زیبایی خاصی به فضا بخشیده بود… با وارد شدن به داخل ساختمان و دیدن معماری داخلی و چشم نوازش که همگیمان را متحیر کرد… در طبقه اول این بنا تزیینات چندانی وجود نداشت اما در تالار طبقه دوم علاوه بر گچ بری ها، نقاشی هایی از گل و بوته به چشم میخورد که زیبایی خاصی به آنجا داده بود… این بنا در زمان مظفرالدین شاه قاجار احداث شده که مالک اصلی ان حاج میراسماعیل کبیری بوده و هم اکنون میراث فرهنگی مالکیت آن را عهده دار است.
پس از بازدید بناهای نام برده برای استراحت و صرف ناهار ساعتی را در کنار خانواده شهید صمدلوئی گذراندیم وگوش جان سپردیم به خاطراتی از هشت سال دفاع مقدس.
پس از آنجا به مقصد بعدی که ارامگاه شمس تبریزی بود رفتیم که در کناره قبر مناره ای آجری به ارتفاع هفده متر و با تزییناتی از شاخ قوچ که به دستور شاه اسماعیل صفوی ساخته شده که نمادی از قدرت و مهارت شاه در شکار بوده است. مقصد اخر ما مقبره پوریای ولی بود که از پهلوانان نامی و بزرگ کشورمان به حساب می آمد ،
پوریای ولی در میان ورزشکاران ایران نمونه‌ای از اخلاق، آزادگی و جوانمردی است و نه تنها در مقام یک پهلوان، بلکه در مقام یک قدیس در میان مردم جایگاهی والا و افسانه‌ای دارد. دیدن این آثار و همچنین آشنایی ما با آیین ، فرهنگ ، هنر و نیز بزرگمردانی از دیار آذربایجان تجربه ای بود اندک، که ما را را در این سفر جمعی بهرمند ساخت.
میدان انقلاب و آغاز سفر
کتیبه خان تختی سلماس
مزار شهدای خوی
پل خاتون
دروازه سنگی
بازار سنتی تاریخی
کاروانسرای خان
مقبره آل یعقوب
خانه کبیری
صرف نهار در خانه محلی (آبگوشت)
حیاط قدیمی خانواده شهید داود صمدلوئی
مقبره شمس تبریزی
مقبره پوریای ولی
آنوبانینی چیست؟
نقش برجسته و کتیبه ی آنوبانینی بر صخره ای واقع در کوه میان کل (Miyan-kal) در مرکز شهر سر پل زهاب واقع شده است. شاید بتوان گفت که این نقش برجسته، بعد از نقش برجسته ی نرم سین (Naram-sin) قدیمی ترین نقش برجسته در ایران است و قدمت آن به ۲۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح برمی گردد. نقش برجسته ای که امروز به آنوبانینی معروف است، آنوبانینی پادشاه معروف لولوبی ها را نشان می دهد. لولوبی ها (Lullubi) قومی بودند که در هزاره ی سوم پیش از میلاد در نواحی غربی زاگرس و سرزمین هایی که بخش عمده ی آن هم اکنون در استان سلیمانیه عراق واقع شده، زندگی می کردند. در این نقش، پادشاه لولوبی ها با ریشی طویل و مربع، کلاهی مدور، جامه ای کوتاه، مسلح به کمان و نوعی تبر ابتدایی دیده می شود. او پای خود را بر دشمنی که بر زمین افتاده، نهاده است. در مقابل او رب النوع نی نی (Ninni) با کلاهی بلند و جامه ای پشمین و پرزدار و شرابه دار که تا پای او می رسد، ایستاده. او یک دست را به سوی شاه دراز کرده و در دست دیگر انتهای طنابی را گرفته که در بخش بالایی دو اسیر و در بخش پایینی شش اسیر را به هم بسته و همه ی آنها برهنه اند و دست هایشان از عقب بسته شده است. در مجموع در این نقش نه اسیر مشاهده می شود. رب النوع نی نی همان اینانا یا آناهیتا است. سر پرسی سایکس (Sir Percy Sykes) نام رب النوع را ایشتار ذکر می کند. میخائیل میخائیلویچ دیاکونوف معتقد است کلاهی که بر سر یکی از اسیران است متعلق به مادی های شرق بوده که در هزاره ی اول قبل از میلاد زیست می کرده اند. ارتفاع نقش آنوبانینی از زمین ۱۶ متر است. پدیده ی فرسایش طی سال های بسیار آن را مخدوش کرده، هر چند بیشترین صدمات را طی جنگ ایران و عراق به خود دیده است. رومن گیرشمن معتقد است که نقش برجسته ی آنوبانینی سهمی عظیم و پایدار در تعریف ایرانیت ایفا می کند، به گونه ای که طی تاریخ متمادی ایران، بسیاری از پادشاهان به تقلید از آن اقدام کرده و حکاکی های بسیاری در مناظر و معابر کاروان ها پدید آمدند تا در تاریخ ماندگار شوند . در پایین و سمت راست نقش برجسته ، کتیبه ی آنوبانینی قرار دارد که به زبان اکدی حک شده و معنای آن چنین است: ” آنوبانینی پادشاه توانای لولوبی نقش خود و الهه ی ایشتار را در کوه پاتیر رسم کرده است و آن کس که این لوح را محو کند به نفرین و لعنت آنو، آنوتوم، بل، بلیت، رامان، ایشتار، سین و شمش گرفتار باد و نسل او بر باد رود.” همه قراین دال بر این است که لولوبی ها خطی مخصوص به خود نداشته اند و آنان کم و بیش تحت نفوذ تمدن بابل بوده اند و در اثر تماس مداوم، زبان و خط اکدی را آموخته و به کار می برده اند. رومن گیرشمن معتقد است که نقش برجسته ی آنوبانینی سهمی عظیم و پایدار در تعریف ایرانیت ایفا می کند، به گونه ای که طی تاریخ متمادی ایران، بسیاری از پادشاهان به تقلید از آن اقدام کرده و حکاکی های بسیاری در مناظر و معابر کاروان ها پدید آمدند تا در تاریخ ماندگار شوند.
چطور برویم؟ برای دیدن آنوبانینی باید به استان کرمانشاه، شهر سرپل زهاب سفر کنید. سرپل زهاب در فاصله ی ۱۵۰ کیلومتری غرب کرمانشاه واقع شده است. حدود ۷۰ کیلومتر مسیر ( از کرمانشاه تا اسلام آباد غرب ) دوبانده است. در حد فاصل کرند تا سرپل زهاب باید از گردنه ی پاتاق عبور کنید. طبیعت این منطقه بخصوص در فصل بهار بسیار زیباست. آسفالت جاده مناسب است. علائم هشدار دهنده وجود دارد. به خاطر داشته باشید که رسیدن، هدف نیست. آرامتر برانید تا از مناظر زیبای منطقه بهتر استفاده کنید. وقتی از گردنه ی پاتاق به سمت سرپل زهاب می روید، به یکباره طبیعت تغییر می کند و هرچه جلوتر بروید گرم تر و خشک تر می شود.
امکانات رفاهی :
* جهت اقامت، بهتر است شهر کرمانشاه را برای اسکان انتخاب فرمایید.
* هرچند می خواهید به یکی از قدیمی ترین میراث ایرانیان باستان سر بزنید، بسیاری از مردم محلی از موقعیت آن مطلع نیستند. تابلوی راهنما در شهر وجود ندارد.
* قبلاً راه ورود به محوطه ی آنوبانینی از داخل مدرسه ی مجاور بود. امروز این محوطه جدا شده است. فاقد نگهبان بوده و جالب اینکه بعضی اوقات در آن قفل است.
* در خیابان مجاور کتیبه ها، جای مناسب برای پارک اتومبیل وجود دارد. وسایل گران قیمت خود را در داخل اتومبیل نگذارید.
* برای ورود به محوطه نیازی به پرداخت ورودیه نیست. ظاهراً سایت در اختیار شهرداری سرپل زهاب است و سازمان میراث فرهنگی هیچ نقشی در حفظ و نگهداری آن ندارد.
* مسئول یا راهنمای مقیم وجود ندارد. طبیعی است که نباید دنبال بروشور، نقشه و راهنمایی بگردید.
* محدودیتی برای عکسبرداری و فیلمبرداری وجود ندارد.
* آب آشامیدنی در شهر موجود است. در ماه های گرم سال توصیه می شود حتماً از آب معدنی استفاده کنید.
* سرویس بهداشتی وجود ندارد.
* در شهر سرپل زهاب چندین رستوران و اغذیه فروشی موجود است. اظهار نظر در مورد کیفیت غذا و تمیزی آنها بستگی به دیدگاه و خواسته های شما دارد.
* در شهر سرپل زهاب پمپ بنزین و پمپ CNG وجود دارد.
* آنتن دهی تلفن همراه مطلوب است.
امنیت منطقه : منطقه ی سرپل زهاب بیش از هشت سال درگیر جنگ بوده است. فاصله ی شهر به خط مستقیم تا مرز و روستاهای عراقی بسیار کم است. به دلیل موقعیت سیاسی و وجود پادگان ابوذر در نزدیکی شهر، تحرکات نظامی در منطقه بیشتر از حالت عادی به چشم می خورد. هرچند در حال حاضر دلیلی برای نگرانی و احساس عدم امنیت وجود ندارد ولی بهتر است شب هنگام در مسیرهای غیرمعمول تردد نکنید.
بهترین زمان بازدید : در هر موقع از سال می توانید از آنوبانینی بازدید کنید. هرچند سر سبزی منطقه در ماه های اردیبهشت و خرداد زیبایی بیشتری دارد. ماه های تیر و مرداد و شهریور گرمای هوا زیاد است و بعضاً گرد و غبار می تواند آزاردهنده باشد.