کاسکان (با نام جدید گلستان) نام دهکده ای چند هزار ساله در سه کیلومتری شهر کازرون می باشد . که مهد عارفان وعالمان وسرداران برجسته ولی گمنامی است که تاریخ نام انها را به فراموشی سپرده است. در کتاب تاریخ نادری واثار عجم آمده است که زمانیکه نادر به منطقه کاسکان وارد شد در کنار قلعه مور در یک کیلومتری کاسکان اردو زدویک هیئت از افسران خود را برای اخذ مالیات به کاسکان روانه کرد خانه رییس کاسکان به صورت یک قلعه با برج وباروروی زیبا در وسط کاسکان قرار داشت و در کنار این محل نیز حمام عمومی پا برجا بود هنگامیکه افسران نادر برای گرفتن مالیات به خانه رییس آمده بودند چند زن از حمام بیرون آمدند وافسران نادر با بیشرمی تمام گفتند از شما می خواهیم که امشب این زنها را برای ما بیاورید مردم کاسکان که از قدیم مردمی با غیرت وناموس پرست بوده اندوبا اعتقا دات دینی ومذهبی که داشتند به هیچ وجه حاضر به انجام چنین کاری نبودند ولی بنا به مصلحت در ان موقع قبول کردند ولی شب هنگام به افسران حمله کرده وهفت نفر از آنان را کشته ودور تا دور قلعه آویزان نمودند ویکی از افسران با طوماری به مضمون شرح ماجرا به سمت نادر روانه ساختند ونادرهم بدون هیچ تحقیقی فرمان حمله به کاسکان را صادر کرد نادر بر روی همین قلعه مور کاسکان را به توپ بست وعده زیادی را به خاک وخون کشید مردم کاسکان نیز به مقابله با لشکریان نادربرخاستند وجان بر کف ودلیرانه جنگیدند ولی به علت فزونی نیروهای نادر و داشتن توپ وسلاح های مجهز از نادر شکست خوردند . در آن زمان کاسکان سی هزار نفر جمعیت داشت که نادر دستور قتل عام را داد وعده زیادی از زن ومرد وکودک را به صورت وحشیانه ای به خاک و خون کشید چندین نفر از علمای کاسکان را به چوبه دار آویخت مقبره های عالمان را خراب و سنگهای قبر آنان را شکست می نویسند نادر تا ۴۸ ساعت دستور قتل عام وغارت صادر کرد که کاسکان را به ویرانه ای تبدیل نمود که دیگر از ان شهر زیبا هیچ خانه ای باقی نماند. عدهای از مردم کاسکان به طرف منطقه دشتستان کریختند عده ای به فراشبند مهاجرت نموده وتعدادی از کاسکانیان را به کلات نادری واقع در خراسان تبعید شدند وباقیمانده های آنان به اطراف شیراز مهاجرت کردند با این حال کاسکان تا هفت سال کاملا ویران بود وهیچ کس در آنجا زندگی نمی کرد. تا اینکه پس از هفت سال عده ای از مردم کاسکان که به منطقه دشتستان رفته بودند درگیر دعوا ومرافعه شدند که چند تن از آنان تصمیم گرفتند به کاسکان برگشته ودر آنجا ساکن شوند که نام آنها که برادر هم بودند مضر محمد و مضر محمد حسین بود آنها کاسکان را احیا کرده وجد مردم فعلی کاسکان می باشند. چیزی که قابل تامل بوده آنست که کاسکان پس از حمله نادر تا این زمان چه از لحاظ جمعیتی وچه از لحاظ اقتصادی هرگز مانند سابق نشد و همانطور که در فصول گذشته بیان کردیم اکثر مردم به شهر های کازرون و شیراز مهاجرت می کنند ولی هر کجا باشند اصل و پیشینه اصیل خود را فراموش نخواهند کرد…

زمینهای روستا به دو صورت آبی ودیم کشت می شود متاسفانه به دلیل نوسان قیمت و پایین بودن نرخ خرید محصولات کشاورزی در سنوات اخیر اکثر مردم ازشغل کشاورزی خسته شده و به شهر مهاجرت نموده اندکه باعث افت پیشرفت روستا چه از جهت جمعیتی وچه از لحاظ کشاورزی وغیره شده است . آب و هوای کاسکان در تابستان گرم وخشک بوده ولی بهاری بسیار دل انگیز و سبز وخرم و زمستان و پاییزی بارانی و معتدل دارد که در بهار تفرجگاهی با سرسبزی خاص خود را در اختیار مردم منطقه جهت تفریح وگشت وگذار واستفاده از هوای مطبوع قرار می دهد که دیدن انرا به همه شما کاربران گرامی توصیه می کنیم . محصولات کشاورزی روستا عبارتند از حبوبات(کندم جو عدس لوبیا نخود و…)سبزیجات شامل ( اسفناج- گشنیز- شنبلیله- شوید – شلغم- تربچه- کلم- باقلا و…) محصولات تابستانی ان نیز شامل (گوجه – بادمجان – خیار – کدو – فلفل قرمز – بامیه – ذرت – هندوانه – طالبی ودانه روغنی آفتابگردان) می باشد که کشاورزان پس از طی مراحل کاشت داشت وبرداشت این محصولات را برای عرضه به بازار میوه وتربار شهرستان منتقل کرده و بفروش می رسانندو سهم قابل توجهی از بازار منطقه را به خود اختصاص داده است . زمینهای کاسکان در گذشته بوسیله چند رشته قنات به نامهای ( علی اباد – رضاآباد – آب تلخک – جمال آباد – محمودآباد – جعفرآباد و…) آبیاری می شده است که هم اکنون با گذشت سالهاوعدم رسیدگی به این کاریزها تمامی آنها تخریب وخشک گردیده است وهم اکنون مردم نیاز آب کشاورزی خود رااز طریق حفر چاهای عمیق و نیمه عمیق با موتورهای برقی ودیزلی برطرف می کنند . امید است در پرتو عنایات خداوند متعال و نزول برکتهای آسمانی شاهد پر آبی چاهای منطقه و که باعث کشت و کار و رونق زمینها از لحاظ کشاورزی میشود باشیم.

باغ‌­های تاریخی استان خراسان‌جنوبی، ویژگی­‌های منحصر به فردی دارند که همین ویژگی­‌ها موجب شده یکی از باغ‌ها به نام باغ اکبریه در میراث جهانی به ثبت برسد. باغ و عمارت اکبریه مجموعه تاریخی در انتهای خیابان معلم در مرکز استان یعنی بیرجند و در داخل محدوده‌ی روستای تاریخی اکبریه قرار گرفته است. تفاوت ویژگی‌های معماری در بخش‌های مختلف این بنا نشان‌دهنده‌ی ساخت بنا طی چند دوره است به نحوی که ساخت این مجموعه از اوایل دوره قاجار تا اواخر این دوره و در چند مرحله انجام شده است. این مجموعه شامل چند عمارت است که هرعمارت شامل طبقات متعددی است که به‌وسیله دالان‌های متعدد به یکدیگر راه دارد. در بخش‌هایی از این اتاق‌ها، تزئینات گچی دیده می‌شود و بخش‌هایی از آن نیز فاقد هرگونه تزئین است. هم‌چنین درهای موجود در این عمارت چوبی بوده که با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند. وجود درختان بلندقامت کاج در دو طرف خیابان اصلی عمارت مرکزی این مجموعه، بر زیبایی و طراوت باغ و نمای آن افزوده است. در طبقه‌ی هم‌کف عمارت مرکزی، تالار زیبا با تزئینات گچی با طرح‌های اسلیمی و درب‌های چوبی وجود دارد هم‌چنین میانه‌ی خانه این عمارت در قسمت ساختمان مرکزی آن قرار دارد. بخش اداری این عمارت که جدیدترین قسمت آن است، در اوایل دوره‌ی پهلوی احداث شده، درختان و گیاهان استفاده شده در این باغ به دو نوع کلی تزئینی و میوه‌­دار تقسیم می ­شوند که شامل درختان کاج، بوته‌های شمشاد هم‌چنین درختان زردآلو، پسته، انار و توت است. از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده به‌عنوان موزه‌ی باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استفاده می‌شود. بخش ساخته شده در دوره‌ی پهلوی کاربری اداری دارد و بالاخره دیگر بخش‌ها به‌عنوان سفره‌خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته است.

یکی از پدیده های زیبا که در نوع خود در استان گیلان بی نظیر است “غار آویشوی ” واقع در منطقه ای به همین نام در ۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر شاندرمن شهرستان ماسال است. این غار آهکی که از لحاظ زمین شناختی جزو اشکال کار دستی در سنگهای کربناته به شمار می رود در اثر عملکرد آبهای جاری بر روی این سنگها در مدت زمان بسیار طولانی شکل گرفته است. ستونهای آهکی چشم اندازهای زیبا و منحصر به فردی را در این غار به وجود آورده اند و دهانه بسیار بزرگ غار به ارتفاع حدود ۱۹ متر و عرض ۱۴ متر که در میان غارهای کشف شده در استان نظیر آن یافت نمی شود. تاکنون بیش از دو هزار متر از ژرفای غارآویشو که طویل ترین غار استان گیلان محسوب می شود توسط غارنوردان و کوه نوردان محلی مورد پیمایش و اکتشاف قرار گرفته است. قرار گرفتن “غار آویشو” در مجاورت سنگهای دگرگونی کمپلکس شاندرمن که بقایای دگرگون شده از پوسته اقیانوسی پالئوتتیس به شمار می روند بر زیبایی آن افزوده است. در شهرستان ماسال بیش از ۱۷ غار بزرگ و کوچک وجود دارد که بزرگترین آنها غار ” آویشو” است که در ارتفاع یک هزار و ۳۰۰ متری از سطح دریا و بین مناطقی همچون ” تائی بنه”، “انده چو” و” خماسون ” در بستر دره ای کم آب قرار دارد. این غار شگفت انگیز که در حوزه جغرافیایی بخش “شاندرمن” شهرستان ماسال واقع شده از بزرگترین غارهای گیلان و در نوع خود یکی از کم نظیرترین غارها در سطح کشور است. دیدن قندیل و مناظر بکر اطراف و نیز تماشای درون غار برای بازدیدکنندگان بسیار جذاب است. “غار آویشوی ” بیش از ۷۵ میلیون سال قدمت دارد. در این غارهفت آبشار و شمار زیادی قندیل وجود دارد و در صورت برنامه ریزی می توان طبیعت گردان زیادی را به منطقه جذب کرد. این غار از بی نظیرترین غارهای کشور است که در دل جنگلهای شهرستان ماسال قرار دارد و قندیلهای گوناگون و آبشارهای زیبای آن می تواند هر بیننده ای را مجذوب خود کند.