گردشگری
موزه میرعماد
موزه خط و کتابت میرعماد در یکی از بناهای قدیمی مجموعه فرهنگی و تاریخی سعد آباد قرار دارد. بنای موزه احتمالا متعلق به اواخر قرن ۱۳ و اوایل قرن ۱۴ قمری است . به دلیل شباهت این بنا با بناهای متعلق به اواخر دوره قاجار شیوه معماری آن شبیه به معماری دوره انتقال است که در اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول شکل گرفت. ساختمان موزه میرعماد در گذشته محل زندگی دو تن از فرزندان پهلوی دوم (فرحناز و علیرضا) بود. این بنا در کنار ساختمان لیلا (موزه آبکار) و کاخ ولیعهد (موزه بهزاد) قرار دارد و شامل دو طبقه است. طبقه اول با زیر بنایی برابر ۱۹۶ مترمربع و متراژ اعیانی ۳۱۰ مترمربع روی سکویی به ارتفاع ۵/۱ متر احداث شده است. در مورد تاریخ دقیق ساخت بنا، مدارکی در دست نیست اما تاریخ آن به اوایل دوره پهلوی اول میرسد. این بنا بعد از اقامت رضا پهلوی برای مدتی متروک باقی ماند و بعدها تبدیل به دفتر مخصوص شد. بعد از پیروزی انقلاب، اموال کاخ فرحناز هم به جای دیگر منتقل شد و در سال ۱۳۵۷ محل استقرار و مطالعه اشیای چرمین بود (موزه چرم). پس از مدت زمانی بنا بصورت بدون استفاده باقی ماند تا در سال ۱۳۷۱-۷۲ طرح ساماندهی مجموعه آغاز شد.
ساختمان موزه دارای دو طبقه است و با تلفیقی از معماری سنتی ایران و اروپا ساخته شده است که پس از انقلاب تا مدتها بدون استفاده بود تا زمانی که سیاستهای سازمان میراث فرهنگی این بنا را محلی برای نمایش آثار خطی مناسب تشخیص دادند و در نتیجه با تفکیک بخشهای مختلف آن تغییراتی در کل ساختمان به وجود آمد و مرمت آن آغاز شد. معمار داخلی بنا، خانم مهندس فیروزه اطهاری و طراحی خارجی بنا توسط مهندس هومن صدر صورت گرفت. با حذف دیوارهای اضافی و تبدیل بنا به یک فضای مناسب موزهای، ساختمان تبدیل به موزه خط و کتابت شد و در سال ۱۳۷۶ این موزه با نام بزرگترین استاد خوشنویسی قرن ۱۱ قمری میرعماد الحسنی سیفی قزوینی افتتاح شد. بنای این موزه بیشتر به عنوان یک ساختمان مسکونی و یا کوشک است و از چهار طرف باز میباشد. بنا بصورت آجر و ملات و بدون استفاده از سازه احداث شده است. نمای خارجی بنا با آجر تزئین شده و اشکال هندسی منظم دارد. فرمهای تزئینی آجرها شمسه – چلیپا میباشد و بام آن بصورت شیروانی از نوع کلاه فرنگی است.
آبشار بیلقان
آبشار مصنوعی بیلقان دراستان البرز واقع است. این آبشار بعد از پل بیلقان و در ابتدای جاده کرج به چالوس قرار دارد. این آبشار مصنوعی به ارتفاع ۳۰ متر و عرض دهانه ۱۴ متر در ابتدای محور کرج – چالوس واقع شده است و با دبی ۶۰۰ مترمکعب در ساعت، آب را از رودخانه کرج به بالای آبشار انتقال می دهد. آبشار مصنوعی بیلقان دارای نورپردازی ویژه (مولتی کالر) و سنگ گذاری با سنگهای طبیعی است که مجهز به سیستم مه پاش جهت ایجاد مه مصنوعی و تلطیف محیط و همچنین مجهز به دستگاه گرم کننده جهت جلوگیری از یخ زدگی است. در راستای ایمن سازی آبشار و ایجاد استحکام لازم، دیواره نگهبان از جنس بتن مسلح و با استفاده از تکنیک RoCKBuIT طراحی و اجرا شده است، که نگهدارنده کوه و سنگهای روی آبشار است. بزرگترین آبشار مصنوعی کشور در یکی از ورودی های مهم استان البرز واقع شده است؛ بنابراین مسافران عبوری در مسیر می توانند از منظر سواره رو از این آبشار دیدن کنند. این آبشار که چهره ورودی شهر کرج را بسیار زیبا و دیدنی کرده است این قابلیت را نیز دارد که در تمام فصلها از جمله زمستان هم فعال باشد.
دهستان بیلقان در واقع آخرین حد محدوده شهری کرج محسوب می شود و بعد از آن روستا های کناره جاده چالوس که در حاشیه رودخانه کرج واقع شده اند، قرار گرفته اند. روستا های حسین آباد، بهمنیه و باغ پیر از جمله بخش های این دهستان زیبا هستند. نزدیک بودن به رودخانه، عبور جاده زیبای چالوس از کنار بیلقان، پل زیبا و مرتفع بیلقان و فضا های تفریحی اطراف آن از یک سو و وجود آثار تاریخی، فرهنگی و مذهبی از سوی دیگر، باعث توجه گردشگران به این دهستان زیبا شده است. حمام قدیمی بیلقان که قدمت آن به قرن هشتم می رسد در باغ پیر است.
قلعه پری ملایر
قلعه پری محوطه ای باستانی در روستای پری (پیروز) در نزدیکی شهرستان ملایر است . این قلعه محل تولد کریم خان زند ‚ سرسلسله خاندان زند ، یکی از طوایف لک زبان است که خود را وکیل الرعایا می خواند. وی یکی از افراد نامدار ارتش نادرشاه بود که پس از پایان سلسله افشاریه، به حکومت رسید و سلسله زندیه را بنیان نهاد. در کل در تپه پری ۱۵۰ قبر شناسایی و مطالعه اولیه شده که اکثر سنگ قبرها از جنس سنگ آذرین و ساختار آن مستطیل شکل هستند. روی قبور زنان زندیه معمولا نقش مهر و تسبیح، شانه دوطرفه، آئینه و جانماز حک و روی قبور مردان مهر و تسبیح، قلیان، خنجر، تفنگ برنو و گاهی اسب نقش شده است. باباپیری افزود: « بالای قبر خان ها و بزرگان ایل یک سنگ ایستاده قرار می گرفت. روی این سنگ معمولا صحنه های آوردن قلیان و چای برای خان یا بزرگ ایل به تصویر کشیده شده است.» وی افزود: « همچنین بررسی ها روی سیستم آبرسانی قلعه زندیه کشف شده در تپه پری نشان دهنده شباهت سیستم آبرسانی در این قلعه با حمام فین کاشان است. در این سیستم، لوله های سفالی به صورت مارپیچ از رودخانه به طرف قلعه کشیده شده اند تا بتوان آب را با فشار به داخل بنا رساند.» کشف ۲ قطعه لوله سفالی یا تن پوشه که حدود ۴۵ سانتی متر طول و ۱۵ سانتی متر قطر دارد ، باستان شناسان را متوجه سیستم آبرسانی محوطه تپه پری کرد. لوله های سفالی کشف شده مربوط به دوره زندیه است و اطراف آن با ساروج و نخاله های خشت پخته پوشانده شده است. این لوله ها در جبهه غربی گمانه های زده شده در حاشیه رودخانه پری به دست آمده است. مسیر لوله های آبرسانی شناسایی شده و با توجه به آثار به دست آمده مقصد این سیستم ابرسانی قلعه زندیه است. این قلعه برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹ توسط مهندس حکیمی کاوش شد و منجر به پیدایی قبور مربوط به هزاره اول میلادی گردید. قرار گرفتن اسکلت در درون قبر به این شکل بود که مرده روی بازوی چپ و یا راست (بسته به زمان دفن مرده) قرار داده می شد، به طوری که زانوها خم می شد و دست ها روی سینه قرار می گرفت. قراین و شواهد نشان می دهد که طرز تدفین مرده ها ارتباط مستقیم با سمت استقرار خورشید در آسمان داشت و سعی بر این بود که صورت جسد رو به خورشید قرار گیرد. پیدایش قبور در این تپه همچنین نشان می دهد که ظروف و تزئیناتی از قبیل دست بند، گردن بند و انگشتر را، که در زمان حیات با شخص بوده است همراه جسد دفن می کردند. ارتفاع تپه در حدود ۱۵ متر است و در ۲۰۰ متری جاده آسفالته اراک – ملایر واقع شده است. به رغم قدمت تاریخی این تپه و ارزش باستان شناسی آثار به دست آمده از آن، هنوز هم این مکان به ثبت نرسیده و از آن استفاده باستان شناسی یا جهانگردی نمی شود.
دره گرماگلو
دره گرما گلو در استان قزوین واقع است. این دره در مسیر دسترسی به قلعه الموت قرار گرفته است و پل فلزی از روی آن عبور میکند. دره گرماگلو در ارتفاع ۱۷۷۰ متری از سطح دریا واقع است و جهتی شمال شرقی- جنوب غربی دارد. دره از ۲ بخش با عرض بسیار کم و بخشی با عرض وسیع در وسط این دو بخش تشکیل شده است. طول دره در حدود ۶۰۰ متر است. در کف دره رودخانه ای جاری است. آب شرب مردم روستا از چشمه های اطراف تامین شده و رودخانه های فصلی از کوههای هودکان و شاتان سرچشمه می گیرد از دره های زیبای اغوزبن، خرازرو و دومکی می گذرد و از گرماگلو به طرف مزارع گزادشت سرازیر می شود. دسترسی به درون دره از طریق پایین دست روستای گازرخان و از طریق مسیر رودخانه امکانپذیر است. گازرخان یکی از مهمترین و نزدیکترین روستاها به قلعه الموت که در سلسله جبال البرز واقع در ۱۵ کیلومتری معلم کلایه و ۱۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر قزوین واقع شده است.قلعه تاریخی حسن صباح در این روستا قرار دارد. جمعیت این روستا تقریبا٧۵٠خانوار و مذهب ساکنان آن شیعه و همه ساکنان آن بومی روستا بوده و به زبان تاتی صحبت می کنند.این روستا از شمال شرقی به قلعه حسن صباح، از شمال به کوه هودکان، از شمال غربی به روستای خشکچال، از غرب به تپه لیز و( غاری تله)، ازجنوب غربی به چپان، از جنوب شرقی به گله چالی سر وگرما گلو محدود می شود. این روستا دارای آب و هوایی معتدل می باشد که در فصول مختلف سال طراوت وشادابی زاید الوصفی به روستا می بخشد. مردمان آن نیز بیشتر به باغداری و دامداری اشتغال داشته و با تولید گیلاس، گردو، لبنیات و همچنین با گلیم بافی، چادر شب بافی و جاجیم بافی گذران زندگی می کنند. گازرخان روستایی کوهستانی با بافت مسکونی متمرکز و در شیبی تند استقرار یافته است از دور اگر به روستا نگاه کنید مشاهده می کنید که روستا با صخره های سنگی محاصره شده است.
در روستای تاریخی گازرخان آثار تاریخی متعددی از گذشتگان برجای مانده است که از جمله آن ها می توان به مقبره “امامزاده محمود” در ابتدای دامنه جنوبی روستا، “امامزاده محمد حنیفیه” در وسط روستا و “مقبره هیجده تن” را نام برد. همچنین در این روستا بناهای قدیمی با ارزشی که در جهت حفظ هویت تاریخی روستا اهمیت دارند نیز کم نیستند، این بناها عبارتند از خانه های منصوری، رشیدنایبی، سمیعی، زین العابدین و صفری از آن جمله می باشد که به همت دکتر “حمیده چوبک” باستان شناس و مسوول پایگاه فرهنگی الموت از تخریب آنها جلوگیری شد.
مسجد حضرت رسول (ص)
این بنا در خارج ارگ بم و ضلع شرقی آن واقع گردیده است و بنای اصلی آن را مربوط به قرن اول هجری می دانند . بنای کنونی مسجد به مساحت حدود ۵۵ مترمربع، از یک شبستان مربع و یک اتاق کوچکتر در کنار آن تشکیل شده است . شبستان مسجد، با چهار طاق گنبدی- متکی برستون مرکزی و دیوارهای جانبی- و اتاق دیگر نیز با یک طاق گنبدی پوشش یافته است . این بنا در حال حاضر به صورت مخروبه درآمده است . در خصوص تاریخ ساخت بنای کنونی، اطلاع دقیقی در دست نیست . از بنای اولیه مسجد- باتوجه به اظهارات آرتور پوپ – قسمتی از دیوار گلی به ارتفاع ۱/۴ و ضخامت حدود ۱ متر باقی مانده که در دوره های متأخرتر، از آن به عنوان پشت بند بنا استفاده شده است . در قسمت فوقانی دیوار قدیمی، تزیینات طاقداری وجود دارد . طاقبندی مزبور به ارتفاع ۶/۲متر و پهنای ۴۸و۷۶ سانتی متر، بین هر طاق، ستونی به ضخامت ۱۷ سانتی متر دارد . نمونه قابل مقایسه این تزیینات، در نمای خارجی دیوار شمال شرقی مسجد تاریخانه دامغان دیده می شود . قطعه مزبور احتمالا قسمتی از تزیینات ایوان بزرگی بوده که به سبک ساسانی در دیوار گلی اجرا شده بوده است . بنا به اظهار آرتور پوپ، مسجد اولیه حضرت رسول در سال ۳۰ هجری توسط عبدالله بن عمر – حاکم بصره – ساخته شده و احتمالا همان مسجدی است که اصطخری ( نیمه اول قرن چهارم هجری ) از آن به عنوان ” مسجد خوارج در بازار” نام برده است .